رشد سرمایه بانک ها از طریق اوراق بهادار به پشتوانه کارت های اعتباری

سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار به پشتوانه کارت های اعتباری
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، مشارکت‌کنندگان زیادی در فرآیند انتشار اوراق بهادار به پشتوانه دریافتنی‌های کارت‌های اعتباری درگیر هستند. صادرکنندگان کارت‌های اعتباری، مانند بانک‌ها و مؤسسات اعتباری به عنوان فروشنده، مجموعه‌ای از حساب‌های دریافتنی کارت‌های اعتباری را به شرکت با مقصد خاص می‌فروشند. زمانی که حساب‌های دریافتنی به نهاد واسط منتقل شد، بانی، حساب‌های مورد نظر را از ترازنامه خود حذف می‌کند. این فرآیند به بانی این امکان را می‌دهد تا از طریق حذف حساب‌ها از ترازنامه خود نسبت کفایت سرمایه خود را بهبود بخشد و با جذب نقدینگی، نسبت به صدور کارت‌های اعتباری و پرداخت تسهیلات اقدام کند. نهاد واسط سپس اوراق بهادار به پشتوانه دریافتنی‌های کارت‌های اعتباری را منتشر می‌کند.
متعهد پذیره‌نویسی به بانی و نهاد واسط در انتشار اوراق بهادار کمک می‌کند و سرمایه‌گذاران بالقوه را به بانی متصل می‌کند. سرمایه‌گذاران که به طور عمده شامل صندوق‌های پوششی، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه و سایر سرمایه‌گذاران نهادی که به دنبال سود ثابت هستند، نسبت به خرید این اوراق بهادار اقدام می‌کنند. شرکت‌های رتبه‌بندی اعتباری نیز، نسبت به ارزیابی کیفیت حساب‌های دریافتنی کارت‌های اعتباری اقدام و رتبه اعتباری اوراق بهادار را تعیین می‌کنند.
معمولاً از مکانسیم‌های ارتقاء درجه اعتباری استفاده می‌شود تا اوراق بهادار به پشتوانه دریافتنی‌های کارت‌های اعتباری رتبه اعتباری بالاتری را کسب و سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب کنند. ارتقاء درجه اعتباری خارجی می‌تواند از طریق حساب‌های وثیقه نقدی، اعتبارات اسنادی و افزایش درجه اعتباری از طریق ضمانت شخص ثالث صورت پذیرد. ارتقاء درجه اعتباری داخلی نیز از طریق اضافه وثيقه، وجوه پشتیبان، شکاف سود و طبقه‌بندی اعتباری انجام می‌شود.
برخلاف اوراق رهنی و برخی از انواع اوراق بهادار به پشتوانه دارایی‌ها، اوراق بهادار به پشتوانه دریافتنی‌های کارت‌های اعتباری اوراق بهاداری است که دارایی پایه آن هیچ‌گونه دارایی فیزیکی نیست؛ بلکه تنها شامل مطالبات کارت‌های اعتباری است. به همین دلیل نحوه عملکرد بانی در انتشار این اوراق از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و ساز و کارهای متناسب با ماهیت تسهیلات، مورد توجه بانی خواهد بود. رکن بانی در انتشار اوراق بهادار به پشتوانه دریافتنی‌های کارت‌های اعتباری تنها شامل بانک‌ها و مؤسسات اعتباری است که ساز و کارهای عملیاتی متفاوتی از سایر شرکت‌های تجاری دارند و از این نظر نسبت به اوراق به پشتوانه حساب‌های دریافتنی متفاوت است.

نهادهای اصلی منتشر کننده اوراق بهادار به پشتوانه کارت ‌های اعتباری
بانی: مؤسسه اعتباری است که حساب‌های دریافتنی مرتبط با کارت‌های اعتباری خود را به ناشر (نهاد واسط) می‌فروشد.
ناشر (نهاد واسط): شخص حقوقی که اوراق بهادار به پشتوانه دریافتنی‌های کارت‌های اعتباری را منتشر می‌کند. نهاد واسط (SPV) یک مؤسسه مالی است که توسط بانی برای انجام یک پروژه خاص انتخاب یا تأسیس می‌شود.
امین: شخص حقوقی مورد تأیید بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار است که بر فرآیند انتشار اوراق بهادار نظارت دارد و همة نقل و انتقالات مالی با اجازه وی صورت می‌گیرد. امین موظف است به منظور حفظ منافع دارندگان اوراق و حصول اطمینان از رعایت مقررات و صحت فرآیند عملیات دریافت اقساط، بر عملیات عامل وصول، نظارت و گزارش آن را در مقاطع مقرر به سازمان ارائه کند.
ضامن: شخصی حقوقی است که بازپرداخت اصل و سود متعلق به اوراق را در سررسیدهای مقرر تعهد و تضمین می‌کند. در صورت عدم ایفای تعهدات در سررسیدهای مقرر توسط ناشر یا بانی، ضامن، مکلف است با نظارت امین از محل وثایق و تضمین‌های نزد خود و بر اساس ترتیبات مقرر در قراردادهای فی‌مابین اقدام به ایفای تعهدات کند.
عامل فروش: شخص حقوقی است که نسبت به فروش اوراق بهادار از طرف نهاد واسط اقدام می‌کند.
مؤسسه رتبه‌بندی اعتباری: شرکتی است که با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام به تعیین رتبه اعتباری اوراق می‌کند.
حسابرس: حسابرس بانی در زمان ارائه طرح تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار به پشتوانه دریافتنی‌های کارت‌های اعتباری باید از میان مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب شده باشد. بانی موظف به ارائه گزارش توجیهی تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار به پشتوانه دریافتنی‌های کارت‌های اعتباری به همراه اظهارنظر حسابرس است.
بازارگردان: برای ایجاد بازار ثانویه مطمئن و افزایش نقدشوندگی اوراق در بازار ثانویه بازارگردان اقدام به خرید و فروش اوراق می‌کند.
متعهد پذیره‌نویس: متعهد پذیره‌نویسی با معرفی بانی و تأیید سازمان، انتخاب می‌شود. متعهد پذیره‌نویسی باید از کفایت سرمایه لازم مطابق مقررات برخوردار باشد.

