به وقت نسل Z / سکاندار بانک کشاورزی در مسیر ارزش‌آفرینی دیجیتال
گفت‌‌و‌گو با فرشید فرخ‌نژاد، مدیرعامل بانک‌کشاورزی در خصوص زنجیره ارزش پایدار
بانک کشاورزی به عنوان یک بازیگر در اکوسیستم بانکداری کشور، با تدوین نقشه راه تحول دیجیتال، به سمت ایجاد هسته دیجیتالی حرکت می‌کند تا نقشی مؤثر در ایجاد ارزش دیجیتال ایفا کند. هدف‌گذاری نقشه راه در بانک، رسیدن به نقطه راهبری اکوسیستم کشاورزی دیجیتال است.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، بومیان دیجیتال تجربیات متفاوتی درباره بانکداری و خدمات مالی دارند و مطالبات آنها اساسا به شکل بنیادینی با تجربیات نسل‌های قبلی Y و X فرق دارد.
آنها قادرند برای تحقق مطالبات خود شورش کنند. بر همین اساس هم، کسانی که در حوزه خدمات مالی فعال هستند به ناگزیر باید سوار بر ترن هوایی « بانکداری باز و تحول سریع فناوری‌های مالی و غیر مالی» مقوله عدم قطعیت را پذیرفته و برای اینکه بتوانند همچنان بنگاه خود را راهبری کنند نا اطمینانی مداوم را به شکل هر چه مطلوبتر با ابزاهایی که خود بر عدم قطعیت دامن می‌زنند مدیریت کنند.
نسل Z دارای اکوسیستمی است که خودش خلق می کند همچنین او دوست دارد خدمات مالی از جمله بانکداری را به شکل پایدار و حافظ محیط زیست و زمین تجربه کند و دیگر اینکه همه چیز را می خواهد شخصی‌سازی شده دریافت کند و البته از شعبه بیزار است.
بر همین اساس مدیران بنگاه‌های ارائه دهنده خدمات مالی ضروری است اکوسیستم مشتریان خود را به درستی و با ابزارهای مبتنی بر داده و هوش مصنوعی بشناسند و در یک فضای تعاملی ذیل این اکوسیستم بیش از اینکه خود خدمت بدهند با توسعه بانکداری پلتفرمی زمینه نوآوری‌ها را فراهم کنند دیگران محصولات نوآورانه را بیاورند و کاری که این مدیران باید انجام دهند توسعه و تقویت رنجیره‌ی ارزش است.
لذا دیگر قرار نیست بانک‌ها ارائه دهنده صرف محصول باشند بلکه باید بسترهای آماده را برای نوآوری خدمت فراهم کنند. در این میان بانک‌هایی چون بانک کشاورزی که ماموریتی تخصصی بر عهده دارند و وجهی از این ماموریت حرکت بر مسیر توسعه پایدار است- و نکته مهم‌تر اینکه نقش راهبری در این زمینه را دارا هستند- باید متفاوت‌تر از دیگر بانک‌ها به ایفای نقش در اکوسیستم اقتصاد و بانکداری بپردازند.
فرشید فرخ نژاد که خود سابقه بیش از دو دهه در حوزه فناوری اطلاعات و سپس تحول دیجیتال دارد به خوبی نسل‌ها را می‌شناسد، بانکداری سبز و پایدار را می‌شناسد و همچنین می داند که چگونه در مسیر ارزش‌آفرینی دیجیتال با محوریت بانکداری پایدار حرکت کند حالا سکاندار بانک کشاورزی است تا فصلی سبز برای این بانک را به نمایش بگذارد. با هم این مصاحبه را می خوانیم.
*همان طور که مستحضرید ارزش‌آفرینی دیجیتال مفهومی است که اخیرا در اکوسیستم بانکداری و پرداخت مطرح شده است. نظرتان را درباره کلیات این موضوع بفرمایید.
