ارزیابی ریسک اعتباری در حوزه بانکداری جهت کاهش مطالبات بانکی
دهه اخیر برای حوزه بانکداری و غیر حقیقی اقتصاد ایران یکی از تکرار ناشدنی ترین شرایط را به واسطه تحریم های شدید و محدودیت های ناشی از کووید-19 فراهم کرده است. این شرایط سبب شده تا بسیاری از بانک ها و موسسات مالی نتوانند بدهی ها و مطالبات خود را از طریق درآمدهای مشاع و غیر مشاع خود جبران کرده و کارنامه مالی منفی از خود به جا گذاشتند. از این رو، در مقاله حاضر تلاش شده است تا ریسک اعتباری بخش بانکداری و اقتصادی بررسی شود تا از این طریق بتوان مناسب ترین استراتژی را در زمینه مدیریت بهینه شرایط مالی بانک ها و همچنین سیاست گذاری در بخش های اقتصادی اتخاذ کرد.
مفهوم ریسک اعتباری در حوزه بانکداری
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، بانك ها به عنوان یكي از اصلي ترین حلقه هاي ارتباط صاحبان سرمایه (کارفرمایان) و متقاضیان سرمایه (پیمانكاران) وظیفه مهم ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضاي سرمایه را برعهده دارند. در این میان بانك از یك سو متعهد به پرداخت سود سرمایه اي است که از کارفرما دریافت کرده و از سوي دیگر مجبور به نظارت و انتخاب صحیح پیمانكار براي اعطاي وام به وي مي شود.
از مهمترین دغدغه هایي که یك سیستم بانكي با آن همواره روبه رو است، مدیریت ریسك اعتباري بانك می باشد. ریسك اعتباري از این واقعیت ریشه مي گیرد که طرف قرارداد نتواند یا نخواهد تعهداتش را انجام دهد.
بنا بر تعریف کمیته بال، ریسك اعتباري، احتمال نكول وام گیرنده یا طرف مقابل بانك نسبت به انجام تعهداتش، طبق شرایط توافق شده است.
روش های مدیریت ریسک اعتباری در حوزه بانکداری
براي مدیریت ریسك اعتباري بایستی احتمال ریسک اندازه گیري و مدلسازي شود. براي این منظور مدلسازي ریسك اعتباري در دو سطح مختلف انجام مي گیرد:
1- روش هاي نمره دهي اعتباري
روش هاي نمره دهي اعتباري که به بررسی وام ها به صورت مجزا و مشتریان به صورت انفرادی مي پردازد که از لحاظ روش مدلسازي متناظر با تحلیل ریسك "اوراق بهادار" است.
روش هاي نمره دهي اعتباري که در متون فارسي به صورت اعتبارسنجي نیز ترجمه یافته است، در یك بیان دقیق تر، ارزیابي و سنجش توان بازپرداخت مشتریان اعتباري به صورت انفرادی و محاسبه احتمال عدم بازپرداخت اعتبارات دریافتی آنها را گویند.
اعتبارسنجي، سیستمی است که به وسیله آن بانك ها و موسسات اعتباري با استفاده از اطلاعات حال و گذشته متقاضی، احتمال عدم بازپرداخت وام توسط وي را ارزیابي کرده و به او امتیاز خاص خود را مي دهند. این روش ابزاری عینی براي مدیریت ریسك اعتباري بانك ها بوده و مشتریان اعتباري را بي طرفانه و بر اساس آمار و اطلاعات کیفی و کمي طبقه بندي مي کند.
محاسبه ریسك اعتباري براي نمره دهي به مشتریان از اطلاعات تاریخی آن مشتری که تاکنون به چه صورت در بانك ها و موسسات مالي مختلف تسهیلات خود را باز پس داده است و چند فرمول خیلی ساده محاسبه مي شود، اما دستیابی به اطلاعات اعتباري مشتریان براي عموم نه تنها مشكل است که محدودیت قانوني دارد، چراکه این اطلاعات در واقع هویت اعتباري فرد حقیقی یا حقوقی را برملا مي سازد. بنابراین روش ها و مدل هاي دیگري در ادبیات مطرح شده اند که امکان شبیه سازي و پیش بینی این ریسك را با درصد خطاي اندکي مشخص مي سازند.
2- روش رتبه بندی اعتباری
روش رتبه بندی اعتباری به بررسی ریسک اعتباری سبدهای وام پرداخته که به لحاظ روش مدلسازی متناظر با تحلیل ریسک "سبد اوراق بهادار" است. به عبارت دیگر، ارزیابی و سنجش ریسک اعتباری سبد وام های بانک با در نظر گرفتن اثرات متنوع سازی و ارتباط میان موقعیت های مختلف موجود در سبد وام و اداره سبد اعتبارات بر این اساس، مدیریت سبد اعتباری نام دارد.
بانک های موفق در سطح جهان، سیستم های اعتبارسنجی و مدیریت سبد اعتباری متناسب خود را دارند. این بانک های با ترکیب یا تغییر روش های بر شمرده شده به روشی متناسب با نیاز خود می رسند تا بتوانند از این طریق بین درآمدهای مشاع و غیر مشاع خود و مطالبات و بدهی های بانک توازن برقرار کنند.
نتایج حاصل از مدیریت ریسک اعتباری در حوزه بانکداری با روش های کارآمد
بررسی مدیریت ریسک اعتباری بانکداری با روش های نمره دهی اعتباری و رتبه بندی اعتباری نشان داد که یکی از مهم ترین شاخص ها در برآورد میزان سلامت و صحت کارکرد نظام بانکی به عنوان ارائه دهنده تسهیلات و به تبع آن تضمین کننده رشد متوازن یا رشد اقتصادی در بخش های مهم اقتصادی، میزان دریافت فایل می باشد.
مطالبات غیر جاری عبارت است از مجموعه مطالبات سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول و یا مجموعه مبالغی که مشتریان نتوانستند در زمان مشخص شده به بازپرداخت تسهیلات دریافتی بپردازند.
اگر نظام بانکی کارآمدی بر اقتصاد حاکم باشد، باید با مدیریت صحیح، ریسک اعتباری به گونه ای به ارائه تسهیلات به افراد (حقیقی یا حقوقی) بپردازد که بتواند این حجم را به کمترین مقدار برساند. به بیان دیگر، اگر بتوان ریسک های اعتباری یک بخش اقتصادی را محاسبه کرد، می توان شهود خوبی از میزان مطالبات غیر جاری آن به دست آورد.
نکته دیگری که از روند میزان مطالبات غیر جاری در بخش های مختلف می توان برداشت کرد، میزان کاهش آن برای تمامی بخش ها در طول زمان است.
جمع بندی
با مطالعه مقاله حاضر می توان چنین نتیجه گیری کرد که محاسبه ریسک اعتباری در حوزه بانکداری می تواند از بسیاری از جریانات آسیب زای بعدی از جمله انباشت مطالبات سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول بانک و همچنین وام های بازپرداخت نشده مشتریان جلوگیری کرده و در نتیجه سرمایه را در بخش های مولد (مانند صنعت و کشاورزی) به جریان انداخته از رشد نامتوازن در بخش های نامولد اقتصادی (مانند خدمات و مسکن) جلوگیری می نماید.
سعیده فتحی مغانلو
منبع: دریافت فایل