به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی؛ این بانک در راستای مأموریت خود مبنی بر تنظیم و اجرای سیاست پولی و اعتباری کشور و نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و با هدف افزایش کارایی سیاست‌های اعتباری و تعادل‌بخشی به ترازنامه بانکها و بهبود شاخص‌های سلامت شبکه بانکی، رویکرد ارتقای شیوه‌های تأمین مالی سرمایه در گردش را با استفاده از پیاده‌سازی نظام تامین مالی زنجیرهای در دستور کار قرار داده است؛ که براین اساس، با تأمین مالی زنجیرهای،بهبود مدیریت سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی محقق می گردد.
گفتنی است در این روش، به جای شیوه سنتی دریافت تسهیلات مستقیم توسط بنگاههای اقتصادی، فرآیند تأمین مالی بنگاه‌ها به صورت پیوسته و در طول زنجیره‌های تأمین و مبتنی بر جریان واقعی کالا و خدمت صورت می‌گیرد. با توجه به تنوع روش‌ها و ابزارهای مورد استفاده در تامین مالی زنجیرهای، ابزارهای زیر در اداره تامین مالی زنجیره تولید طراحی و به شبکه بانکی کشور عرضه شده‌اند. در ادامه مهمترین اقدامات صورت گرفته و برنامه های توسعه تامین مالی زنجیره ای ارائه می گردد.
اقدامات صورت گرفته جهت افزایش سهم ابزارهای تعهدی در تامین مالی اقتصاد در سال 1402
با توجه به تأکید سیاستگذار پولی بر اجرای سیاست کنترل مقداری و لزوم افزایش سهم ابزارهای تعهدی در تأمین مالی اقتصاد مهمترین اقدامات صورت گرفته به منظور توسعه روش‌های تأمین مالی زنجیرهای به‌ویژه اوراق گام و سایر ابزارهای تأمین مالی به‌منظور تأمین مالی سرمایه در گردش واحدهای تولیدی به شرح جدول ذیل می‌باشد:
1- اوراق گواهی اعتبار مولد (گام):
1 طبق مصوبه کمیسیون عملیات پولی و اعتباری بانک مرکزی مورخ 1402/02/06، در حال حاضر امکان انتشار اوراق گام به دو صورت «قابل انتقال به بازار سرمایه» و «غیر قابل انتقال به بازار سرمایه» و تا سقف 1500 میلیارد ریال (معادل 150 همت) وجود دارد.
2 با عنایت به نیاز مبرم بنگاههای تولیدی فعال در بخش‌های مختلف اقتصادی و به منظور تسهیل تامین مالی تولید و در راستای کمک به تحقق شعار سال و پس از برگزاری جلسات کارشناسی برگزار شده فیمابین بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار،براساس توافق حاصله‌الزام به تعیین بازارگردان از دستورالعمل پذیرش و معاملات اوراق گام حذف شد. همچنین سقف مبلغ انتشار اوراق گام پذیرش شده و سررسید نشده بانکها به 800 هزار میلیارد ریال در بازار سرمایه افزایش یافت. موارد فوق طی بخشنامه شماره 02/17994 مورخ 1402/07/23 به شبکه بانکی ابلاغ شده‌است.
3 در راستای ماده (4) دستورالعمل ناظر بر اوراق گام، متقاضی اوراق گام با نماد بازار سرمایه در صورت نیاز و به منظور تامین نقدینگی می‌تواند نسبت به انتقال این اوراق به بازار سرمایه اقدام نماید. به همین جهت و به منظور سهولت و تسریع در فرآیند انتقال اوراق مزبور به بازار سرمایه، سامانه گام به سامانه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه متصل و امکان انتقال اوراق از طریق سامانه فراهم گردید که این موضوع طی نامه شماره 02/313299 مورخ1402/12/21 به شبکه بانکی کشور ابلاغ شده است. همچنین مراحل اتصال سامانه گام به بورس کالا نیز در دست اقدام است که اقدامات فنی آن در بانک مرکزی نهایی شده و اتصال نهایی منوط به نهایی شدن الزامات فنی در بورس کالا می‌باشد. با فراهم شدن اتصال به سامانه بورس کالا زمینه لازم جهت استفاده از اوراق گام جهت خرید مواد اولیه توسط بنگاههای مختلف اقتصادی از صنایع پتروشیمی، شیمیایی، فولادی و کشاورزی و… در بستر بورس کالا و به صورت اعتباری فراهم خواهد شد و بنگاههای فعال تولیدی در بخش‌های مختلف، فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان می‌توانند علاوه بر اعتبارات اسنادی داخلی ریالی، از اوراق گام نیز برای خرید در بورس کالا استفاده کنند.
4 در ضمن با هدف افزایش کارایی اوراق گام در راستای زنجیره تولید، به منظور تبیین ضوابط و مقررات اجرایی پرداخت دیون به دستگاه‌های اجرایی از طریق اوراق گام، «آییننامه اجرایی پذیرش اوراق گواهی اعتبار مولد (گام) در دستگاه‌های اجرایی» در جلسه مورخ ۰۲/۱۲/1402 هیات محترم وزیران تصويب و طی نامه شماره ۲۲۸۹۲۶ در تاریخ ۱۳/۱۲/۱۴۰۲ معاون اول رییس جمهور ابلاغ شد. در این راستا آئین‌نامه فوق طی نامه شماره 02/308101 مورخ 1402/12/16 به شبکه بانکی ابلاغ شده‌است.