ارزش‌آفرینی دیجیتال، نسلی از محصولات و خدمات مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دیجیتال است که منجر به تولید کالاها و خدمات با کیفیت ذاتی و ارزش مطلوب می‌شوند. ارزش دیجیتال، ارزش تجاری یا ارزش اقتصادی است که از طریق دیجیتالی شدن ایجاد می‌شود واقعیت این است که ارزش تجاری فناوری، دائماً در حال افزایش است.
ارزش‌آفرینی دیجیتال را می‌توان از دو منظر مورد بررسی قرار داد؛ از منظر کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، به‌ویژه استارت‌آپ‌ها و از منظر مدل کسب‌وکار سنتی قوام یافته در سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ.
خلق ارزش دیجیتال از رویکردی حمایت می‌کند که از درس‌های آموخته شده توسط استارت‌آپ‌های موفق استخراج شده است. ایجاد، ارتقا یا بازسازی یک پلتفرم عملیاتی حول یک هسته دیجیتال، نیاز مبرم کسب‌وکارها است. شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ به رویکرد جدیدی نیاز دارند و باید یک جایگزین عملی کامل برای مدیریت برنامه سنتی تدوین کنند.
* با توجه به رويكردها و چارچوب‌های ارزش‌آفرینی دیجیتال در اکوسیستم بانکی و پرداخت با نگاه به نوآوری در اکوسیستم بانک کشاورزی چه شکل زنجیره ارزشی در این اکوسیستم قابل تحقق است؟
بانک کشاورزی به عنوان یک بازیگر در اکوسیستم بانکداری کشور، با تدوین نقشه راه تحول دیجیتال، به سمت ایجاد هسته دیجیتالی حرکت می‌کند تا نقشی مؤثر در ایجاد ارزش دیجیتال ایفا کند. هدف‌گذاری نقشه راه در بانک، رسیدن به نقطه راهبری اکوسیستم کشاورزی دیجیتال است.
در سند تحول دیجیتال بانک کشاورزی با تفکر نوآوری باز، تدوین راهبردهای شعب، طراحی شعب فیجیتال، ایجاد خدمات مبتنی بر پلتفرم و داده‌محور و بازنگری در برنامه راهبردی کسب‌وکار بانک برنامه‌ریزی شده و در دست اقدام است.
*نقش تنظیم‌گر و مدل تنظیم‌گری و مقررات، را چطور ارزیابی می‌کنید و توصیه‌هایتان چیست؟
در اکوسیستم مالی و پرداخت در کشور، بانک‌ها نقشی پررنگ دارند و به‌نوعی می‌توان گفت در حال حاضر توازن مناسبی ایجاد نشده است، درصد بالایی از تراکنش‌ها و فرآیندهای پرداخت در بانک‌ها با توزیع مشخص بین بانک‌های خصوصی و دولتی صورت می‌گیرد و سهم فین‌تک‌ها در حال حاضر سهمی محدود است.
مدل تنظیم گری باید به سمت رگولاتوری چابک حرکت کند. رگولاتوری در فناوری‌های مالی باید دارای چابکی لازم در مواجهه با فین‌تک‌ها بوده و مانع نوآوری نشود و از طرفی عرصه آن قدر باز نباشد که فین‌تک‌ها باعث اختلال در سیستم مالی کشور شوند.
مواجهه شرکت‌های خدمات مالی با انبوهی از الزامات قانونی باعث ایجاد رِگ‌تک‌ها (Reg-Tech) یا تکنولوژی نظارتی شده است که به فین‌تک‌ها کمک می‌کند تا خود را با قوانین و مقررات تطبیق داده و کمتر با مشکلات قانونی مواجه شوند.
نیاز است در بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان راهبر این اکوسیستم در لایه کلان فرآیندهای حمایتی و تشویقی، ایجاد رگ‌تک‌ها برنامه‌ریزی شود و برای بازیگران، قوانین و مقررات تعامل با فین تک‌ها و به‌طور کلی استارت‌آپ‌ها را تسهیل کنند.
