بررسی عملکرد شرکتهای حوزۀ انفورماتیک در بورس
فراز و فرود سود
نگاهی به عملکرد کلی شرکتها در حوزۀ انفورماتیک نشان از آن دارد که همچنان بسیاری از این شرکتها توانستهاند روند صعودی سال قبل خود را حفظ کنند. با این حال، نقض این قاعدۀ کلی در شرکتهای گروه حکایت از آن دارد که همچون گذشته صرف فعالیت در این صنعت نمیتواند تضمینکنندۀ کسب سود یا روند صعودی سودآوری در شرکت باشد. این موضوع به آن معناست که این صنعت نیز در حال گذار از فاز رشد به فاز بلوغ است؛ بنابراین نحوۀ مدیریت مدیران در این شرکتها بیش از پیش اهمیت مییابد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، یکی از صنایع فعال در بازار سرمایه گروه «رایانه و فعالیتهای وابسته به آن» است که دو زیرگروه پرداخت و انفورماتیک، شرکتهای این گروه را تشکیل میدهند؛ اگرچه گروه انفورماتیک با داشتن ارزش بازار حدود 266 هزار میلیارد ریال (به تاریخ 11 اسفندماه) سهم چندانی از این نظر در بازار سرمایه ندارد و ارزش معاملات آن نیز بسیار اندک است؛ اما یکی از بالاترین حاشیه سودها را در بین صنایع مختلف دارد. هر چند بر اساس بررسیها، بیثباتیهای اخیر اقتصادی در این گروه نیز رخنه کرده و حاشیۀ سود شرکتها را تحت تأثیر قرار داده است. در این گزارش روند سودآوری شرکتهای گروه انفورماتیک در بازار سرمایه بررسی شده است.
خدمات انفورماتیک: این شرکت بزرگترین شرکت در گروه رایانه است و در مجموع نیز به لحاظ ارزش در زمرۀ بیست شرکت بزرگ بازار سرمایه قرار دارد. درآمد عمدۀ شرکت خدمات انفورماتیک از کارمزد تراکنشهای بانکی به دست میآید. پشتیبانی نرمافزار، تعمیر و نگهداری نیز دیگر خدمات این شرکت هستند. فروش تجهیزات کامپیوتری و سود ناشی از سرمایهگذاریها (خدمات انفورماتیک کیش، دادهورزی فرادیس البرز، خدمات انفورماتیک فرادیس گسترکیش و …) از دیگر منابع درآمدی این شرکت هستند. شرکت خدمات انفورماتیک در نه ماهۀ نخست سال 98، درآمدی معادل 14 هزار میلیارد ریال شناسایی کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 27 درصدی را نشان میدهد. خدمات انفورماتیک قصد دارد در سال 98 درآمدی معادل 20 هزار میلیارد ریال شناسایی کند که با توجه به تحقق حدود 70 درصدی در نه ماهۀ نخست دسترسی به این هدف میسر به نظر میرسد. نکتۀ دیگر در مورد عملکرد شرکت خدمات انفورماتیک آنکه حاشیۀ سود ناخالص شرکت از حدود 64 درصد در سال 97 به 57 درصد در نه ماهۀ سال جاری کاهش یافته است که این موضوع نشان از ضعیفتر شدن عملکرد عملیاتی شرکت دارد؛ همچنین حاشیۀ سود ناخالص خدمات انفورماتیک از 66 درصد به 50 درصد کاهش یافته که دلیل آن رشد قابل توجه هزینههای اداری و پرسنلی و همچنین هزینههای مالیات است.
توسعۀ فناوری اطلاعات خوارزمی: عمده درآمد شرکت از ارائۀ خدمات تعمیرات و نگهداری شعب بانکی حاصل میشود. درآمد ناشی از خدمات ATM، نرمافزار و دوربینهای مداربسته و همچنین فروش خودپرداز، تجهیزات بانکی و کامپیوتری از دیگر منابع درآمدی این شرکت به شمار میرود. در حالی که سود خالص شرکت در سال 96 به دلیل کاهش حاشیۀ سود عملیاتی و افت شدید درآمدهای غیرعملیاتی به شدت سقوط کرده بود. در سال 97 و همچنین 9 ماهۀ نخست سال جاری عملکرد خوارزمی اندکی بهبود یافت و شرکت را از زیاندهی رهاند. بر اساس صورتهای مالی در نه ماهۀ نخست 98 شرکت 54 میلیارد ریال سود شناسایی کرد که نسبت به سال قبل حدود شش برابر شده است. با این همه مشکل عمده در شرکت توسعۀ فناوری اطلاعات خوارزمی هزینههای بسیاری بالای شرکت است به گونهای که حاشیۀ سود ناخالص شرکت در دورۀ نه ماهه 25 درصد حاشیۀ سود خالص آن تنها هفت درصد است. مشكلات عديدۀ سرمايه در گردش، ارزبر بودن فعالیت شرکت، كمبود نقدينگي، بالا بودن تسهيلات دريافتي از بانكها پايين بودن سرمايۀ شركت در مقايسه با رقبا از مهمترین دلایل این موضوع به شمار میروند. با این همه به نظر میرسد مدیران شرکت باید بر تمرکز بر رشد سهم بازار و افزایش درآمدها، کاهش هزینهها را در اولویت قرار دهند.