مراحل انتشار اوراق بهادار به پشتوانه کارت ‌های اعتباری
۱) بانی برای تأمین مالی از محل حساب‌های دریافتنی کارت‌های اعتباری با مشاور عرضه، اقدام به انعقاد قرارداد «مشاوره طراحی شیوه تأمین مالی و عرضه اوراق بهادار» می‌کند. مشاور عرضه پس از بررسی شرایط احراز بانی، اقدامات اولیه ذیل را انجام می‌دهد:
الف) برآورد ارزش پرتفوی دارایی شامل حساب‌های دریافتنی کارت‌های اعتباری
ب) بررسی نبود مانع یا محدودیت‌های قانونی، قراردادی و قضایی برای انتقال حساب‌های دریافتنی کارت‌های اعتباری به نهاد واسط
۲) مشاور عرضه پس از تهیه طرح توجیهی و انجام اقدامات اولیه، مبادرت به دریافت موافقت اصولی از سازمان بورس و اوراق بهادار می‌کند؛ سپس به نهاد واسط که از جانب شرکت مدیریت دارایی مرکزی تعیین می‌شود، مراجعه می‌کند.
۳) نهاد واسط امیدنامه را برای تعیین رتبه اعتباری اوراق به مؤسسه رتبه‌بندی ارائه می‌کند. بر اساس رتبه اعتباری مشخص‌شده دارایی‌ها امکان انتشار چند طبقه اوراق با درجه اعتباری متفاوت وجود دارد. یکی از راهکارهای افزایش جذابیت و مقبولیت اوراق نزد طیفی از سرمایه‌گذاران با درجه ریسک‌گریزی متفاوت، انتشار اوراق با سطوح اعتباری مختلف بر روی دارایی پایه اعتبارسنجی شده است. در این ساختار، اوراقِ بدون اولویت در واقع سطوح پوشش ریسک اعتباری اوراق با اولویت است.
اگر در مجموعه دارایی پایه، نکولی صورت پذیرد، ابتدا این اوراق بدون اولویت هستند که متحمل زیان می‌شوند و اوراق با اولویت تنها زمانی متحمل زیان خواهند شد که مقدار زیانِ محقق‌شده فراتر از اصل و سود اوراق با اولویت پایین‌تر و همچنین اوراق بدون اولویت باشد. طبقه‌بندی اوراق بهادار این امکان را می‌دهد تا اوراقی طراحی شوند که رتبه اعتباری آنها بالاتر از متوسط رتبه اعتباری مجموعه دارایی‌های پایه شود.
۴) ناشر (نهاد واسط) اوراق مبتنی بر حساب‌های دریافتنی کارت‌های اعتباری را با ارزش تنزیل‌شده (به کسر) از طریق عامل فروش در بازار عرضه می‌کند.
۵) سرمایه‌گذاران، اقدام به خرید اوراق می‌کنند. خریداران با خرید اوراق به نهاد واسط وکالت می‌دهند تا نسبت به خرید مطالبات از بانی اقدام کند. خرید اوراق در بازار اولیه و ثانویه به منزله قبول وکالت نهاد واسط است که تا سررسید و تصفیه نهایی اوراق، معتبر و غیر قابل عزل است.
۶) واسط با استفاده از وجوه جمع‌آوری‌شده به وکالت از سرمایه‌گذاران اقدام به خرید دارایی‌های مؤسسه اعتباری (مطالبات) بر اساس نرخ تنزیل معین در امیدنامه می‌کند و از طرف صاحبان اوراق، مالک دارایی می‌شود.
۷) بانی، دیون خود را در این مرحله به فروش می‌رساند و عامل وصول یا بانی متعهد می‌شود در سررسیدهای مشخص، دیون را از تسهیلات‌گیرندگان وصول و از طریق عامل پرداخت (شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه) به دارندگان اوراق پرداخت کند.
۸) صاحبان اوراق می‌توانند اوراق را نگهداری و در سررسیدهای معین، سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری را دریافت کنند یا آنکه اوراق را در بازار ثانویه به فروش برسانند. در صورت عدم تعادل عرضه و تقاضا در بازار ثانویه، بازارگردان مطابق مظنه اعلام‌شده، نقدشوندگی را برقرار می‌کند.
۹) پس از انتشار اوراق بهادار به رغم واگذاری حساب‌های دریافتنی کارت‌های اعتباری از سوی بانی به ناشر، بانی همچنان به ارائه خدمات به دارندگان کارت‌های اعتباری می‌پردازد.

جمع بندی
با مطالعه مقاله حاضر مشخص شد که مشارکت کنندگان زیادی در فرآیند انتشار اوراق بهادار به پشتوانه کارت های اعتباری نقش دارند که بانک ها و موسسات اعتباری آغازگر انتشار اوراق بهادار در بازار سرمایه هستند. نکته قابل توجه این است که در تمامی مراحل، بین طرفین قراردادهای بسیار معتبر منعقد می شود و این نوع سختگیری به این منظور انجام می شود تا اوراق بهادار منتشر شده در نهایت رتبه اعتباری بالاتری از متوسط رتبه اعتباری مجموعه دارایی های پایه داشته باشد.

www.corporatefinanceinstitute.com