عملکرد مرکز نوآوری پل‌وینو طی یکسال گذشته/ به وقت نو

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، رویکرد این مرکز استفاده از تمام ظرفیت‌های داخلی کشور، شناسایی و جذب استعدادهای برتر و مشارکت با شرکت‌ها، مراکز تحقیقاتی و مؤسسات علمی است. آنچه در ادامه می‌خوانید گزارش عملکرد مرکز نوآوری پل‌وینو در طول یک سال گذشته است؛

ارزش‌های مرکز نوآوری

تکیه بر استعدادهای جوان و خلاق، خبرگان و متخصصان کارآمد: قابلیت و توان مرکز نوآوری در گرو قابلیت جذب و به‌کارگیری استعدادهای جوان و خلاق و همچنین خبرگان و متخصصان کارآمد است.
تکیه بر صاحبان ایدۀ نوآورانه: برای جذب استعدادها، مرکز نوآوری، افرادی را که صاحب ایدۀ نوآورانه در زمینۀ فناوری‌ها و کسب و کار مالی و بانکی هستند شناسایی و جذب می‌کند.
نوآوری در کسب و کار، محصول، خدمات و فرایند: مرکز نوآوری با ارائۀ خدمات حمایتی و توسعه‌ای، به دنبال ایجاد و توسعۀ محصولات، خدمات و کسب و کارهای جدید توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی است که در قالب افراد یا گروه‌های تخصصی نوآور، در زمینه‌های مرتبط با حوزه‌های اولویت‌دار مرکز فعالیت می‌کنند و اهداف پیشگامی و اقتصادی مبتنی بر دانش و فناوری دارند.

رویکرد حل مسئله درون سازمانی در فضای تحول دیجیتال: برای جذب ایده‌ها، مرکز نوآوری ایده‌های نوآورانه بر پایه تحولات فناوری مالی و بانکی و نیازهای توسعه‌ای کسب و کار گروه فن‌آوران هوشمند بهسازان فردا را جذب می‌کند.
توسعۀ پایدار فعالیت‌های نوآورانه: شکل‌گیری و توسعۀ پایدار فعالیت‌های نوآورانه در زمینۀ محصولات، خدمات و فناوری‌های صنعت مالی و بانکی، اصلی‌ترین هدفی است که مرکز نوآوری، دغدغۀ آن را دارد. این مرکز شیوه‌های حمایتی خود را بر پایۀ کمک‌های تخصصی، توان‌افزایی، پشتیبانی مالی و پشتیبانی‌های فیزیکی قرار داده و تلاش می‌کند پیمودن مسیر موفقیت را برای صاحبان ایدۀ نوآورانه تسهیل و عملی کند.

آماره‌ها

مهم‌ترین طرح‌ها و پروژه‌های نوآوری سال 1398

طراحی سامیار

تأمین مالی تجارت یکی از بزرگ‌ترین حوزه‌های کاربری زنجیره بلوکی در خدمات مالی است. در این برنامه پل‌وینو تلاش می‌کند کسب و کاری جدید برای تأمین مالی زنجیره‌ای طراحی و ارائه کند. در این طرح به جای تأمین مالی هر بازیگر به صورت مجزا، تأمین مالی در زنجیره‌های کسب و کاری انجام می‌شود که کاهش مخاطره نکول و هزینۀ تأمین مالی برای بنگاه‌های اقتصادی را به دنبال دارد. این کار با روش‌های متعدد مانند تسهیلات و ابزار مشتقه، به صورت متمرکز، توزیع‌شده و چند‌ارزی امکان‌پذیر است. پل‌وینو تلاش کرده است بهترین روش را متناسب با شرایط بانک ملت برگزیدند و این مهم را برای صنایع مختلف در مجموعۀ ملت طراحی کند.

مرکز نوآوری پل‌وینو از نیمۀ سال 1396 ایدۀ تأمین مالی زنجیره تأمین را ارائه کرد و در سال جاری به طور جدی فعالیت‌های تحقیقاتی مربوط به طراحی مدل اجرایی را انجام داد. این پروژه یکی از پروژه‌های کلیدی پل‌وینو است که به صورت مشترک با معاونت‌های بانکداری تجاری و شرکتی بانک ملت در حال پیگیری است تا فرصت‌های استفاده از این کسب و کار جدید برای آنها فراهم شود.

