چرا «سهام بانکی» محبوبیت یافته است؟/آمار و ارقام چه می گویند؟
بررسی روند قیمتی سهام بانکها در بورس در 6 ماهه اول سال
با خروج نقدینگی از بانک ها، درصدی از آن وارد بازار سرمایه شد و موجبات جهش شاخصهای بورس و فرابورس را فراهم ساخت/یکی از گروههای پیشرو در جهش شاخص بورس در شهریور و مهر، گروه بانکداری بود به گونهای که شاخص این گروه طی این دو ماه با رشد بیش از 70 درصدی مواجه شد/افزایش نرخ تسعیر ارز، افزایش قیمت املاک و مستغلات و سایر داراییها و جود اخباری مبنی بر افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی داراییها از مهم ترین دلایل خرید سهام بانکها به شمار میرود/جهش در قیمت سهام شرکتها فرصت مغتنمی است تا مدیران
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، با سیاستهای انبساطی دولت و در راس آن کاهش نرخ سود سپرده بانکی که در سال 95 اجرایی شد، موج نقدینگی از بازار پول خارج شده و به سمت بازارهای موازی به حرکت درآمد. رشد حدود 50 تا 70 درصدی قیمت مسکن در سطح کشور، افزایش قیمت طلا و سکه و همچنین جهش در قمیت ارز از تبعات عمده این خروج نقدینگی به شمار میرود. در این میان درصدی از نقدینگی خارج شده از بانکها به بازار سرمایه به عنوان یک بازار موازی با بازارهای یاد شده، نیز وارد شد و موجبات جهش قابل توجه در شاخص بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران را فراهم ساخت.
نخستین موج حرکتی در بازار در اواخر خرداد تا نیمه مرداد ماه و با افزایش قیمت شرکتهای صادرات محور همچون پتروشیمی و فلزات اتفاق افتاد. در این موج شاخص بورس رشد حدود 40 درصدی را تجربه کرد. علیرغم آن که بسیاری در آن زمان از جهش قیمت سهام این شرکتها به عنوان حباب یاد کرده و آن را هیجانی میدانستند انعکاس جهش در درآمد و سود در صورتهای مالی 6 ماهه شرکتهای این صنایع که به تازگی منتشر شده نشان از آن دارد که رشد قیمتها چندان نیز بی مورد نبوده است.
در موج دوم صعود شاخص بورس که از نیمه مرداد تا اواسط مهر ماه اتفاق افتاد، سایر گروهها نیز با افزایش همراه شدند. در این موج نیز شاخص بیش از 45 درصد صعود کرد. نکته قابل توجه آن که در این دوره گروه بانکداری یکی از گروههای پیشتاز در صعود شاخص بود. به گونهای که بر اساس محاسبات شاخص این گروه از اوایل شهریور ماه تا پایان مهر ماه جهش بیش از 70 درصدی را تجربه کرد که این میزان افزایش به لحاظ درصدی از میزان رشد شاخص کل بورس در مدت یاد شده بیشتر است. این در حالی است نماد معاملاتی تعداد زیادی از بانکها به دلایل مختلف طی این دوره متوقف بوده است.
کارشناسان رشد قیمت سهام گروه بانکداری را از جنبههای گوناگون مورد بررسی قرار میدهند. بسیاری این رشد را به واسطه جاماندن این گروه از کل بازار ارزیابی میکنند و معتقدند که صرف ورود نقدینگی به بازار سرمایه قیمت سهام در همه گروهها از جمله گروه بانکداری را افزایش داده است. اختصاص بخش قابل توجهی از داراییهای بانکها به داراییهای مشهود از جمله ساختمان و املاک و مستغلات و افزایش قیمت این قبیل داراییها نیز یکی دیگر از دلایلی است که بسیاری از کارشناسان افزایش قیمتها را به پشتوانه آن میدانند. برخی دیگر نیز مثبت بودن تراز ارزی برخی از بانکها را از دلایل رشد قیمت سهام آنها بر میشمرند.
بررسیها نشان میدهد از مجموع بانکها و موسسات مالی که سهام آن در بازار سرمایه پذیرفته شده است، تنها نماد معاملاتی 12 بانک در بخش قابل توجهی از دوره مورد بررسی مجاز بوده است. این گزارش بر آن است تا به بررسی روند قیمت بانکها در بازه زمانی ابتدای تیر ماه تا پایان مهر ماه بپردازد.
