فین تکها سرگردان در دوراهی خودساخته بانک مرکزی
بانکداری الکترونیک ساختار فیلترینگ استارتآپهای فین تک را بررسی میکند:
آیا ذیل فعالیت استارتآپها پولشویی اتفاق میافتد؟ آیا امنیت تراکنشهای آنان پایین است که بانک مرکزی سیستم فیلترینگ آنها را کلید زده؟ آیا بانک مرکزی نگران درآمد خود است آیا تصور میکند فعالیت آنها در آیندهای نزدیک تمام خدمات مالی و بانکداری را در برمیگیرد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، بعضی کارشناسان بر این عقیدهاند که این فیلترینگ به دلیل نبود شفافیت در قوانین و عدم آگاهی استارتآپها بوده و بعضی دیگر فکر میکنند دلیل اصلی این است که آنها نفع و سودی برای بانک مرکزی و بانکها ندارند و در بلندمدت باعث اخلال در روند سودآوری آنها میشوند.
هلدینگها و شتابدهندهها نجاتبخش صنعت فین تک ایران
یک عضو هیئتعلمی دانشگاه در گفتوگو با «پایگاه خبری بانکداری الکترونیک» میگوید: درباره فیلترینگ استارتآپهای فینتکی توسط بانک مرکزی باید به هر دو طرف توجه داشته باشیم. یعنی هم قوانین و زیرساختهای امنی برای فین تکها فراهم کنیم و هم اینکه فین تکها استانداردهای امنیتی پرداختها را رعایت کنند. مهدی کنعانی با انتقاد از نگاههای یکسویه به دولت یا فین تکها بیان میکند: بهطورکلی هر فضای جدیدی که برای کسبوکار باز میشود و پول در آن گردش دارد، مورد سوءاستفاده مالی قرار میگیرد. ضمن اینکه فین تکها یکی از بسترهای اصلی برای توسعه کسبوکار محسوب میشوند از مناسبترین بسترها برای سوءاستفاده مالی هستند. باوجود همه اینها نمیتوان بهطور کامل فیلترینگ را رد کرد؛ چراکه در شرایط کنونی لازم است. او در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا فضای پولشویی در صنعت فینتک وجود دارد، خاطرنشان میکند: در هر پدیده نوپایی افرادی هستند که به دنبال ساختارهای ژلهای میگردند. تا زمانی که یک ساختار مستحکم برای استارتآپها به وجود نیاید فضا برای پولشویی فراهم است.
متأسفانه در حال حاضر نظارتهای همهجانبه و قوانین مدونی درباره استارتآپها وجود ندارد. این کارشناس بانکداری الکترونیک میگوید: راهحل این است که فین تکها تقسیمبندی شده و زیر نظر هلدینگها و شتابدهندههای شناسنامهدار ساماندهی شوند. برای مثال هماکنون امنیت پرداخت شرکتهای زیرمجموعه صندوق سرمایهگذاری کارآفرینی سراوآ را تأمینشده است. بیاییم فین تکها را هم ذیل یک مجموعهای مانند سراوآ ساماندهی کنیم. کنعانی میگوید: باید ساماندهی فین تکها تحت برندها و شتابدهندههای معتبر صورت بگیرد. بانک مرکزی و دولت نمیتوانند با تمام فین تکها تکتک در ارتباط باشند. اگر این شتابدهندهها فین تکها را زیر چتر خود ببرند، آنوقت شرکت هلدینگ و شتابدهنده باید پاسخگوی مشکلات فین تکها باشد. این عضو هیئتعلمی دانشگاه در پایان با اشاره به اینکه باید تغییر رویه دهیم خاطرنشان میکند: ما باید از حجم تودهای فین تکها به سمت سازماندهی آنها حرکت کنیم.
