عبور از تنگناها و امید به سودآوری در سال۹۹

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، بانک ایران زمین یکی از بانک‌هایی است که پیشنهاد افزایش سرمایه از 4000 تا 42000 میلیارد ریال را به هیات مدیره ارائه کرده که این موضوع به تایید حسابرس و سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده است. این افزایش سرمایه از محل مطالبات حال شده سهامداران و آورده نقدی بوده و قرار است طی سه مرحله به انجام رسد. هدف بانک از طی این فرآیند، علاوه بر خروج از ماده 141 قانون تجارت اصلاح ساختار مالی، افزایش منابع برای انجام عملیات بانکی و همچنین بهبود نسبت کفایت سرمایه است.

در سال 98 بانک ایران زمین زیان خالصی معادل 45 هزار مییلیارد ریال شناسایی کرده است. هر چند این عدد در مقایسه با سال 97 با رشد قابل توجه همراه شده اما تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی بانک در سال 98 نشان از آن دارد که بانک راه خروج از وضعیت کنونی را یافته و سهامداران می‌توانند به کاهش زیان و یا حتی سودآوری امیدوار باشند.

مشکل اصلی بانک‌هایی همچون ایران زمین که در سال‌های گذشته موجبات زیان آوری آنها را فراهم کرده بود مشکلات شدید نقدینگی است که به گونه‌ای که بانک مجبور بوده سپرده‌هایی با درصد سود بالا جذب نموده یا اقدام به استقراض با نرخ بسیار بالا از بانک مرکزی و یا سایر بانک ها نماید. با این همه، صورت‌های مالی سال 98 بانک ایران زمین حکایت از آن دارد که این بانک موفق شده مانده بدهی خود به بانک مرکزی را از رقم 16 هزار میلیارد ریال در پایان سال 97 به صفر در پایان سال 98 کاهش دهد. هر چند مانده تسیهلات دریافتی این بانک به دیگر بانک‌ها در پایان اسفند 98 با ثبت رقم حدود 48 هزار میلیارد ریالی نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته اما بررسی ها نشان می دهد میانگین نرخ سود آن نسبت به سال 97 با کاهش همراه شده است.

این موضوعات باعث شده تا هزینه‌های مالی بانک که در سال‌های اخیر سنگین‌ترین قلم هزینه‌ای بوده و به نوعی عامل اصلی زیان دهی بانک بوده است، در سال 98 نسبت به سال 97 افت حدود 16 درصدی را تجربه نماید. با توجه به آن که در ماه های نخستین سال جاری نرخ سپرده بین بانکی از حدود 18 درصد به حدود 10 درصد کاهش یافته پیش‌بینی می شود بانک ایران زمین در سال 99 با نرخ‌های بسیار پایین‌تر به تامین نقدینگی پرداخته و لذا هزینه‌های مالی این بانک با کاهش قابل توجه همراه گردد. در صورت تحقق این امر، بانک دیگر اجباری برای دریافت سپرده‌های با نرخ بالا نیز نخواهد داشت و می تواند شکاف سود خود را نیز بهبود بخشیده و چه بسا مثبت نماید.

اما موضوع پتانسیل بزرگتر در خصوص جبران زیان انباشته بانک ایران زمین، امکان افزایش سرمایه گسترده از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌هاست. براساس صورت‌های مالی سال 98، مانده دارایی‌های بانک ایران زمین در پایان اسفند ماه رقمی حدود 350 هزار میلیارد ریال بوده است. بررسی‌های تفکیکی نشان می دهد حدود دوسوم از دارایی‌های بانک به دارایی‌های تملیکی بانک از محل وثایق تملیکی (عمدتا از تعاونی منحل شده مولی الموحدین) باز می‌گردد که بخشی از آن در قالب شرکت سرمایه‌پذیر توسعه تجارت داتام و بخشی دیگر به صورت مستقیم به نام خود بانک به ثبت رسیده اند.

حدود نیمی از دارایی‌های بانک ایران زمین به سهام شرکت توسعه تجارت داتام (ارزش دفتری 187 هزار میلیارد ریال) اختصاص دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد اقلام دارایی‌های مرتبط با سرفصل وثایق تملیکی (شرکت‌های انتقالی)، به موجب مصوبات هیات مدیره بانک، جهت تسویه بخشی از مطالبات این بانک از تعاونی مولی‌الموحدین، به یکی از زیرمجموعه های بانک به نام شرکت توسعه تجارت داتام منتقل گردیده است. بررسی جزییات دارایی‌های این شرکت از اختصاص بیشتر دارایی‌ها به پروژه‌های ساختمانی حکایت دارد.

مانده وثایق تملیکی تحت تملک ایران زمین (منتقل نشده به شرکت توسعه تجارت داتام) نیز به بیش از 49 هزار میلیارد ریال می‌رسد که پروژه استخر با ارزش دفتری 12 هزار میلیارد ریالی مهم‌ترین قلم آن است.

با توجه به مطالب فوق جمع ارزش بازار وثایق تملیکی بانک ایران زمین در طبقات مختلف (بدون احتساب سرمایه‌گذاری‌ها و املاک اصلی بانک) به حدود 235 هزار میلیارد ریال بالغ می‌شود که بخش عمده آن املاک و مستغلات شرکت مربوط می‌شود. با توجه به پراکندگی جغرافیایی املاک و تنوع در کاربری آنها و همچنین تنوع در حوزه فعالیت شرکت‌های تملیک شده، ارزش گذاری این دارای‌ها به کارشناسی بسیار دقیق نیاز دارد.

از آنجا که بخش عمده این املاک (مربوط به تعاونی مولی‌الموحدین) با ارزش‌های دفتری اوایل دهه 90 به ثبت رسیده اند (با توجه دو موج تورمی سنگین سال‌های 91 و 97  و رشد نسبی قیمت‌ها در ماه‌های نخست سال 99 در حوزه املاک) رشد حداقل حدود 2 تا 4 برابری ارزش روز آنها نسبت به ارزش دفتری چندان دور از ذهن نیست. با این وجود می‌توان این ادعا را داشت که در حال حاضر ارزش روز املاک تملیکی بانک (با تاکید بر اصل محافظه کاری) به رقمی حدود 50 هزار میلیارد تومان بالغ می‌شود.

این موضوع به آن معناست که بانک می‌تواند از این محل ارزش افزوده حدود 30 هزار میلیارد تومان شناسایی نماید. همچنین با فروش هر یک از این دارایی‌ها نیز بانک می‌تواند ضمن شناسایی سود غیر عملیاتی قابل توجه، بخشی از مشکلات نقدینگی خود را نیز مرتفع نماید.

با توجه به مطالب یاد شده، بانک ایران زمین پتانسیل‌های بسیار زیادی دارد که از آن می‌تواند برای جبران بخشی از زیان انباشته و حتی وارد شدن به ناحیه سود استفاده نماید. به نظر می‌رسد سال 99 سال بالفعل شدن بخش زیادی از این پتانسیل‌ها باشد.