طراحی مدل کسب و کار و محصول به صورت‌های زیر انجام شده است:

طراحی مدل کسب وکار تأمین مالی تجارت به صورت فاکتوردهی معکوس
طراحی محصول فاکتوردهی معکوس بانک ملت (سامیار)
طراحی محصول توزیع شدۀ تأمین مالی تجارت به صورت ملی و بین‌المللی
طراحی محصول منطبق بر نظام‌های تعهدی و ابزارهای مشتقه

پس از موافقت صنف لبنیات برای پایلوت در این صنف، فعالیت توسعۀ محصول اولیه آغاز شده است و پیش‌بینی می‌شود اولین محصول در تابستان 1399 قابل ارائه باشد.

طراحی سکوی احراز مشتریان و اجرای پایلوت برای مشتریان تجارت الکترونیک

طراحی زیرساخت احراز غیر متمرکز متناسب با شرایط کشور به عنوان یکی از زیرساخت‌های فناوری مالی مورد هدف این پروژه بود که اولین محصول جانبی آن با نام سامانۀ احراز مشتریان تجارت الکترونیک (امتا) در نمایشگاه الکامپ 98 رونمایی شد. از دی ماه 1398 مراحل تحویل محصول به شرکت بهسازان ملت آغاز شد و پیش‌بینی می‌شود فرایند آن تا بهار 1399 ادامه یابد.

طراحی و ارائه نمونه اولیه محصول قبضینو سازمانی

تسهیل عملیات پرداخت یکی از موضوعاتی است که در ارتقاء تجربه مشتری و کسب بازار بیشتر، نقش جدی دارد. هدف این پروژه تجمیع قبوض و پرداخت‌های دوره‌ای به منظور پرداخت آنها در سر‌رسیدهای ماهانه و همچنین به صورت کسب و کاری است. اجرای این پروژه در سطح دستیابی به نمونۀ عملیاتی در مرکز نوآوری خاتمه یافته و به شرکت‌های زیرمجموعه بهسازان فردا و واحدهای مختلف بانک ملت برای بررسی بهره‌برداری در عملیات معرفی شده است. قابلیت مدیریت متمرکز قبوض و همچنین مدیریت هزینه در سازمان‌ها از جمله مزایای این سامانه است.

طراحی مدل‌های کسب و کار اعتبار خرد

مدل‌های کسب و کار اعتبار خرد به منظور تأمین مالی خرد برای اقشار متوسط جامعه برای خرید دارایی (مانند لوازم منزل و خودرو)، خدمات (مانند شهریۀ دانشگاه، بیمه و تعمیر منزل) و سایر مخارج (مانند مخارج عروسی) طراحی می‌شود. در این پروژه هدف اصلی اعطای خدمات اعتباری خرد به مشتریان بانک ملت است تا به این ترتیب بتوان منابع مازاد بانک را با پایین‌ترین ریسک ممکن در بازار ارائه داد. در این رابطه راهکارهای مختلفی در حال بررسی است و تاکنون سه مدل کسب و کار از پنج مدل کسب و کار پیشنهادی طراحی شده است. طراحی مدل اجرایی ارائۀ خدمات اعتبار خرد در برنامۀ آتی مرکز نوآوری پل‌وینو قرار دارد. اعلام نیاز این پروژه توسط طرح و برنامه بانک ارائه شده است.

طراحی میان‌افزار

در بانکداری نوین و دیجیتالی یکی از مهم‌ترین موضوعات ایجاد واسط بانکداری برای ارائه خدمات بانکی و غیر ‌بانکی به صورت یکپارچه است که می‌تواند شروع ارائۀ کانال همه‌کاره در میان بانک‌ها و غیر ‌بانکی‌ها و توسعۀ آن باشد.

به طور مشابه یکی از مسائل مجموعۀ ملت ایجاد مشارکت‌های راهبردی و همکاری با فن‌آوران مالی است. این مسئله در جهان با لایۀ ارائۀ خدمت ایجاد می‌شود؛ به همین دلیل طراحی و توسعۀ میان‌افزار بانکی و پرداختی به منظور ایجاد زیرساخت توسعۀ کسب و کار فن‌آوران مالی و ارائۀ خدمات ارزش افزوده (لایۀ دوم معماری فناوری مالی مدل دیلویت) توسط مرکز نوآوری در دستور کار قرار گرفته است. این سرویس قابل توسعه به سایر حوزه‌های خدمات مالی نیز هست.

مرکز نوآوری پل‌وینو سعی دارد با ایجاد چنین زیرساختی به توسعۀ کسب و کار بانک ملت کمک کند. در این برنامه پروژه‌های خدمات ارزش افزوده‌ای مانند درگاه‌های شخصی، دستیار شخصی، اعتبارسنجی، تهیه بلیط و تجمیع پرداخت‌های دوره‌ای مد نظر قرار می‌گیرند که می‌توانند به مرور زمان در شرکت شقایق عملیاتی شوند.

