تحول دیجیتالی در نظام بانکی، اولویت‌ها و راه‌حل‌ها
در میزگرد اسکایپی فابامدیا بررسی شد؛
میزگرد اسکایپی «تحول دیجیتالی در نظام بانکی، اولویت‌ها و راه‌حل‌ها» به میزبانی مرکز فابا برگزار شد و نمایندگانی از نظام بانکی و وزارت اقتصاد آخرین تحولات مربوط به سند تحول دیجیتال و بانکداری آینده را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، این میزگرد با حضور عبداللهی، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند وزارت امور اقتصاد و دارایی، ترک تبریزی، عضوهیات مدیره بانک تجارت و گودرزی معاون طرح و برنامه بانک صادارت به میزبانی محمد مراد بیات مدیرعامل مرکز فابا برگزار شد.
در ادامه بخش نخست این میزگرد اسکایپی را می‌خوانید:
بیات: اولویت‌ها و راه‌حل‌ها در اجرای سند تحول و بانکداری دیجیتال نه تنها به عنوان یک سند بلکه به عنوان یک الزام که باید انجام شود، چه مواردی است؟
گودرزی: کرونا نیز مانند دیگر پدیده‌ها از دو جنبه تهدید و فرصت قابل بررسی و مشاهده است. در حوزه فناوری اگر از منظر فرصت به این پدیده نگاه کنیم، اقداماتی در این زمینه انجام شده است. به طور مثال در بانک صادرات پروژه‌ای را در زمینه کیف پول الکترونیکی راه‌اندازی کردیم و با قراردادن بارکد دوبعدی روی کیوآرکد پایانه‌های فروشگاهی در این زمینه اقداماتی را صورت دادیم.
یکی از موضوعاتی که در حوزه سلامت و در ارتباط با شیوع ویروس کرونا مطرح بود، این بود که تا حد امکان در محیط‌هایی که با حضور تعداد زیادی از مردم همراه است تماس باید کاهش پیدا کند و یکی از سطوحی که محل تماس‌های بسیاری بود دستگاه‌های کارتخوان و کارت‌های بانکی و اعتباری بود. بر همین اساس شیوع ویروس کرونا موقعیت خوبی بود که از فناوری‌های نوین استفاده شود. هرچند ما به تمام خواسته خود در این پروژه نرسیدیم.
با وجود اینکه کرونا در حوزه بهداشت و سلامت آسیب‌هایی را به جامعه وارد کرده است اما از فرصت‌هایی که در این زمینه پیش آمده نیز باید استفاده کنیم تا هم تکنولوژی و فناوری را در جامعه گسترش دهیم و هم سلامت و بهداشت عمومی را رعایت کنیم.
عبداللهی: مساله ای که این روزها بسیار به آن پرداخته می‌شود، موضوع ویروس کرونا است. در 3-4 ماه اخیر تغییرات بسیار زیادی در عرصه‌های مختلف رخ داد که یکی از حوزه‌هایی که در این موضوع تاثیر بسیاری پذیرفت این بود که حوزه فناوری اطلاعات، الکترونیکی شدن و دیجیتالی شدن خود را نمایان کرد. گسترش این ویروس علی رغم همه تهدیداتی که در حوزه سلامت به همراه داشت و ما متاسفانه چند نفر از همکاران حوزه بانکی را از دست دادیم و در کل کشور و در بخش‌های مختلف چالش‌هایی را به همراه داشت. از سوی دیگر فرصت‌هایی را نیز ایجاد کرد. بزرگترین فرصتی که ایجاد کرد، به کارگیری فناوری‌های نوین در حوزه‌های مختلف بود. فارغ از بحث پیاده‌سازی فناوری‌های نوین، معتقدم بزرگترین کمکی که فناوری‌های نوین به ما داشتند تغییر ذهنیت‌ها نسبت به الزام و ضرورت استفاده از فناوری‌ها و فناوری‌های دیجیتال بود.