ایران ارقام: فروش و اجارۀ دستگاه خودپرداز و همچنین ارائۀ خدمات نرمافزاری مهمترین منبع درآمدی این شرکت به شمار میرود. از سال مالی منتهی به شهریور ماه 96 ایران ارقام در کمال ناباوری زیانده شد که این موضوع در میان شرکتهای فعال در حوزۀ انفورماتیک در بورس بیسابقه است. هر چند آغاز زیانآوری شرکت در سال 96 با رشد هزینههای عملیاتی شرکت و کاهش حاشیۀ سود ناخالص اتفاق افتاد در ادامه رشد سرسامآور هزینهها به حوزههای غیر عملیاتی نیز سرایت کرد. بررسی صورتهای مالی سه ماهۀ منتهی به آذرماه نشان میدهد؛ حاشیۀ سود ایرانارقام از محل عملیات تنها حدود نه درصد و به لحاظ ریالی 15 میلیارد ریال بوده است. بالا بودن هزینههای غیر عملیاتی همچون هزینههای اداری و پرسنلی و هزینههای مالی باعث شده تا این سود عملیاتی کفاف هزینهها را ندهد و شرکت به روند زیاندهی خود ادامه دهد. با این همه ایرانارقام هم اکنون در شمول مادۀ 141 قانون تجارت قرار گرفته است؛ بنابراین برای ماندن در بورس یا باید به سرعت سودده شود و زیان انباشتۀ خود را ترمیم کند یا اقدام به افزایش سرمایه از محل آوردۀ نقدی یا تجدید ارزیابی داراییها کند.
دادهپردازی ایران: درآمد این شرکت از دو منبع اصلی تولید و فروش ماشینآلات، تجهیزات و ارتباطات و همچنین ارائۀ خدمات حاصل میشود. درآمدهای عملیاتی و سود شرکت در سالهای اخیر روندی صعودی را طی کرده است. بررسیها نشان میدهد؛ جمع درآمدهای عملیاتی شرکت در نه ماهۀ نخست سال جاری 1442 میلیارد ریال بود که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد 22 درصدی همراه شده است. با این تفاسیر به نظر میرسد؛ رسیدن به سود 2 هزار میلیارد ریالی در پایان سال 98 چندان دور از ذهن نباشد. نکتۀ قابل توجه دیگر در عملکرد دادهپردازی ایران روند صعودی در حاشیۀ سود خالص و ناخالص شرکت است. بررسیها نشان میدهد؛ حاشیۀ سود ناخالص و خالص شرکت در نه ماهۀ نخست سال جاری به ترتیب حدود 52 و 23 درصد بود. این در حالی است که در صورتهای مالی سالیانۀ سال 97 برای این نسبتها به ترتیب ارقام 35 و 16 درصد گزارش شده بود. اعداد و ارقام مورد اشاره به آن معناست که مدیران دادهپردازی علاوه بر تمرکز بر رشد درآمدها، توجه خاصی نیز به مدیریت هزینهها دارند. با این سیاست به نظر میرسد؛ سیر صعودی در سودآوری شرکت در سالهای آینده نیز تداوم یابد.
همکاران سیستم: درآمد شركت شامل سه بخش درآمد فروش نرمافزار، پشتيبانی و آموزش است. بررسیها نشان میدهد؛ روند شناسایی درآمدها در این شرکت نیز فزاینده است به گونهای که نرخ رشد درآمدهای عملیاتی شرکت در سالهای اخیر حدود 36 درصد بود. در نه ماهۀ نخست سال جاری نیز همکاران سیستم، درآمد عملیاتی معادل 958 میلیارد ریال شناسایی کرده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل 48 درصد افزایش داشته است. با تداوم این روند رسیدن درآمد شرکت در پایان سال 98 به مرز 2 هزار میلیارد ریال کاملاً محتمل است. نکتۀ مهمتر در عملکرد همکاران سیستم ثبت حاشیۀ سود بسیار بالاست که باعث شده بخش عمدهای از درآمدهای شناساییشده در این شرکت به سود تبدیل شود. بررسیها نشان میدهد حاشیۀ سود ناخالص و خالص همکاران سیستم در نه ماهۀ نخست سال، 78 و 57 درصد بود که این رقم در میان شرکتهای مورد بررسی بینظیر و در میان تمامی شرکتهای پذیرفتهشده در بورس کم نظیر است.