بانک ملت: این بانک به لحاظ ارزش بازار بزرگترین بانک پذیرفته شده در بورس به شمار میرود. بررسیها نشان میدهد قیمت سهام این بانک با رشد 167 درصدی در دو ماه شهریور و مهر بیشترین بیشترین افزایش قیمت را در میان بانکها داشته است. همچنین بر اساس آمارها در یک ماه اخیر به صورت متوسط روزانه حدود 0.5 درصد از سهام این بانک مورد معامله قرار گرفته است. بسیاری از خریداران سهام بانک ملت به میزان داراییهای ارزی این بانک استناد میکنند و معتقدند افزایش نرخ تسعیر ارز میتواند سود خوبی را عاید بانک نماید و بانک ملت این امکان را دارد که از این محل افزایش سرمایه دهد. ریز معاملات نیز نشان میدهد در مجموع این مدت سهامداران حقوقی اغلب در نقش فروشنده و سهامداران حقیقی در لباس خریدار ظاهر شده اند. شرکت سرمایه گذاری صباتامین، گروه مالی ملت، صندوق بازارگردان بانک ملت و صندوق سرمايه گذاري يكم كارگزاري بانك كشاورزي از جمله سهامداران عمده این بانک بوده اند که از تقاضای حقیقیها برای خرید سهام بانک ملت نهایت استفاده را به عمل آورده و اقدام به فروش بخشی از سهام خود در بانک ملت نموده اند.
بانک صادرات: پس از بانک ملت دومین بانک بزرگ بورسی به لحاظ ارزش بازار به شمار میرود. علیرغم اینکه این بانک در سالهای گذشته به لحاظ نوسانات قیمتی یکی از محبوب ترین بانکها نزد سرمایه گذاران به شمار میرفت، در نوسانات اخیر در سایه تحولات قیمتی سایر بانک ها، حتی بانکهای کوچک تر از خود قرار گرفت. نوسان 44 درصدی در 4 ماهه منتهی به پایان مهر ماه و همچنین میانگین متوسط روزانه معاملات 0.15 درصدی از کل سهام بانک، موید کم افت و خیر بودن سهام بانک صادرات در مقابل سیار بانک هاست. با این وجود در معاملات این بانک نیز تغییر مالکیت از سهامداران حقوقی به سهامداران حقیقی به طور کامل مشهود است. صندوق بازارگردانی سپهر و همچنین گروه مالی سپهر صادرات از فروشندگان عمده سهام بانک صادرات در 4 ماهه مورد بررسی به شمار میروند.
بانک تجارت: پس بانکهای ملت و صادرات، سومین بانک بزرگ بورسی است. اخبار پیرامون بانک تجارت همچون احتمال افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی داراییها و همچنین فروش داراییها باعث شده نماد معاملاتی این بانک به یکی از پرنوسان ترین و پربیننده ترین نمادهای بورسی در دو ماهه اخیر تبدیل شود. بانک تجارت با رشد 78 درصدی قیمت پس از بانکهای ملت و سامان بیشترین رشد را در بین بانکهای بورسی در 4 ماهه مورد بررسی داشته است. نکته مهم تر آن که در یک ماه گذشته، روزانه به طور متوسط حدود یک درصد از کل سهام بانک تجارت مورد معامله قرار گرفته که موجب شده این بانک بیشترین حجم معاملات و بیشترین گردش سهام را در بین سایر بانکها به نام خود ثبت کند. با این وجود تغییرات فاحشی در درصد سهامداری سهامداران عمده این بانک ایجاد نشده است. بررسیها نشان میدهد صندوق بازارگردانی این بانک تنها سهامدار عمده فروشنده در این دوره بوده است.
بانک دی: این بانک نیز با رشد حدود 62 درصدی در 4 ماهه منتهی به ابتدای آبان ماه یکی از بیشترین نوسانات را در بین بانکها داشت. بررسیها نشان میدهد در یک ماهه پایانی به طور میانگین روزانه حدود 0.9 درصد از کل سهام این بانک معامله شده است. فروش سهامداران حقوقی در بانک دی به حدی بوده که شرکت مدبران اقتصاد، سرمایه گذاری کشتیرانی و پست بانک طی این مدت به طور کامل سهام خود را به اشخاص حقیقی واگذار کردنه اند. یکی دیگر از بزرگترین عرضه کنندگان صندوق بازارگردان این بانک بود که تا پیش از این به جهت حمایت از سهام این بانک به خرید آن میپرداخت به گونهای که به بزرگترین سهامدار بانک بدل شده بود. در این بانک نیز اخباری پیرامون افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی داراییها به گوش میرسد.