کرونا روند توسعه فناوری را 10 سال تسریع بخشید
این تغییر ذهنیت 2سو دارد که یک بخش آن به مدیران ارتباط دارد. مدیران پیشتر و قبل از کرونا با یک سری ذهنیت‌ها درگیر بودند که به دلیل محدودیت‌ها و بحث‌های امنیتی ایجاد شده بود و از سوی دیگر، برخی از مدیران با نگاه سنتی به مقوله فناوری نگاه می‌کردند. بزرگترین کمکی که کرونا به همراه داشت این بود که ذهنیت‌ها تغییر بسیار زیادی کرد. چرا که الزامی را ایجاد کرد که مدیران به این سمت حرکت کرده و درباره آن فکر کنند. که البته این تغییر در همه مدیران ایجاد نشد و تنها برخی از مدیران را به این سمت سوق داد.
از سوی دیگر، مخاطبان این کسب و کارها نیز بیشتر به سمت استفاده از این فناوری‌ها حرکت کردند. کافی است در سطح کلان جامعه به پدیده آموزش الکترونیکی نگاهی داشته باشید و ببینید چه تحولی در این چند ماه ایجاد کرد. بسیاری از آموزشگاه‌ها به دنبال آموزش مجازی رفتند، بسیاری از مدارس در شرایطی که حتی تصور هم نمی‌کردند به دنبال پلتفرم‌های آموزشی رفتند و توانستند کلاس‌های خود را به شیوه متفاوتی برگزار کنند و در نهایت می‌بینیم که این تغییر رخ داد و این اتفاق افتاد.
از سوی دیگر، اساسا ما فکر نمی‌کردیم که طی 3 تا 4 ماه، دانش‌آموزان و دانشجویان ما به این بلوغ از استفاده از فناوری‌ها برسند که بتوانند خیلی خوب در جلسات شرکت کنند، ضبط کنند و در گروه‌های فضای مجازی شرکت کنند و موارد مشابه دیگر. بنابراین در نتیجه شیوع ویروس کورنا شاهد آن بودیم که ذائقه مدیران و کاربران در استفاده از فناوری‌ها در حال تغییر است.
در حوزه بانکداری نیز این موضوع اتفاق افتاد و شاهد افزایش آمار تراکنش‌های الکترونیکی، استفاده از اپلیکیشن‌های مالی، اینترنت بانک و موارد مشابه بودیم. یکی از چالش‌های موجود در این دوره زمانی، چالش احراز هویت بود و اقداماتی نیز در این باره انجام شد اما مساله ریشه‌ای است و نیازمند تغییر قوانین و مقررات است و به قوت خود همچنان به عنوان یک چالش باقی مانده است.
فکر می‌کنم، مهمترین تاثیری که کرونا داشت این بود که باعث شد فرهنگ جامعه ، کسب و کارو مخاطبان ما را که شاید چند سال زمان برای تغییر نیاز داشت تا به این مرحله از استفاده از فناوری برسیم را در این مدت چندماهه آمدن کرونا تسریع کرد. می‌گویند کرونا باعث شد لایه اوزون ترمیم شود محیط زیست بهبود پیدا کند و …معتقدم از این شرایط باید حداکثر استفاده را داشته باشیم تا در شرایط پساکرونا دیگر برگشت به عقب نداشته باشیم. چرا که مدیران ما در حال هماهنگ کردن خود با این فضا هستند و اکنون ما باید خدمات مناسبی را نیز ارائه کنیم.
بیات: اقای دکتر گودرزی به تاثیرات مثبت کرونا بر حوزه فناوری و همچنین به اقداماتی که در بانک صادرات در این حوزه و در مدت زمان شیوع ویروس کرونا اشاره کردند. اقای دکتر عبداللهی نیز به خوبی به تغییر ذهنیت‌ها هم در مدیران و هم در مشتریان اشاره کردند و مثال‌های بسیاری نیز در این زمینه عنوان کردند، در نهایت می‌توان گفت کرونا ده سال ما را در زمینه فناوری‌های نوین جلو انداخته است.