* چه مدل کسب‌وکارهایی با استفاده از ظرفیت‌های ارزش‌آفرینی دیجیتال و داشتن یک فهم درست از موضوع می‌توانند بیشتر موفق باشد؟
امروزه مشتریان حقیقی و حتی مشتریان حقوقی به واسطه بانکداری باز، دیگر بانکدار شخصی خود هستند و یک حرکت دو سویه از جانب کسب‌وکارها به سمت بانکداری و بالعکس ایجاد شده است. در حال حاضر دیگر مشتری بدون اینکه متوجه شود از خدمات یک بانک یا مؤسسه مالی در قالب یک پلتفرم بهره‌مند می‌شود و به عبارتی ابر خدمات مالی و پرداخت با ابر کسب‌وکارها در هم تنیده شده‌اند. در دنیای امروز با ترکیب کسب‌وکارهای B2C و B2B نگرش E2H (اکوسیستم-انسان) برای خدمت‌رسانی به ابعاد مختلف زندگی مشتریان مطرح است.
*زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و سپس مغزافزاری در تحقق یک نظام ارزش‌آفرین موفق دیجیتال در اکوسیستم مالی کشور را چقدر کلیدی می‌دانید و به‌نظر شما وضعیت فعلی از استانداردهای لازم برخوردار است؟
در خصوص زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در کشور با توجه به فراگیر شدن بستر تلفن‌های همراه هوشمند و گسترده شدن اینترنت در جغرافیا و جامعه، به نظرمی‌رسد که به زودی در کشور شاهد رشد و بلوغ IOT (اینترنت اشیا) خواهیم بود تا مقدمات حرکت به سمت تحول دیجیتال در حوزه‌های مختلف به خصوص کشاورزی دیجیتال فراهم شود.
در حال حاضر خلق ارزش دیجیتال به نوعی برای نسل‌های Y و Z تعریف می‌شود که نیاز است توسط همین نسل پیاده‌سازی شود. با مشارکت دادن این نسل‌ها در تصمیم گیری و فراهم آوردن فضای حمایتی بر اساس توانمندی‌ها، باید بستر مناسب برای فعالیت آنها فراهم شود.
* در بانک کشاورزی وضعیت چطور است؟ با توجه به ساختار منسجمی که در بانک برای حمایت از نوآوری ها فراهم کرده‌اید نتایج حاصله چقدر به بهبود ارزش‌آفرینی و زنجیره ارزش کمک کرده است؟
در بانک کشاورزی در پروژه تدوین راهبرد شعب بانک، با طراحی شعب انکوباتوری، این حمایت از استارت‌آپ‌ها صورت می‌گیرد و کمیته فرهنگ‌سازی تحول دیجیتال در سطوح مختلف بانک، در حال بسترسازی برای بلوغ فرهنگ‌سازی دیجیتال است.
*گسترش فراگیری(شمولیت) مالی در سطح آحاد جامعه، به‌خصوص برای بانک کشاورزی می‌تواند باعث افزایش سرعت ارزش‌آفرینی و گسترش زنجیره ارزش باشد. آیا بانک کشاورزی در این خصوص برنامه و چشم‌اندازی تعریف کرده است؟
در بانک کشاورزی برای ارائه خدمات به مشتریان در راستای وظیفه خود در سند فراگیری مالی، نسبت به ارائه خدمات مالی به عموم جامعه از طریق بیش از 1700 شعبه و همچنین بر بستر بانکداری دیجیتال در قالب همراه‌بانک و اینترنت بانک به مشتریان حقیقی و حقوقی، اقدام می‌کنیم. همچنین با خدمات بانکداری باز در بانک کشاورزی امکان بهره‌مندی از خدمات مالی به ویژه خدمات مالی پایه برای مشتریان در سطوح مختلف فراهم شده است.
