به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، نگاهی به عملکرد کلی شبکه شاپرک نشان‌دهنده نزدیک شدن شبکه پرداخت الکترونیک کشور به یک تغییرات قابل توجه است. آمارهای تعداد تراکنش‌های شبکه نشان می‌دهد که طی هفت سال گذشته روند تعداد تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی به طور ثابت افزایشی بوده است؛ اما تراکنش‌های موبایلی که از درگاه USSD انجام می‌شوند از اواسط سال 1394 روند نزولی در پیش گرفته‌اند.
مهم‌ترین روند قابل توجه، روند تراکنش‌های اینترنتی است. تعداد تراکنش‌های اینترنتی کشور از ابتدای سال 1395 روند صعودی خود را آغاز کرد؛ اما اکنون با گذشت نزدیک به چهار سال روند نزولی خود را آغاز کرد، این در صورتی است که بسیاری از تراکنش‌های موبایلی روی نرم‌افزارهای موبایلی منتقل و عملاً به تراکنش‌های اینترنتی تبدیل شده‌اند.
با این حال از تیرماه سال 98 تا دی ماه هیچ افزایشی در تعداد تراکنش‌های اینترنتی مشاهده نشده است. این در صورتی است که تعداد تراکنش‌های اینترنتی در دورة مشابه سال 97 افزایش قابل توجه 30 درصدی را تجربه کرده است. افول روند رشد تعداد تراکنش‌های اینترنتی می‌تواند ناشی از فیشینگ گسترده در سطح کشور باشد که دولت نیز آمار دقیقی از میزان زیان‌های ناشی از این اقدامات ارائه نمی‌کند.
گرچه تعداد تراکنش‌های اینترنتی با افول مواجه شده است؛ اما ارزش تراکنش‌های اینترنتی از اواسط سال جاری افزایش یافته که با در نظر گرفتن میزان تورم 45 درصدی سال جاری روندی طبیعی است. با این حال از اواسط سال 1397 الگوی افزایشی و فصلی ارزش تراکنش‌های انجام‌شده روی پایانه‌های فروش به شدت مختل شده است و مجموع ارزش تراکنش‌های انجام‌شده در دی ماه 98 نسبت به مهر ماه 97 که پیک ارزش تراکنش‌ها در سال 97 (بدون در نظر گرفتن ماه اسفند) است تنها افزایش بسیار ناچیز 3/4 درصدی را نشان می‌دهد، این در حالی است که در دوره مشابه در سال 97، بیش از 41 درصد افزایش در ارزش تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی مشاهده شده است. این اختلاف قابل توجه نشان‌دهنده رکود اقتصادی شدید در کشور و در نتیجه زیان‌ده شدن شرکت‌های پرداخت و شبکة بانکی کشور است.
با وجود اینکه ارزش تراکنش‌ها در پایانه‌های کارتخوان فروشگاهی و تعداد تراکنش‌های اینترنتی روند کندی در پیش گرفته‌اند؛ اما شرکت‌های پرداخت در حال افزایش قابل توجه تعداد پایانه‌ها، به ویژه در بخش فروشگاهی هستند. طی هفت سال گذشته شرکت‌های پرداخت تنها در تیرماه 95 تعداد پایانه‌های خود را به طور چشمگیر افزایش داده‌اند و امسال نیز در دی ماه، شرکت‌ها پس از گذشت حدود سه سال، دوباره تعداد پایانه‌های خود را به طور چشمگیر افزایش داده‌اند. این در صورتی است که پایانه‌های اینترنتی افزایش قابل توجهی را تجربه نکرده‌اند؛ اما پایانه‌های موبایلی از پاییز سال 96 از پایانه‌های اینترنتی پیشی گرفته و به بیش از یک میلیون پایانه رسیده‌اند.
شیب رشد نقدینگی کشور طی چهار سال گذشته افزایش یافته و از ابتدای سال 97 به حداکثر خود رسیده است. این در حالی است که شیب رشد ارزش تراکنش‌های شاپرکی از اوایل سال 1397 به شدت کاهش یافته که نشان‌دهنده آغاز رکود اقتصادی و کاهش میزان مصرف خانوارهاست. علاوه بر این، گرچه اسکناس و مسکوک، حجم بسیار کمی از نقدینگی کشور را در اختیار دارند؛ اما از اواسط سال 96 روند رشد اسکناس و مسکوک کاملاً منطبق بر رشد نقدینگی است.
احسان خدیو؛ تحلیل‌گر آماری
منبع: ماهنامه بانکداری آینده