طرح توکنیزاسیون و طراحی مدل کسب و کار

یکی از موضوعات اساسی در بانک‌های ایران، املاک مازاد و دارایی‌های منجمد است که در عمل باعث کاهش سودآوری و حتی ضرردهی آنها شده است. یکی از دلایل اصلی آن کاهش نقدینگی جذب‌شده یا کاهش سرعت جریان گردش آنهاست. هدف این پروژه طراحی مدل کسب و کاری صدور اوراق مبتنی بر فناوری بلاک‌چین و قرارداد هوشمند برای رهایی از این چالش است. به چنین روشی که به فرایند تبدیل اقلام، کالاها یا خدمات به دارایی‌های دیجیتال اشاره دارد، توکنیزاسیون می‌گویند.

پس از پروژه ققنوس، می‌توان گفت فروش املاک و دارایی‌های بزرگ‌مقیاس به صورت اوراق (باند) به یکی از مسائل مهم در کشور تبدیل شده است که به دلیل مکانیزم‌های پیچیده مورد استفاده قرار نگرفته است. مرکز نوآوری با آغاز فعالیت‌های تحقیقاتی از سال 1397 و طراحی و توسعه یک مدل خاص، امکان توکنیزاسیون را در کشور و بر بستر پروژه ققنوس فراهم آورده است. ارائۀ خدمات توکنیزاسیون املاک و اموال برای سه پروژه گیلوا، لتمال و معین‌مال برای افراد وابسته به مجموعۀ ملت، اولین گام در این پروژه است. بر اساس سفارشی‌سازی مدل‌های جهانی صدور اوراق، چهار مدل خاص برای کشور طراحی شد و در حال حاضر طراحی لتمال اداری و تجاری به پایان رسیده است و اوراق آن با هدف پیش‌فروش مالکیت بر بستر ققنوس طراحی شده است؛ همچنین مرکز نوآوری پل‌وینو طراحی چهار اوراق شامل مسکونی گیلوا، اداری و تجاری لتمال را برای شرکت بهساز انجام داده است و طراحی اوراق تجاری معین‌مال را در دست اجرا دارد.

فعالیت‌های زیر در برنامۀ آتی این پروژه قرار دارد:

ارائۀ دستورالعمل و انتخاب و طراحی یک پروژه حدود 50 میلیارد تومانی در کارگروه مولدسازی بانک

تحقیق و ارائۀ مدل مولدسازی انواع دارایی مانند طلا (پیرو مذاکرۀ اولیه با معاونت شرکتی و تجاری) در ققنوس یا مدل مستقل

پژوهش در زمینه مدیریت ثروت

یکی از مهم‌ترین کاربردهای فناوری‌های مرتبط با محاسبات شناختی، استفاده از مدل‌های ذهنی قوی‌تر برای مشاوره و مدیریت ثروت در حوزه بانکداری اختصاصی است. مرکز نوآوری پل‌وینو از پاییز 1398 فعالیت خود را در حوزۀ بانکداری اختصاصی و هوش مصنوعی با تعریف پروژه‌ای پیرامون این موضوع شروع کرده است. هدف این پروژه ارائۀ مشاورۀ مالی به مشتریان بانکی در حوزه بانکداری اختصاصی است.

برای این منظور بیش از 20 ابزار سرمایه‌گذاری از جمله ابزارهای بورس، ملک، طلا، ارز، سفته، حساب بانکی و مدل‌های سرمایه‌گذاری مرتبط با آنها بررسی و ارزیابی شده و دانش مرتبط با عملکرد ابزارهای ‌سرمایه‌گذاری کسب شده است. برای انجام این فعالیت‌ها دادۀ مربوط به ابزارهای سرمایه‌گذاری جمع‌آوری و یک پایگاه داده ایجاد شده است.

هم اکنون مرکز نوآوری پل‌وینو در حال طراحی محصولی است که با ترکیب داده‌های رفتار مالی، داده‌های بانکی و داده‌های رفتار غیر ‌مالی بتواند یک سیستم مشاوره حرفه‌ای برای مشتریان با ارزش بانک ملت ایجاد کند.

فعالیت‌های زیر در برنامۀ آتی این پروژه قرار دارد:

 ایجاد مدل ذهنی سرمایه‌گذاری  
 کسب داده‌های رفتار مالی و بانکی
 ایجاد زیرساخت جمع‌آوری داده‌های سرمایه‌گذاری
 ایجاد زیرساخت جمع‌آوری داده‌های رفتار غیر ‌مالی
 پژوهش در زمینه چت‌بات

چت‌بات یک برنامۀ نرم‌افزاری است که در حوزۀ ارتباط با مشتری نقشی جدی پیدا کرده است. در نسخه‌های پیشرفتۀ چت‌بات از فناوری‌های هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی استفاده می‌شود.