دوستان به یاد دارند که در سال‌های برگزاری جلسات شورای راهبردی بانکداری الکترونیک، این مبحث که مردم چگونه باید از کارت بانکی استفاده کنند مطرح می‌شد. به نظر می‌رسد با وجود تاثیرات بد کرونا در بخش‌های مختلف اقتصادی و همچنین سلامت کشور، اما در روزهای اوج استفاده از فرصت کرونا در عرصه فناوری‌های نوین هستیم.
تشکیل کارگروه بانکداری دیجیتال در بانک مرکزی
ترک تبریزی: شیوع ویروس کرونا تاثیرات بسیاری داشته است، عنوان می‌کنند که جهان به پیش و پس از کرونا تبدیل می‌شود و به دلیل تاثیراتی که شیوع این ویروس به دنبال داشته است ما به دوران پیش از کرونا بازنمی‌گردیم. در واقع شیوع این بیماری تغییر ذهنیتی را در کارمندان بانکی نیز ایجاد کرد و آنها تمایل بیشتری به راهنمایی مشتریان برای استفاده از خدمات غیرحضوری پیدا کردند. اگرچه تراکنش‌ها نسبت به گذشته کمتر شد اما شاهد افزایش حضور مردم در کانال‌های غیرحضوری دریافت خدمات بانکی بودیم.
اکنون شاهد آن هستیم که بانک مرکزی مباحث مربوط به احراز هویت دیجیتال و بانکداری دجیتال را جدی گرفته است، وزارت اقتصاد از 2 سال گذشته این روند را آغاز کرده بود و بانک مرکزی امسال کارگروه بانکداری دیجیتال را شکل داده است و معتقدم ما باید به دنبال موضوع احرازهویت دیجیتال بدون حضور مشتری در شعب بانکی باشیم. خوشبختانه کیف پول و کیوآرکد با شدت بیشتری در حال ورود به جامعه است.
همچنین یکی از اتفاقاتی که در نتیجه شیوع ویروس کرونا پیش آمد پدیده دورکاری بود. به خاطر دارم 2 سال پیش در بانک ملت اعلام کردم که دورکاری نیاز است و شاید در آن زمان به این امر به عنوان یک کار تشریفاتی نگاه می‌شد اما اکنون پدیده دورکاری اهمیت بسیاری پیدا کرده است و در حال گسترش به تمامی کارمندان شعب و ستاد بانکی است و با توجه به اینکه ممکن است بعد از تابستان مجددا درگیر کرونا شویم لازم است که این مسائل جدی گرفته و پیگیری شود.
بیات: با توجه به تحولات پیش و پس از کرونا، فکر می‌کنید ما کجای نقشه راه بانکداری دیجیتال هستیم و بر اساس اینکه در چه مکانی ایستاده‌ایم، اولویت‌ها و موانع ما چیست؟
کرونا لایه‌های سیاست‌گذاری را در کشور متحول کرد
عبداللهی: یک اتفاق خوبی که در نتیجه ماجرای کرونا ایجاد شد این مساله بود که فشار اجتماعی به سمت کسب و کارها و سیاست گذارها در این عرصه افزایش پیدا کرد و این باعث شد در لایه‌های بالا و دستگاه‌های حاکمیتی و اجرایی که معمولا عنوان می‌کنیم درگیر بروکراسی هستند و تا بخواهند تصمیم بگیرند بسیار زمان می‌برد، تکاپو ایجاد کند. نمونه آن ابلاغیه اخیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات بانک مرکزی است که گفته است بر اساس مصوبه جلسه سیزدهم شورای اجرایی فناوری اطلاعات ضمن تسریع در ابلاغ ضوابط لازم برای استقرار خدمات مربوط به اصلاح فرایندها در بانک‌ها و موسسات تابع حداکثر تا پایان خرداد خدمات ذیل باید به صورت الکترونیکی به مردم ارائه شود. به این معنا که اکنون در این شورا، ماهانه پروژه‌های مربوط به دولت الکترونیک به همراه 23 پروژه اولویت‌دار موجود از جمله خزانه، مالیات و سلامت و … به صورت ماهانه یک سری پروژه‌ها را امکان‌سنجی می‌کنند.