فنآوا: گروه فنآوا بر خلاف سایر شرکتهای گروه یک هلدینگ است که سهام کنترلی چندین شرکت در حوزۀ فناوری اطلاعات را در اختیار دارد؛ به همین دلیل میزان سود خالص شرکت در سالهای اخیر نوسانات زیادی داشته است. شرکت فناواکارت که در حوزۀ پرداخت فعالیت میکند؛ بزرگترین زیرمجموعۀ این گروه به شمار میرود و بخش عمدۀ سودآوری آن را تأمین میکند. فنآوا موج، فنآوا ماهواره، دادهپردازی فنآوا، فنآوا سیستم، فنآوا همراه، شبکهگستر فنآوا و ارتباطات کوه نور از دیگر شرکتهای زیرمجموعۀ این گروه به شمار میروند. ماهیت سرمایهگذاری این شرکت باعث شده است درآمدها و به تبع آن سود خالص شرکت از روند خاصی تبعیت نکند. بررسیها نشان میدهد در سال مالی منتهی به آذر ماه 98 گروه فنآوا درآمدی معادل 290 میلیارد تومان شناسایی کنند این رقم کاملاً از محل سایر درآمدهای عملیاتی (درآمد حاصل از پروژهها) به دست آمده و سهم سود سهام دریافتی از شرکتهای زیر مجموعه صفر است. این در حالی است که در سالهای قبل بخش عمدۀ درآمدها از محل سود دریافتی از شرکتهای زیرمجموعه به دست میآمد. نکتۀ قابل ذکر دیگر در مورد گروه فنآوا آنکه این شرکت در ماههای قبل، بخشی از فرایند مربوط به عرضۀ سهام فنآوا کارت را در بورس به انجام رساند اما در نهایت از این موضوع منصرف شد.
افرانت: ارائۀ خدمات اینترنت پر سرعت مهمترین سهم از درآمدهای شرکت را تشکیل میدهد. بررسی روند درآمدهای افارنت نیز از روندی صعودی حکایت دارد. در نه ماهۀ نخست سال 97 افرانت مبلغ 977 میلیارد ریال سود محقق کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 23 درصدی را نشان میدهد. با این روند به نظر میرسد جمع درآمدهای شرکت در 12 ماهۀ سال 98 از 1200 میلیارد ریال نیز فراتر رود. بهبود قابل توجه در حاشیۀ سود خالص و ناخالص شرکت نیز از دیگر نکات مهم در بررسی عملکرد افرانت است. حاشیۀ سود ناخالص شرکت در نه ماهۀ نخست سال جاری حدود 40 درصد بود که رشد قابل توجهی نسبت به حاشیۀ سود 23 درصدی ثبتشده در سال 97 را نشان میدهد. حاشیۀ سود خالص شرکت نیز در دورههای یادشده از 19 درصد به 28 درصد رسیده است. افزایش قابل توجه این اعداد نشان میدهد که عملکرد شرکت هم در حوزۀ عملیاتی و هم در حوزۀ غیر عملیاتی به طرز چشمگیری بهبود یافته است.
تجارت الکترونیک پارسیان کیش: بخش عمدۀ درآمدهای شرکت از طریق فروش محصولاتی همچون دستگاههای کارتخوان و تجهیزات و قطعات مشابه به آن به دست میآید که بانک پارسیان و شرکت تجارت الکترونیک پارسیان مهمترین مشتریان آن هستند. بررسیها نشان میدهد جمع درآمدهای عملیاتی شرکت در سال مالی منتهی به آذرماه سال جاری 3895 میلیارد ریال بود که این رقم نسبت به سال مالی قبل با جهش خیرهکنندۀ 242 درصدی همراه شده است. بررسیهای جزئیتر نشان میدهد که این رشد مربوط به رشد فروش دستگاههای کارتخوان بوده است. با این وجود حاشیۀ سود ناخالص شرکت در سال اخیر 15 درصد بود که نسبت به عدد 27 درصدی سال قبل، نشان از کاهش دارد. این موضوع به آن معناست که هزینههای عملیاتی شرکت با نرخ بیشتری نسبت به درآمدها رشد کرده است. این موضوع باعث شده است به رغم رشد خالص سایر درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی، حاشیۀ سود خالص شرکت نیز تحت تأثیر قرار بگیرد به گونهای که حاشیۀ سود خالص شرکت از 13 درصد به 10 درصد کاهش یافته است.
نگاهی به عملکرد کلی شرکتها در حوزۀ انفورماتیک نشان از آن دارد که همچنان بسیاری از این شرکتها توانستهاند روند صعودی سال قبل خود را حفظ کنند. با این حال، نقض این قاعدۀ کلی در شرکتهای گروه حکایت از آن دارد که همچون گذشته صرف فعالیت در این صنعت نمیتواند تضمینکنندۀ کسب سود یا روند صعودی سودآوری در شرکت باشد. این موضوع به آن معناست که این صنعت نیز در حال گذار از فاز رشد به فاز بلوغ است؛ بنابراین نحوۀ مدیریت مدیران در این شرکتها بیش از پیش اهمیت مییابد.
منبع: ماهنامه بانکداری آینده