سناریو تکرار ورشکستگی بانکها و بحران مالی آمریکا در ایران
رئیس هیئتمدیره شرکت زرین پال با بیان اینکه آمار رسمی از میزان سرمایهگذاری و تراکنش استارتآپها وجود ندارد میگوید: با توجه به صنعت نوپای فین تک در ایران هنوز نمیتوانیم آماری از گردش مالی آنها ارائه دهیم، میتوانم بگویم از زمانی که زرین پال فیلتر شد با تراکنش 200 درصدی روبهرو بودیم. درباره استارتآپهای جهانی نیز زود است که بخواهیم آنها را با کشورمان مقایسه کنیم. مصطفی امیری مهمترین پارامتر در صنعت فین تک را اعتماد میداند و عنوان میکند: این اعتماد در ایران بهراحتی سلب میشود؛ به این دلیل که فیلتر و مسدودی از طرف مراجع بالا بهراحتی صورت میگیرد. او درباره پیشینه فین تکها در جهان و تکرار شدن آن در ایران اینطور توضیح میدهد که فینتکها از سال 2008 در آمریکا رشد کردند؛ سالی که بانکها در اکثر نقاط دنیا با بحران شدید مالی روبهرو شدند و یکشبه چند بانک و موسسه مالی اعلام ورشکستگی کردند. همین موضوع باعث به وجود آمدن گفتمان خوبی برای ورود شرکتهایی از جنس تکنولوژی شد. رئیس هیئتمدیره شرکت زرین پال خاطرنشان میکند: با توجه به شرایطی که اکوسیستم اقتصادی ایران دارد، بدون شک شرایط سال 2008 در آمریکا در ایران نیز اتفاق خواهد افتاد. امیری بلوغ واقعی فین تکها در ایران را هشت سال برآورد میکند و میگوید: توسعه صنعت فین تک در ایران بدون همراهی و همدلی رگولاتور، بانک مرکزی و دادستانی و تمام نهادهایی تصمیم گیر و تصمیمساز هیچگاه صورت نمیگیرد. اگر حتی 50 درصد از همراهیها به وجود بیاید چهارساله آینده زمان خوبی برای سخن گفتن از فین تکهاست.
رئیس هیئتمدیره شرکت زرین پال با اشاره به اینکه ما یک روز فیلتر شدیم و روز بعد رفع فیلتر شدیم درباره دلیل فیلترینگ بانک مرکزی اظهار میکند: دلیلی که از سوی دادستانی برای فیلتر کسبوکارهای فین تک اعلام شد این بود که اگر لینکی به پرداخت در تلگرام منتهی شود، مسدود خواهد شد. شرکت ما بلافاصله این مسئله را با شورای عالی فضای مجازی در میان گذاشت و نظر شورا این بود که سرویس مالی تحت هر عنوانی در تلگرام به وجود نیاید. امیری در ادامه میافزاید: البته در نمایشگاه الکامپ امسال چند شرکت خدمات متنوعی را برای پرداخت در تلگرام رونمایی کردند که به نظر میرسد بیعدالتی درباره این مسئله به وجود آمده است. ما انتظار داریم در زمینبازی یکسان با شرایط برابر فعالیت داشته باشیم، اما میبینیم قانون تنها برای کسبوکارهای کوچک اجرا میشود. او میگوید: دلیل دوم از سوی دادستانی این بود که کسبوکارهای فینتک هیچگونه مجوزی برای فعالیت ندارند. این موضوع درست است، اما لازم است به بندهای 62، 63 و 64 قانون برنامه پنجم توسعه رجوع کنیم. در این بندها آمده است که اگر کسبوکار جدیدی به وجود آمد و قانونگذار طی 91 روز اقدام به ایجاد مجوز نکرد، نمیتواند بهواسطه نداشتن مجوز کسبوکاری را مسدود کند. رئیس هیئتمدیره شرکت زرین پال همچنین میگوید: در قانون برنامه ششم توسعه نیز بندهای زیادی وجود دارد که صراحت قانونی دارد، اما آنها به ماده یکم قانون پولی بانکی کشور که میگوید «هر فعالیتی که شکل میگیرد نیاز به فعالیت بانک مرکزی دارد» استناد میکنند. امیری در پایان سکوت بانک مرکزی را مشکلساز عنوان میکند و میگوید: امیدواریم هرچه سریعتر مسئولان بانک مرکزی به این موضوع مهم ورود کنند و سکوتشان را بشکنند. یا بهصراحت بگویند کسبوکارهای فین تک به وجود نیاید و مجوزی صادر نمیشود و جلوی آن را بگیرند یا اگر قرار است مجوز و چارچوبی تعیین شود بانک مرکزی تکلیف را روشن کند.