به نظر من شیوع ویروس کرونا بود که به این موضوع دامن زد و آن را تسریع کرد و احکام ویژه‌ای در این زمینه صادر شد و جلسات مفصلی هم در این باره برگزار شد و به صورت ماهانه لیست پروژه‌ها دریافت و اجرایی می‌شود، در یک بازه زمانی یکی دوماهه این کار باید عملیاتی شود. همچنین از جمله پروژه‌هایی که در صنعت بانکداری در دستور کار قرار گرفته ارائه خدمات کیف پول الکترونیکی است، این موضوعی بود که سالهاست قوانین و به کار گیری و شرایط اجرای آن در حال بحث و بررسی است و اکنون قرار است تا پایان خردادماه الکترونیکی شود. این یک مصوبه است و از جانب ریاست جمهوری ابلاغ شده است. خدمات پرداخت اعتباری، پذیرش و جایگزینی استعلام الکترونیکی و حذف دریافت مستندات کاغذی معادل در افتتاح حساب، درخواست و دریافت تسهیلات، درخواست صدور و تحویل دست چک همه اینها قرار است تا پایان خردادماه الکترونیکی شود. انتظار می‌رود با توجه به بلوغ صنعت فناوری اطلاعات این اتفاقات رخ دهد.
به نظر من، یکی دیگر از تاثیرات کرونا این بود که لایه‌های سیاست‌گذاری را نیز متحول کرد، فناوری اطلاعات موضوعی بود که هر 6 ماه یک بار جلسه‌ای در خصوص آن برگزار می شد. جالب است بدانید که جلسات شورای فناوری اطلاعات به مدت 7 سال برگزار نمی‌شد و پارسال یک جلسه آن برگزار شد و اکنون با موضوع کرونا می‌بینیم که جلسات متعددی برگزار می‌شود و دبیر ویژه‌ای هم برای آن در نظر گرفته شده است و جلسات کمیته‌های آن در حال برگزاری است و شاهد ابلاغیه‌های متعددی نیز در این زمینه هستیم.
ورود وزارت اقتصاد به حوزه تحول دیجیتال به معنای یک مجموعه مطالبه‌گر و نه مداخله‌گر
در موضوع سند بانکداری آینده و تحول دیجیتال، رویکرد سیاستی و چارچوب استقرار مبتنی بر پایانه‌های اقتصاد هوشمند در تاریخ 28 فروردین ماه سال 98 توسط وزارت اقتصاد تدوین، تنظیم، نهایی و ابلاغ شد. در آنجا یک چارچوب کلان مطرح شد. در آن زمان که این سند ابلاغ شد قرار بود در مجامع همان سال، بانک‌ها نقشه راه خود را مبتنی بر این سند ارائه دهند. مهلت زمانی که ارائه شده بود کوتاه بود و این مهلت تا پایان سال 98 تمدید شد و اواخر سال گذشته نیز به موضوع کرونا برخوردیم و در نهایت چیزی که ارائه شد این بود که چند بانک در چارچوب آن سند برنامه‌های خود و نقشه راهشان را ارائه دادند. یک اتفاق دیگر که در آن سند باید رخ می‌داد این بود که وزارت اقتصاد به عنوان یک مجموعه مطالبه‌گر و نه مداخله‌گر ورود کرد و اینکه اساسا اگر قرار است تحولی در حوزه بانکداری دیجیتال رخ دهد باید اکوسیستم بانکداری دست به دست همدیگر دهند و جلو بروند.
