توسعه همکاری بانک ها و فینتک ها با تغییر زیرساخت فنی و نوآوری ساختاریافته

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، در بخش اول گفتگو با مدیرعامل هلدینگ بانک تجارت به این موضوع پرداختیم که اساساً پیش نیاز توسعه همکاری بانک ها و فینتک ها چیست و چه خلاء هایی در حال حاضر در این زمینه، مانع از پیوستن به حرکت جهانی در جهت گسترش بانکداری باز و استفاده از تکنولوژی های به روز مالی در صنعت بانکداری می گردد.  
مومن واقفی یکی از اصلی ترین پیش نیاز در جهت توسعه همکاری بانک ها با شرکت های ارائه دهنده فناوری مالی را مشتری محور بودن خدمات بیان کرد. ایشان معتقد است که تحولات تکنولوژی صورت گرفته در بانک ها صرفاً از نوع فناوری نبوده و بایستی به نیازها و انتظارات مالی مشتریان نیز توجه شود. به عبارت دیگر، توجه به موضوع شخصی سازی خدمات و برآوردن نیاز مشتریان در زمینه سرویس های بانکی و پرداخت مانند امنیت در پرداخت، سرعت عمل و همچنین حفظ اطلاعات کاربری بسیار حائز اهمیت می باشد.
ایشان در زمینه توسعه این تعامل چند خلاء بنیادین در بانک ها را نام برد که یکی از آنها، مربوط به مدیران بانک ها می باشد که علی رغم درک درست از حرکت جهانی به سمت توسعه بانکداری باز، اما هنوز برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های قدیمی را اجرایی می کنند و فینتک را صرفاً وسیله ای در جهت افزایش کارمزد تراکنش، خرید شارژ و امثال آن می دانند. در مقاله حاضر تلاش بر این است که با درک این خلاء ها بتوان راهکارهایی جهت کاهش موانع در جهت توسعه همکاری بانک ها و فینتک ها ارائه داد. 

* توسعه همکاری بانک ها و فینتک ها با همسو شدن بازار و رگولاتور
مدیرعامل هلدینگ بانک تجارت در زمینه همسو شدن درک بازار و رگولاتور در زمینه همکاری بانک ها و فینتک ها اظهار داشت، در صنعت بانکی و حوزه مالی بازیگران اصلی باید به طور مستمر راهبردها و مدل کسب و کار خود را همراستا با نوآوری‌های رادیکال بازنگری کنند و در حوزه‌های مختلف راهبردهای خاصی را دنبال کنند. 
کسب و کار در دنیای امروز فضایی آکنده از رقابت است و در این عرصه فقط کسانی پیروز می‌شوند که به ابزارهای نوین و قوانین مناسب با آن همزمان مجهز باشند. 
مومن واقفی قبلاً نیز به این موضوع تاکید کرده بودند که بزرگ‌ترین مشکل در کشور ما در صنعت بانکی و پرداخت، کپی ناقص از روندهای دنیا در حوزه فناوری و مدل‌های کسب و کار است. 
بنابراین اولین پیشنهاد برای ایجاد این نزدیکی در درک بازار و رگولاتور توجه به همه ابعاد یک روند توسط همه ذی‌نفعان است. اگر بحث بانکداری باز و کاهش هزینه‌های تراکنش‌های کارتی نیاز بازار است، در روند اقدامات رگولاتور هم اقدامات همراستا باید مشاهده شود. 
رگولاتور به جای ورود به حوزه فنی لازم است مشابه آنچه در اروپا و همه کشورهای پیشرفته اتفاق افتاد، در حوزه سیاست‌گذاری بانکداری باز، تعیین استانداردهای API، تدوین قوانین بومی مشابه PSD2، GDPR و الزامات حقوقی مرتبط اقدام نماید و بحث فرآیند مجوزدهی، نظارت و پایش نهادهای ثالث و بوم‌ها به عنوان نکته آغازین به صورت شفاف و با تعجیل بیشتری مورد بررسی قرار گیرد. به نظر زیرساخت‌های فنی ایجاد شده و فضای بازار از فضای رگولاتور فاصله قابل توجه دارد.

* توسعه همکاری بانک ها و فینتک ها با توسعه مدل‌های قراردادی طولانی مدت
مومن واقفی توسعه مدل های قراردادی طولانی مدت را موثرترین راه جهت گسترش تعامل بانک ها با شرکت های ارائه دهنده فناوری مالی بیان کرد. ایشان معتقد است که ایجاد یک فضای امن و در عین حال ساده و یکسان برای هم ذی‌نفعان اکوسیستم، علاوه بر زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، نیازمند تدوین مقررات و استانداردها و لحاظ شرایط حقوقی مناسب برای همه ذی‌نفعان است. 
در خصوص مدل‌های قراردادی مناسب در این حوزه اولین بحث ارائه مدلی است که ضمن حفظ منافع کلیه ذی‌نفعان در یک مدل درآمدی پایدار، ریسک‌های مربوطه را شفاف و نقش‌ها و مسئولیت‌های اطراف قرارداد را تبیین نماید. بیشترین عامل شکست در اغلب موارد، نبود مدل کسب و کار مشخص در شروع این مدل‌های همکاری و یا بنا نهاده شدن این مدل بر فرضیات و پیش‌بینی‌های غلط و غیر واقعی است. 
عامل بعدی عدم شناسایی دقیق ریسک‌های مربوطه و تبیین نکردن نقش‌ها و مسئولیت‌های اطراف قرارداد با لحاظ کلیه موارد حقوقی است. بحث‌های مهمی چون حفظ حریم خصوصی در این زمینه بسیار مهم است و بانک‌ها ملزم به اخذ اجازه صریح مشتری برای ارائه اطلاعاتش به یک نهاد ثالث هستند. تمامی اطراف قرارداد که در این موضوع شامل بانک، بوم و فینتک یا هر نهاد ثالث است، بایستی موظف به ایجاد ساختار و انجام اقدامات لازم برای کاهش ریسک و مکانیزم های کنترلی انواع ریسک‌ها باشند.