2- کارت رفاهی متصل به گام:
در راستای توسعه استفاده از کارت اعتباری در پرداخت تسهیلات خرد بانکی، اداره تامین مالی زنجیره تولید اقدام به طراحی ابزاری جهت تامین مالی خانوار بر پایه اوراق گام با عنوان “کارت رفاهی متصل به اوراق گام” نموده است که بر این اساس، شیوه نامه آن تهیه و در بیست و هفتمین جلسه کمیسیون عملیات پولی و اعتباری مورخ 1402/11/03 به تصویب رسید و در پنجاه و سومین جلسه مورخ 10/11/1402 هیات عامل نیز تائید شد و طی نامه شماره 02/310396 مورخ 1402/12/19 به شبکه بانکی کشور ابلاغ شده است. شایان ذکر است سه بانک به صورت آزمایشی در حال پیاده‌سازی ابزار کارت رفاهی متصل به اوراق گام هستند. انتظار می رود با بهره برداری از این ابزار علاوه بر تامین مالی خانوارها مبتنی بر اعتبار اوراق گام زمینه افزایش عرضه برای تولیدات صنعتی کشور در حوزه محصولات نهایی به ویژه در حوزه لوازم خانگی فراهم گردد.
3- برات الکترونیکی:
1 به منظور گسترش تامین مالی زنجیره تولید و اجرایی‌سازی شیوه‌نامه اجرایی استفاده از برات الکترونیکی (که طی بخشنامه شماره 283962/00 مورخ 29/09/1400 به شبکه بانکی کشور ابلاغ شده است) سقف ضمانت سایر ابزارهای تامین مالی زنجیرهای از جمله برات الکترونیکی برای سال ۱۴۰۲ حسب تصمیمات متخذه کمیسیون عملیات پولی و اعتباری، معادل 20 درصد سقف مدنظر برای ضمانت اوراق گام یعنی مبلغ 300 هزار میلیارد ریال تعیین و ابلاغ شده است.
2 در ادامه به منظور پیاده‌سازی ابزار مذکور، با همکاری این بانک و وزارت امور اقتصادی و دارایی استفاده از برات الکترونیکی به صورت پایلوت توسط سه بانک منتخب در مرحله راه‌اندازی و عملیاتی‌سازی است و به محض نهایی شدن به کل شبکه بانکی توسعه خواهد یافت. انتظار می رود با اجرایی شدن این ابزار در کل شبکه بانکی ظرفیت مناسبی جهت تامین مالی بنگاههای اقتصادی در طول زنجیره های فعالیت آنها فراهم گردد.
4- فاکتورینگ:
1 در راستای فراهم سازی پذیرش مطالبات قراردادی (فاکتورینگ) (در راستای اجرای تکالیف مقرر در بند (ع) تبصره (۷) قانون بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور بر مبنای ماده (8) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی مصوب مورخ 15/02/1398 مجلس شورای اسلامی و آییننامه اجرایی آن) پس از بررسی کارشناسی موضوع اجرای تبصره (۲) ماده (۲۰) آییننامه اجرائی ماده (۸) قانون مذکور (در خصوص رفع محدودیت انتقال ذینفع ضمانت‌نامه‌های بانکی) در اداره مطالعات و مقررات بانکی و نهایتاً پس از تأیید کمیسیون مقررات و نظارت موسسات اعتباری و مصوبه شورای پول و اعتبار، دستورالعمل ناظر بر ضمانت‌نامه بانکی (ریالی) با اصلاحات لازم طی بخشنامه شماره 55568/02 مورخ 10/03/1402 به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد.
2 در همین راستا، دستورالعمل ناظر بر پذیرش مطالبات قراردادی توسط شبکه بانکی نیز پس از تصویب در کمیسیون عملیات پولی و اعتباری و کمیسیون فرعی شورای پول و اعتبار، در جلسه مورخ 10/11/1402 شورای پول و اعتبار تصویب و طی بخشنامه شماره 02/280517 مورخ 1402/11/15 به شبکه بانکی ابلاغ شد. همچنین شیوه‌نامه اجرایی آن نیز که در بیست و هشتمین جلسه کمیسیون عملیات پولی و اعتباری مورخ 18/11/1402 به تصویب رسیده بود، طی نامه شماره 288613/02 مورخ 25/11/1402 به شبکه بانکی ابلاغ شده است.
5- اصلاح دستورالعمل تامین مالی زنجیره تامین:
اصلاح دستورالعمل تامین مالی زنجیرهای با هدف نظام‌مند کردن فعالیت بانک ها در حوزه پلتفرم‌ها و ابزارهای تامین مالی زنجیرهای در مرحله بررسی کارشناسی می‌باشد.
با توجه به تمهیدات پیش بینی شده جهت افزایش سهم ابزارهای تعهدی تأمین مالی زنجیره تولید از جمله تصویب و ابلاغ آیین نامه اجرایی پذیرش اوراق گام بابت تسویه مطالبات دستگاه های اجرایی (تصویبنامه شماره 228926/ت62199هـ مورخ 13/12/1402 هیأت وزیران) و همچنین بازنگری دستورالعمل ناظر بر اوراق گواهی اعتبار مولد (گام) در شورای پول و اعتبار و همچنین عملیاتی سازی ابزار برات الکترونیکی،انتظار می رود عملکرد ابزارهای تعهدی از جمله اوراق گام در سال آتی از افزایش چشمگیری برخوردار شود. خاطر نشان می شود برنامه مصوب تأمین مالی اقتصاد از طریق ابزارهای تأمین مالی زنجیرهای در سال ۱۴۰۳ معادل ۳۵۰ هزار میلیارد تومان و به شرح جدول زیر می باشد. همچنین لازم به ذکر است که نظام بانکی در کنار تداوم پرداخت تسهیلات به بنگاههای مختلف اقتصادی، از طریق صدور ابزار تعهدی اعتبار اسنادی داخلی ریالی و ضمانت نامه نیز نسبت به مساعدت فعالان اقتصادی اقدام می کند.