در گام بعد، ما بانک‌ها را ارزیابی کردیم، در مرحله نخست ارزیابی که بر مبنای شناخت وضع موجود بود، بانک‌ها آمدند و در مجوعه وزارت اقتصاد طرح‌ها و مسائل خود را ارائه کردند و یک ارزیابی اولیه‌ای صورت گرفت. پس از آن یک ارزیابی مرحله 2 صورت گرفت. در این مرحله برنامه بانک‌ها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و بانک‌ها مدیرپروژه‌های خود را انتخاب کرده بودند، ارزیابی بعدی نیز اواخر سال گذشته انجام شد و کمیته‌ای که برای بررسی بحث تحول دیجیتال در بانک‌ها بر مبنای پارادایم هوشمندسازی شکل گرفته بود، به محل بانک‌ها رفتیم و مسائل و طرح‌ها مورد بررسی قرار گرفت. اتفاق خوبی که افتاده بود این بود که بعد از چند جلسه ارزیابی ما متوجه شدیم که آگاهی بانک‌ها نسبت به این موضوع افزایش پیدا کرده است. یعنی نسبت به دوره اولی که ما این نقشه راه را ارائه کرده بودیم، یک مدل سوال‌هایی مطرح می‌شد و یک ذهنیتی داشتند و بعد از گذشت نزدیک به یک سال می‌بینیم که اتفاقات خیلی خوبی رخ داده است و مدل سوالات تغییر کرده است و در کنار آن پروژه‌های بسیار خوبی نیز راه‌اندازی شده است.
معتقدیم اساسا تحول دیجیتال در صنعت بانکداری به معنای گره خوردن به اهداف کسب و کاری است، اگر این گره خورده نشود به سمت سامانه محوری حرکت می‌کنیم. فکر می‌کنم بر اساس مطالبه‌گری که شکل گرفته است و چارچوبی که ارائه شده است، اتفاقات بسیار خوبی در بانک‌ها رخ داده است و انتظار اتفاقات بهتری را نیز داریم.
راه اندازی 50 پروژه کلان در حوزه تحول دیجیتال در بانک صادرات
گودرزی: سال گذشته یک تیم و به طبع آن کارگروه‌هایی در بانک صادرات در زمینه تحول دیجیتال شکل گرفت و اقداماتی در این زمینه انجام شده است. امیدواریم که تا چندماه دیگر بتوانیم سند نقشه راه را اجرایی کنیم، تیم‌هایی برای کار در این زمینه در بانک تشکیل شده است و کمیته‌های مشورتی برگزار می‌شود، همچنین نزدیک به 55 پروژه کلان در بانک تشکیل شده است. در حوزه تحلیل وضع موجود نیز بررسی‌هایی انجام داده‌ایم و تحلیل اولیه‌ای به دست آمده است که بر مباحثی چون فرهنگ دیجیتال، نوآوری و رهبری فناوری و تمرکز بر مشتری و پویاسازی کسب و کار و داده‌های بزرگ و هوش مصنوعی و این طرح و پروژه‌ها در حال تکامل است.
تحول دیجیتل تنها به مبحث تکنولوژی محدود نمی‌شود، ما در سال‌های اخیر در زمینه فناوری اقدامات قابل توجهی انجام داده‌ایم و محدودیت‌های بسیاری نیز در این زمینه وجود دارد و تلاش‌های خود را نیز کرده‌اند. تحول دیجیتال در حال شکل‌دهی به ما و فعالیت‌های ما است. نقشه راهی که در این مسیر در حال تدوین شدن است باعث می‌شود یک چشم انداز حداقل 3 ساله برای بانک آماده شود و بانک به سمت جاری‌سازی بحث تحول دیجیتال حرکت کند.
منبع: فابانیوز