* توسعه همکاری بانک ها و فینتک ها با شناسایی ویژگی های نوآوری در صنعت بانکداری
از نظر مدیرعامل هلدینگ بانک تجارت، خلاقیت و نوآوری نیاز امروز صنعت بانکی است. اما سؤال اصلی این است از چه نوع نوآوری و خلاقیتی صحبت می‌کنیم؟ آیا واقعاً به راه‌کارهای اجرایی، پایدار و موفق می‌اندیشیم یا صرفاً در حد شعار چند صباحی را می‌خواهیم بگذرانیم. ساختارهایی که بدون درک نیاز واقعی امروز کشور و صنعت، صرفاً مدل‌های مربوط به کشورهای پیش رو را می‌خواهند کپی و اجرا کنند، هرگز به خلاقیت و نوآوری مورد نیاز کشور دست پیدا نمی‌کنند. 
متأسفانه بیشتر شواهد نشان از کپی کردن ادبیات نوآوری و مدل کشورهای پیشرفته در حوزه فناوری و اقتصاد در دنیا و اصرار به پوشاندن این لباس به تن صنعت بانکی داخل کشور است. برای همین است که در بیشتر مواقع به دلیل حرکت اولیه ناقص و گاهی اشتباه، از مسیر پیشرفت‌های واقعی عقب می‌مانیم. 
رویکردهای جدیدی برای سرو سامان دادن به مشتری مورد نیاز است. بهترین عملکردها قطعا از همکاری و خلق زنجیره ارزش‌هایی که منجر به تجربه خاص برای مشتری می‌شوند، به وجود می‌آید. همه تلاش‌های نوآورانه باید مبتنی بر منابع، دانش و سطح بلوغ فعلی باشد و لازم است ایده‌ها و روش‌های جدید را از هم بیاموزیم. 
تدوین استراتژی‌های تحول دیجیتال و خلق نوآوری‌ها در گروه‌های ایزوله در بانک‌ها و صنعت محکوم به شکست خواهد بود. وقتی سناریوهای آینده بانک را در انزوا و دور از افراد درگیر در عملیات جاری، آشنا با قابلیت‌های فعلی سازمان و روابط فعلی مشتریان در بانک یا هر سازمانی جلو ببریم، فقط انرژی خود را در تکرار داشته‌ها یا تخیلات صرف کرده‌ایم و همه چیز را فدای کپی از رقبای خود می‌کنیم. 
از نظر مومن واقفی، محصولات جدید و کسب و کار جدید چه در حوزه بانکداری باز و یا در هر روند نوین دیگری جز با نگاه واقع‌بینانه و آشنایی با وضع موجود، داشتن دانش و خلاقیت و تمرکز بر همه جنبه‌های مختلف فنی، کسب و کار، حقوقی و با مشارکت همه ذی‌نفعان اکوسیستم‌های جدید در حال شکل‌گیری قابل تحقق نخواهد بود. رگولاتور در تحقق سناریوهای آینده در این صنعت نقشی جدی دارد. 
ایشان با تاکید بر موضوع واقع بینانه بودن محصولات و خدمات بانکی، بیان کرد که نمی توانیم خوش‌بینانه تصور کنیم تا وقتی تراکنش‌های خرید آنلاین برای مشتری هزینه‌ای ندارد، بحث کیف پول و تراکنش خرد آفلاین با تدوین یک دستورالعمل نمی‌تواند در کشور شکل بگیرد و یا تا زمانی که تدوین قوانین مشابه PSD2 و تمرکز بر تراکنش‌های مبتنی بر حساب را اصل در طراحی زیرساخت‌های بانکی قرار نداده‌ایم، هرگز بانکداری باز و توسعه APIها نمی‌تواند در کوتاه مدت دستاورد مهمی برای صنعت در برخی حوزه‌ها داشته باشد. 
به قول جرج وسترمن پژوهشگر دانشگاه MIT و با توجه به تشبیه وی از تحول دیجیتال با تبدیل کرم ابریشم به پروانه، در عدم موفقیت در مسیر فعلی و در ادامه راهبردهای فعلی شانس کمی برای دیدن پرواز پروانه خواهیم داشت و صرفاً کرم ابریشمی می‌شویم که سرعت و نحوه حرکتش ممکن است تغییر کند.

سخن پایانی
با توجه به این موضوع کپی برداری ناقص و بدون در نظر گرفتن همه جوانب، یکی از اصلی ترین راهکارهای افزایش همکاری بانک ها و فینتک ها، توجه به همه ابعاد یک روند توسط تمامی ذی نفعان می باشد. رگولاتور بایستی در حوزه سیاست گذاری بانکداری باز، تعیین استانداردهای API، تدوین قوانین بومی و الزامات حقوقی مرتبط اقدام نماید. همچنین بایستی یک مدل قراردادی طولانی مدت اتخاذ گردد تا علاوه بر زیرساخت‌های سخت ‌افزاری و نرم ‌افزاری، شامل تدوین مقررات و استانداردها و لحاظ شرایط حقوقی مناسب برای همه ذی‌نفعان باشد. راهکار سوم جهت توسعه این تعامل، استفاده از نوآوری با زیرساخت مشخص و کپی نکردن ناقص آن از سایر کشورهاست به طوری که مبتنی بر منابع، دانش و سطح بلوغ فعلی بوده و بتواند منجر به تجربه خاص برای مشتری گردد. 

منبع: ماهنامه بانکداری آینده