خبرنگاران و مساله عدد و رقم

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به نقل از تجارت فردا،مولود پاکروان این موضوع را طرح کرده است که چرا روزنامه‌نگاران از آمار و ارقام سر در نمی‌آورند؟
چکیده مقاله:

پیش آمده که از خواندن آمار و ارقام در یک گزارش سردرگم شوید یا تعجب کنید؟

اگر کارشناس و صاحب‌نظر باشید یا دست‌کم سواد عددی داشته باشید احتمالاً سایر منابع را جست‌وجو می‌کنید و به تحلیل ماجرا می‌پردازید.

اما مخاطبان عادی رسانه‌ها به ندرت از ارقام سر در می‌آورند و این‌گونه است که اطلاعات نادرست می‌تواند آنها را به بیراهه ببرد و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و کلیدی زندگی‌شان را مختل کند.

روی دیگر ماجرا هم سیاستمدارانی هستند که پشت این اعداد و ارقام نادرست پنهان می‌شوند تا ناکارآمدی یا شکست‌هایشان را پنهان کنند. می‌خواهید بدانید منشأ این اشتباهات عددی پرتبعات چه کسی یا کسانی هستند؟

در سال ۲۰۰۴، جان آلن پائولوس، ریاضیدان، در ستونی برای ABC News، بر اهمیت سواد ریاضی تاکید کرد و توضیح داد که چگونه یک خطای ریاضی در پوشش خبری طرح خصوصی‌سازی تامین اجتماعی، تاثیر این طرح را به حداقل رسانده است.

در تمام تولیدات خبری، هنگامی که خبرنگار در حال گزارش تغییرات در اعدادی مانند بودجه دولتی، نرخ جرم یا نتایج نظرسنجی‌هاست، مهم است که بتواند اعداد و ارقام و مفاهیم آماری را درک کند و درست به کار ببرد.

روزنامه‌نگاران البته ترجیح می‌دهند فکر کنند که عمدتاً با حقایق و ایده‌ها سروکار دارند، اما تقریباً در هر چیزی که گزارش می‌کنند «اعداد و آمار» هم دخیل است.

ریاضیدانان، اقتصاددانان، آماردانان و حتی خوانندگان آگاه، به‌طور مکرر از کاربرد نادرست اعداد در رسانه‌ها شکایت دارند. انتقاد آنها موجه است.

اگر دقت کرده باشید در جایی که فهم درستی از اعداد وجود ندارد خبرنگاران مبتدی اغلب از اعداد دوری می‌کنند و به استفاده از کلمات مبهمی مانند «بسیار»، «کمتر»، «بیشتر» یا «بهتر» روی می‌آورند.

وقتی هم که از اعداد استفاده می‌کنند، عددها اغلب معنا ندارند؛ یا به این دلیل که از نظر مغایرت یا منطقی بودن بررسی نشده‌اند، یا به این دلیل که در متن رویداد بررسی نشده و مورد تحلیل قرار نگرفته‌اند.

کم‌سوادی عددی اما، زمانی خطرناک‌تر می‌شود که با درک نادرست از مفاهیم اقتصادی همراه باشد.

حتماً دیده‌اید خبرنگارانی را که نمی‌توانند ارتباط میان مخارج دولت، درآمدهای مالیاتی و کسری بودجه را درک کنند، قادر نیستند تفاوت میان تولید ناخالص داخلی اسمی و واقعی یا اهمیت تولید ناخالص داخلی سرانه را تشخیص دهند.

یا نمی‌دانند که چگونه اقدامات بانک مرکزی مانند افزایش یا کاهش نرخ بهره می‌تواند بر تورم، اشتغال و فعالیت اقتصادی تاثیر بگذارد.

به دلیل ضعف مهارت‌های عددی یا درک نادرست از آمار و ارقام، انجام محاسبات ساده‌ای که شامل درصدها، نرخ‌ها و تبدیل‌ها می‌شود، برای بسیاری از روزنامه‌نگاران دشوار است.

در دنیایی که همه‌چیز از طریق داده‌ها تعیین می‌شود – پیش‌نویس قوانین، تصمیمات اقتصادی و سیاست‌گذاری عمومی- شنیدن اینکه برخی معتقدند سواد داده‌ای تنها مختص خبرنگاران اقتصادی یا مالی است، تاسف‌بار است.

تفسیر آمار فقط یک مهارت کلیدی برای خبرنگاران مالی یا دیتاژورنالیست‌ها نیست؛ تمام روزنامه‌نگاران به درک درست اعداد، داده‌ها و آمار نیازمندند تا در تفسیر داده‌هایی مانند میانگین و میانه و نرخ و درصد و نقطه‌درصد سردرگم نشوند.

سواد عددی نه‌تنها می‌تواند در تولید اخبار و گزارش‌های روزانه به خبرنگاران کمک کند که حتی پیش‌نیازی برای انجام رسالت روزنامه‌نگاری در جامعه است.

این سواد سبب می‌شود روزنامه‌نگاران با ارزیابی انتقادی، هرگونه اظهارنظر یا ادعای زیرکانه سیاستمداران یا صاحب‌نظران را به متون و گزارش‌های خود راه ندهند.

گزارش‌های نادرست یا هیجان‌انگیز در مورد داده‌های اقتصادی می‌تواند پیامدهای نامطلوبی در دنیای واقعی داشته باشد؛ مانند نوسانات بازار مالی، یا قیمت‌گذاری نادرست دارایی‌ها.

ماحصل کلام آنکه، سواد داده‌ای روزنامه‌نگاران برای تحلیل درست و دقیق و اجتناب از عواقب ناخواسته ضروری است.