پس از بررسی چند محصول به صورت میدانی این نتیجه حاصل شد که در برخی موارد فاصله زیادی بین فعالیت‌های بازاریابی، ارائۀ محصول و فروش آن در شعب بانک ملت به وجود می‌آید؛ برای نمونه تعریف شعب از مانی‌کارت با ارائه‌دهندۀ محصول متفاوت بود و بازاریابی تعریف دیگری از آن به مشتریان ارائه می‌داد. این مسئله در کنار موضوع ایجاد دستیار برای مشتریان اختصاصی (که در تحقیقات بانکداری اختصاصی به‌دست آمده بود) قرار گرفت و به تعریف پروژۀ چت‌بات منتهی شد. پیرو اعلام نیاز بازاریابی بانک ملت برای ارتقاء دانش محصولات در سطح کارکنان شعب، برنامه‌ای خاص برای توسعۀ چت‌بات بانک ملت توسط پل‌وینو طراحی شد. پل‌وینو پس از ارائۀ نسخۀ دموی چت‌بات و تأیید اداره کل بازاریابی بانک ملت، طراحی و توسعۀ این محصول را در برنامه قرار داده است.

برنامۀ آتی شامل گام‌های زیر خواهد بود:

 ایجاد زیرساخت معرفی محصول برای کارکنان
 ایجاد زیرساخت معرفی محصول برای مشتریان
 ایجاد زیرساخت تعاملی متنی
 ایجاد زیرساخت تعاملی صوتی

تست کاربری کریپتینو

پس از ایجاد درگاه ارز رمز برای انجام پرداخت‌های بین‌المللی با استفاده از ارز رمزهای متنوع و رونمایی از آن در زمستان سال 1397، محصول آن در فروردین سال 1398 به صورت محدود در چارچوب قوانین و مقررات عملیاتی شد. این محصول قابلیت استفاده به عنوان زیرساخت تجمیع‌کنندگی پرداخت را نیز دارد.

استراتژی نوآوری به‌پرداخت

با بررسی‌های مرکز نوآوری پل‌وینو پیرامون جایگاه شرکت به‌پرداخت ملت در بازار، ضرورت هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق با توجه به حرکت رقبا و در نظر گرفتن روند فناوری و کسب وکار در حوزۀ فعالیت این شرکت آشکار شد. بر همین اساس پل‌وینو در راستای ایجاد یک سیستم مدیریت استراتژیک نوآوری برای آن شرکت، مدلی را طراحی و پیشنهاد کرد.

خدمات ارزش افزوده به‌پرداخت (مدیریت و کنترل تقلب، سامانه فروش خدمات دیجیتالی و …)

موضوع خدمات ارزش افزوده پرداخت از این جهت برای مرکز نوآوری پل‌وینو حائز اهمیت است که آن را ابزاری برای ایجاد همگرایی شرکت‌ها با بازار رقابتی می‌داند؛ به ویژه در دو سال گذشته تمرکز بیشتر را بر شرکت به‌پرداخت گذاشت تا بتواند راهکاری برای ارتقاء جایگاه این شرکت در بورس ارائه کند.

طراحی مدل‌های ارائۀ خدمات ارزش افزوده پرداخت مانند خدمات کسب وکاری، خدمات اعتباری، پرداخت پووش (push payment)، کیف پول، پرداخت درون‌برنامه، درگاه واسط، سامانۀ فروش خدمات دیجیتالی، مدیریت و کنترل تقلب در این گروه قرار دارند.

طراحی سکوی احراز مشتریان و اجرای پایلوت برای مشتریان تجارت الکترونیک (امتا)

روند اقتصاد دیجیتالی با رشد استفاده از فناوری اطلاعات در ایران در حال شکل‌گیری است. این امر مستلزم آن است که انسان‌ها و سایر موجودیت‌ها مثل ماشین‌ها (خودرو و…) در فضایی جدید و غیر واقعی در کنار یکدیگر قرار گیرند؛ بنابراین موضوع اعتماد و همچنین اطمینان از صحت وجود موجودیت را می‌توان یکی از چالش‌های مرتبط دانست. در این شرایط موضوع شناخت و شناسایی مشتریان یکی از روندهای اصلی کسب و کار محسوب میشود.