پست بانک ایران: قیمت سهام این بانک که یکی از کوچک ترین بانکهای بورسی به لحاظ ارزش بازار به شمار میرود، نیز در ماه اخیر دچار نوسانات زیادی شد که اغلب با استناد به اخباری پیرامون افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی داراییها بود. علیرغم آن که حدود 90 درصد سهام این بانک در تملک وزارت اقتصاد، سازمان خصوصی سازی و شرکتهای سرمایه گذاری سهام عدالت قرار دارد، طی یک کاهش گذشته روزانه به طور میانگین بیش از 0.82 درصد از سهام کل بانک معامله شده است. این موضوع نشان میدهد در این مدت سهام این بانک بارها و بارها در میان نوسان گیران دست به دست شده که برآیند آن رشد 22 درصدی قیمت بوده است. خروج کامل بیمه ایران از ترکیب سهامداران و کاهش سهم صندوق بازارگردانی پست بانک و در نقطه مقابل افزایش درصد سهامداری بیمه دی، از نکات جالب توجه در خصوص سهامداران این بانک است.
بانک پارسیان: این بانک در زمره بانکهای اندازه متوسط در بورس به شمار میرود و خودروسازان، به ویژه زیرمجموعههای گروه ایران خودرو سهامدار آن هستند. علیرغم مثبت بودن تراز ارزی بانک و تاثیر پذیری از افزایش نرخ تسعیر ارز، قیمت سهام این بانک بر خلاف سایر بانکها با اقبال چندان زیاد سرمایه گذاران حقیقی همراه نشد. به گونهای که قیمت سهام این بانک در مدت 4 ماهه تنها 25 درصد رشد داشت و میانگین حجم معاملات روزانه بانک در یک ماه اخیر تنها معادل 0.07 درصد از سهام کل بانک بوده است. نگاهی به معاملات سهامداران عمده نیز نشان میدهد که طی این مدت شرکت سرمایه گذاری تدبیر، وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام فروشنده بوده و در مقابل گروه مالی بانک پارسیان اقدام به افزایش درصد سهامداری خود نموده است.
بانک خاورمیانه: بر اساس بررسیها این بانک پس از بانک ملت بیشترین تراز مثبت را در بین بانکهای بورسی داشته و لذا از افزایش نرخ تسعیر ارز سود تاثیر زیادی خواهد پذیرفت. بررسی معاملات بانک خاورمیانه نشان میدهد قیمت سهام این بانک در 4 ماهه گذشته حدود 30 درصد رشد داشته که به نسبت تاثیر پذیری آن از افزایش تسعیر نرخ ارز بسیار کمتر است. نکته قابل توجه دیگر در خصوص بانک خاورمیانه آن که بر خلاف سایر بانک ها، سهامداران حقوقی این بانک نه تنها هیچ فروشی نداشته بلکه شرکتهای سرمایه گذاری سمند و تامین آتیه مسکن طی این مدت اقدام به افزایش درصد سهامداری خود نموده اند.
بانک سامان: اگرچه نماد معاملاتی این بانک از اواخر تیرماه تا اواخر شهریور ماه متوقف بوده اما بلافاصله پس از بازگشایی همچون سایر بانکها روند صعودی در پیش گرفت. حضور این بانک در بازار پایه فرابورس ایران و دامنه نوسان مجاز 10 درصدی در این بازار موجب شد ظرف حدود یک ماه قیمت سهام بانک سامان با رشد حدود 120 درصدی همراه شود. بررسیها نشان میدهد اگرچه برخی اشخاص حقیقی درصد سهامداری خود در این بانک را کاهش داده اند اماگروه مالی بانک پارسیان به مجموع سهام خود افزوده و دو شرکت پمپ سازی ایران و سرمایه گذاری ایران و غرب نیز به جمع سهامداران عمده شرکت اضافه شده اند.