*اکوسیستم مشتری بانک کشاورزی دارای چه مختصاتی است؟ مدیریت زنجیره ارزش در نظام ارزش‌آفرینی دیجیتال این اکوسیستم چگونه می‌تواند بهبود یابد و ریسک‌ها و عوامل مؤثر بر آن چیست؟
سهم بزرگی از تولید ناخالص داخلی کشور مربوط به بخش کشاورزی است و بازیگران این بخش، مشتریان تخصصی بانک محسوب می‌شوند. ما در بانک کشاورزی به دنبال تسهیل ارتباط اکوسیستم مالی کشور با اکوسیستم کشاورزی هستیم و برای ارزش‌آفرینی از بستر فناوری در این حوزه، برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گرفته است.
ما به عنوان یک بانک تخصصی، وظیفه برقراری ارتباط بین عموم مشتریان با فعالان حوزه کشاورزی را بر عهده داریم و در این زمینه علاوه بر شناسایی و تقویت زنجیره‌های ارزش درون بخش کشاورزی، ایجاد و تبیین زنجیره ارزش مشتریان، فناوری و بخش کشاورزی اقدامات لازم در دست اجرا قرار دارد.
*نقاط عطف عملکرد سال جاری بانک کشاورزی را در عرصه‌های نوآوری و ارزش‌آفرینی دیجیتال مختصراً توضیح داده و بفرمایید در سال 1402 مهمترین محورهای حرکت بانک در این مسیر چه خواهد بود؟
در راستای مأموریت بانک در حوزه کشاورزی، پلتفرم تجارت الکترونیک محصولات کشاورزی و سیستم جامع مدیریت خرید تضمینی محصولات کشاورزی ایجاد شده که امکان بهره‌مندی از خدمات مالی پلتفرم‌محور در حوزه کشاورزی را برای فعالان بخش کشاورزی فراهم کرده است.
امکان افتتاح حساب غیرحضوری، دریافت خدمات در محل مشتری و پرداخت تسهیلات غیرحضوری توزیع شده با پتانسیل شبکه کارشناسی در شعب بانک، از سایر اقدامات بانک در این حوزه است.
در سال 1402 بر اساس نقشه راه ترسیم شده، تحول در لایه شعب اجرایی می‌شود و بسترهای لازم به منظور ارائه خدمات مبتنی بر پلتفرم در اکوسیستم مالی–کشاورزی در سطح شعب بانک با روش‌ها و فرآیندهای جدید و فناورانه برنامه‌ریزی شده است.
*افق آینده صنعت بانکی و پرداخت، با نگاه وضعیت ارزش‌آفرینی دیجیتال در اکوسیستم اقتصاد، بانک و پرداخت کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به پیشرفت‌های قابل توجه صنعت بانکداری در دهه اخیر مخصوصاً در حوزه فناوری‌های دیجیتال، مقدمه لازم برای تحقق دولت الکترونیک از بعد مالی فراهم شده و در سال‌های آتی با پیشرفت سایر حوزه‌ها در اکوسیستم کشور، بار مالی و تراکنش‌های گسترده‌تری به سمت این زیرساخت روانه خواهد شد.
*چه اولویت‌هایی را برای گسترش بهتر زنجیره‌های ارزش توصیه می‌کنید؟
تقویت اکوسیستم کشاورزی، صنعت، سرمایه انسانی، بهداشت و درمان، مالیاتی و… که در نهایت به اکوسیستم مالی منتهی می‌شود، منجر به جهشی نو در صنعت بانکداری و به‌طور کلی بازیگران و ذی‌نفعان حوزه اقتصادی خواهد شد.
*آیا یک نقشه راه می‌تواند کارساز و راهگشا باشد؟
تدوین نقشه راه دولت دیجیتال در سطح کلان ملی، مسیر را مشخص کرده و امکان ارزش‌آفرینی و کسب سهم هر چه بیشتر از اقتصاد بین‌المللی را برای کشور فراهم می‌کند.
*یک جمله درآخر صحبت هایتان بگویید.
کسب‌وکارها، بدون هسته دیجیتالی مؤثر نمی‌توانند دوام بیاورند.