از جمله نیازهای شناسایی‌شده در کسب وکارهای برخط توسط مرکز نوآوری، بحث احراز هویت است که با ایجاد زیرساخت توزیع‌شده در این طرح (با نام امضا) تلاش میشود این مشکل بر‌طرف شود. با توجه به تعریف و اهداف پروژه، مرکز نوآوری بهسازان فردا (پل‌وینو) با بررسی مدل‌های کسب و کاری و فنی در این حوزه یک مدل توزیع‌شده را متناسب با شرایط و الزامات کشور طراحی کرده است. در این مدل، احرازشونده‌ها (مشتریان) از طریق بستر امن کلیدگذاری و رمزنگاری پروژه احراز مشتریان، درخواست خود را برای استفاده از خدمات یک درخواست‌دهندۀ احراز به احرازکننده ارسال می‌کند و به این ترتیب عملیات شناخت و شناسایی آنها انجام می‌شود.

این پروژه با مشارکت مجموعه‌ای توانمند و دانش‌بنیان شکل گرفته و در مراحل انتهایی توسعۀ محصول و آمادۀ ورود به بازار است. عملیات شناسایی مشتریان از طریق رمز یک‌بار مصرف (OTP) و شناخت مشتریان از طریق رمزنگاری (مانند Google Authenticator) از جمله خدمات این طرح است و در برنامۀ توسعه آن امکان ارائۀ خدمات احراز هویت قوی (SCA) و بایومتریک نیز دیده شده است؛ همچنین چشم‌انداز استفاده از این زیرساخت با استفاده از فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) نیز وجود دارد. پروژۀ امتا به عنوان یکی از محصولات جانبی پروژۀ امضا، پس از آشنایی مرکز توسعه تجارت الکترونیک با این پروژه در زمستان 1397 و ابراز تمایل ایشان برای استفاده از این زیرساخت، در بهار 1398 شروع شد. این پروژه در راستای مسئلۀ کنترل و مدیریت تقلب‌ها در فضای تجارت الکترونیک انجام شده است. سامانۀ احراز هویت امتا با هدف ایجاد یک زیرساخت متمرکز از APIهای دولتی برای ارائۀ خدمات احراز به مشتریان تجارت الکترونیک با دو ارزش اصلی کاهش هزینه و همچنین سهولت کاربری طراحی شده است و به صورت SSO ملی در اختیار کسب و کارها قرار میگیرد.

پس از رونمایی امتا در تیر 1398 در نمایشگاه الکامپ با حضور وزرای اقتصاد و صمت، روند توسعۀ محصول ادامه یافت و در نهایت تحویل شرکت بهسازان ملت شد.

اقدامات اصلی مرکز نوآوری در این پروژه به شرح زیر است:

 طراحی محصول و مدل کسب وکار احراز توزیع‌شده
 تحلیل پروژۀ امضای دیجیتالی دولت
 طراحی پروژۀ امتا (به عنوان فاز اول پروژه)
 تحلیل و انتخاب شرکت دانش‌بنیان برای پیاده‌سازی
 همکاری در توسعه زیرساخت OTP
 استفاده از APIهای احراز هویت سازمان ثبت احوال، شاهکار، مانا، نهاب، پست، AVS پست، تأیید تلفن، بیمه مرکزی، اصناف، ثبت شرکت‌ها و …
 توسعه زیرساخت متمرکز داده به صورت no sql
 توسعه پورتال سمت مشتریان
 توسعه زیرساخت سمت کسب و کارها
 توسعه زیرساخت کنترل و گزارش‌گیری

اهم دستاوردها:

 زیرساخت OTP برای بازیگران مختلف
 رونمایی در نمایشگاه الکامپ به عنوان یکی از سه طرح ملی وزارت صمت در حوزۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات
 ارتباط با بیش از 10 سامانه ملی
 ارتباط با بیش از 300 کسب و کار

برنامه‌های آتی:

 توسعه زیرساخت غیر ‌متمرکز
 توسعه زیرساخت احراز بایومتریک
 توسعه فاز دوم (سایر APIها)
 پشتیبانی از امضای دیجیتالی
 ایجاد زیرساخت غیر ‌متمرکز

برنامه‌ها و اولویت‌های سال آینده

برنامۀ سال 1399 مرکز نوآوری بهسازان فردا (پل‌وینو) در 7 محور اولویت‌بندی شده است و در هر محور اجرای پروژه‌هایی را با ماهیت مطالعاتی، توسعه دانش و توسعه محصول و خدمات در نظر گرفته است. توسعه ظرفیت، شبکه‌سازی و جذب استعداد از دیگر برنامه‌های مرکز نوآوری پل‌وینو است.

ماهنامه بانکداری آینده