اقتصاد نوین: نخستین بانک خصوصی کشور که سهام عمده آن به گروه توسعه صنایع بهشهر اختصاص دارد نیز با حدود 90 درصد رشد یکی از صعودی ترین نمادهای بانکی از ابتدای تیر ماه تا پایان مهر ماه بوده است. نکته جالب در خصوص این بانک آن که بیش از 55 درصد رشد قیمتی سهام تنها در یک روز (4 مهر ماه) اتفاق افتاده است. با این وجود در یک ماهه اخیر به صورت میانگین هر روز حدود 0.04 درصد از سهام بانک معامله شده که در مقایسه با سایر بانک ها، حکایت از کم معامله بودن سهام این بانک دارد. همچنین بر اساس بررسیها طی این مدت تغییرات چندانی در ترکیب سهامداران این بانک روی نداده است.
بانک آینده: این بانک نیز از جمله بانکهای کم افت و خیر در چند ماه گذشته به شمار میرود به گونهای که قیمت سهام آن در 4 ماهه اخیر تنها حدود 20 درصد رشد داشته است. با این وجود برخی سهامداران حقیقی و حقوقی همچون صندوق آتیه کارکنان این بانک از فرصت استفاده نموده و به فروش بخشی از سهام خود پرداختند. همچنین این بانک کمترین گردش سهام را در بین بانکهای مورد معامله در دوره بررسی داشته به گونهای که متوسط معاملات روزانه این بانک در یک ماه اخیر تنها حدود 0.02 درصد از کل سهام بانک بوده است.
بانک کارآفرین: بانک کارآفرین نیز در جریان رشد قیمت سهام گروه بانکداری در ماهههای گذشته رشد حدود 75 درصدی را به ثبت رساند. در معاملات این بانک نیز که در زمره بانکهای کوچک به شمار میرود، بر خلاف بانکهای بزرگ سهامداران حقوقی و عمده نظیر سرمایه گذاری صباتامین و بیمه کارآفرین به درصد سهامداری خود اضافه کردند. در یک ماهه اخیر نیز متوسط روزانه سهام معامله شده بانک حدود 0.08 درصد از سهام کل بانک بوده که شناوری سهام کمتری را نسبت به سایر بانکها به تصویر میکشد.
بانک سینا: نوسانات قیمت سهام این بانک که متعلق به بنیاد مستغعفان انقلاب اسلامی است در دوره مورد بررسی از سایر بانکها کمتر بود به گونهای که طی این مدت تنها حدود 17 درصد رشد کرد. با این وجود بررسیها نشان میدهد که به صورت روزانه طی یک ماه اخیر حدود 0.6 درصد از سهام این بانک معامله شده است. طی این مدت بیمه سینا، شرکت سرمایه گذاری اهداف و شرکت مدبران اقتصاد با فروش سهام خود از جمع سهامداران عمده بانک خارج شده و گروه توسعه مالی مهر آیندگان به جمع سهامداران اضافه شده است.
به غیر از بانکهای مورد بررسی در بندهای پیشین سهام سایر بانکها به دلیل توقف نماد، معامله نشده است. جدول 1 به بررسی تاریخ توقف، دلیل توقف و همچنین آخرین وضعیت این بانکها پرداخته است.
آنچه مسلم است در ایران که اقتصاد آن بر پایه بانک بنا شده بانکها از مهم ترین گروههای فعال هستند و لذا میبایست در بازار سرمایه نیز نقش پررنگ تری داشته باشند. فارغ از نوسانات اخیر و دلیل رشد این قیمت سهام این گروه و سایر شرکت ها، بسیاری از کارشناسان این موقیعت را فرصتی مغتنم در جهت فروش داراییهای بانکها میدانند تا بانکها بتوانند سهام شرکتهای زیر مجموعه خود را با توجه به افزایش چشمگیر تقاضا به فروش رسانند. بر اساس بررسیهای به عمل آمده برخی از بانکها تا حدودی از فرصت ایجاد شده استفاده کرده اند. فروش سهام بانکها از سوی صندوقهای بازارگردانی که وظیفه مدیریت قیمت سهام بانکها را بر عده دارند تلاشی در همین راستا به شمار میرود. اما اکتفا به این میزان به هیچ وجه گرهی از کار بانکها و اقتصاد کشور باز نمیکند و لازم است مدیران بانکها یک بار برای همیشه این شهامت را به خرج داده و با استفاده از موقعیت موجود نظام بانکی را پدیدهای به نام بنگاه داری برهانند.
منبع: ماهنامه بانکداری آینده شماره 36