مرز فین تکها کجاست؟
گستردگی جامعه فین تکها به مرحلهای رسیده که مرزهای جغرافیای مالی این فناوری مشخص نیست. بهطورکلی تعداد تراکنشها و گردش مالی آنها در ایران مشخص نیست و یا هنوز اطلاعاتی درباره ترکیب ذینفعهای آنها در دست نیست. البته این عدم شفافیت تا حدی طبیعی است، اما بههرحال باید شمایی کلی از آنها ملموس و مشهود باشد؛ چراکه اینها کسبوکار محسوب شده و باید اعلام و ثبت شوند. نکته دیگر آنکه مرزهای فین تک و غیر فین تک مشخص نیست. برای مثال بسیاری از اپلیکیشنهای شرکتهای پرداخت را نمیتوانیم فین تک بهحساب آوریم. به دلیل آنکه آنها فقط خدمات معمول مالی را از طریق اپلیکیشن ارائه میدهند و هیچ تغییری در اصل موضوع به وجود نمیآید. بهطورکلی، ما مواردی را فین تک تلقی میکنیم که در آن پیشفرضها تغییر کرده باشد. به عبارت سادهتر در فین تکهای واقعی پیشفرضهای جدید بر اساس ظرفیتهایی مبتنی بر IT و فناوری طراحیشده و جایگزین پیشفرض کهنه موجود میشوند. بااینوجود احتمال این میرود که گستردگی فین تکها باعث گول خوردن جامعه پرداخت کشورمان بشود. از طرفی دیگر این احتمال وجود دارد که فین تکها در درخت تنومند جامعه پرداخت الکترونیک هضم شوند و در سالهای آتی صحبتی درباره فین تکها نشود و به روندی معمول و پیشپاافتاده تبدیل شود.
درباره فینتک ها
فین تکها یا همان فناوریهای مالی دو سه سالی است که روند رشد و توسعه خود را آغاز کردهاند و روزبهروز بر تعداد تراکنشهای آنان افزوده میشود. علیرغم وجود مشکلات و چالشهای فراوان بر سر راه استارتآپهای فینتکی سرعت فعالیت آنها کاسته نشده است. در حال حاضر استارتآپها به دنیای خدمات مالی و بانکداری نفوذ کردهاند؛ بهطوریکه بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران آینده صنعت بانکداری را درگرو رشد چنین استارتآپهایی میدانند. فین تکها بانکها و مؤسسات مالی سنتی را از بین نمیبرند؛ آنها هزینههای پرداخت را کاهش میدهند و درعینحال باعث افزایش کیفیت ارائه سرویسهای مالی میشوند. استارتاپها اینترنت را در اختیاردارند و از این لحاظ کمتر درگیر محدودیتهای اعمالشده در مرزهای جغرافیایی میشوند. به عبارت سادهتر چابکی و سرعت استارتاپها یکی از کلیدیترین کار ویژههای آنهاست. این روزها تقریباً هرکسی بدون هیچ سرمایهای با استفاده از یک لپتاپ، یک ارتباط اینترنت بیسیم و یک کارت اعتباری میتواند کسبوکار کوچکی راه بیندازد. با ظهور اینترنت و فراگیرشدن گوشیهای هوشمند، کسبوکارهای اینترنتی رشد زیادی داشتند که همین روند به ایجاد تحولاتی چشمگیر در صنعت خدمات مالی و تکنولوژیهای که با آن کار میکنند، سرعت بخشید. همه این موضوعات باعث شد تا بانکها و مؤسسات قدیمی و سنتی این نوآوری را مخرب بهحساب آورند. این عقیده تا آنجایی پیش رفت که بانک مرکزی بسیاری از این استارتآپها را فیلتر کرد و به آنها اجازه فعالیت نداد.
انتهای پیام