محدودیت های بانکی اتباع خارجی در نظام بانکی ایران
زندگی اتباع خارجی در ایران با مسائل و چالشهای متعددی روبهرو است. اما شاید مهمترین و چالشبرانگیزترین این مسائل مربوط به موانع موجود برای فعالیتهای اقتصادی روزمره باشد. از خریدوفروش ملک و ماشین گرفته تا انجام عملیاتهای بانکی مختلف مانند کارت به کارت یا داشتن حساب سپرده بانکی. درواقع یکی از بزرگترین دغدغههای اتباع خارجی ساکن ایران که بهصورت مستقیم بر زندگی آنها تاثیر دارد، افتتاح حساب بانکی است. در دورانی که تمام خریدوفروشهای مردم از طریق کارت بانکی انجام میشود یا انتقال وجه به راحتی با برنامههای موبایلها قابل انجام است، بسیاری از اتباع خارجی امکان استفاده از عابربانک، خدمات اینترنتی و حتی داشتن حساب سپرده بانکی را ندارند.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،شرط لازم برای افتتاح حساب بانکی برای اتباع خارجی، داشتن گذرنامه است. البته فقط داشتن این سند هویتی کافی نبوده و این افراد باید شرایط دیگری نیز برای افتتاح حساب داشته باشند. بنابراین قدم اول برای انجام کارهای بانکی، گرفتن کد فراگیری است. اتباع خارجی برای آنکه بتوانند فعالیتهای اقتصادی و مالیاتی داشته باشند به یک کد نیاز دارند. اگر اتباع خارجی در ایران شرکتی داشته باشند و فعالیت اقتصادی کنند به این کد نیاز دارند. افراد غیرایرانی برای ثبت شرکت و شروع فعالیت اقتصادی باید حتما برای اخذ کد اقدام کنند. نکته مهم در رابطه با این کد، منحصربفرد بودن آن است. در واقع همانطور که کد ملی برای افراد ایرانی منحصربفرد است و برای هر شخص با دیگری تفاوت دارد و با استفاده از کد ملی میتوان شخصی را شناسایی کرد، این کد هم برای اتباع خارجی منحصربفرد بوده و با استفاده از آن میتوان شخص را شناسایی کرد. بنابراین اتباع خارجی برای انجام هر کاری در ایران به این کد نیاز خواهند داشت. گرفتن کد فراگیری به خاطر تطبیق دادن اطلاعات فردی و احراز هویت است.
برخی بانکها هم علاوه بر این مدارک، شرایط افتتاح حساب اتباع خارجی را نداشتن سابقه چک برگشتی و بدهیهای بانکی میدانند. اتباع خارجی که کارت آمایش (مدرک خروجی مدتدار) دارند هم تنها امکان باز کردن حساب بانکی یا همان دفترچه حساب را دارند. بانک به این افراد کارت عابر بانک و خدمات اینترنتی بانکی را نمیدهد. اگر هم اتباع افغان گذرنامه با تاریخ منقضی شده داشته باشند، کارت عابر بانک آنها تا زمان گرفتن گذرنامه جدید مسدود میشود. بنابراین شروط لازم برای افتتاح حساب بانکی اتباع خارجی، داشتن ۱۸ سال تمام، داشتن گذرنامه مدتدار و اجازه اقامت دائم، داشتن محل سکونت دائم و ارائه سند ملکی یا قبض برق و اجارهنامه برای اثبات آن، سپردن تعهد برای نداشتن تخلف مالی در دیگر کشورها، نداشتن سابقه چک برگشتی یا بدهی بانکی، گرفتن تاییدیه از وزارت امور خارجه برای سفارتخانهها، سازمانها و نهادهای بینالمللی و گرفتن کد فراگیر است.
البته برای اشخاص حقوقی خارجی، علاوه بر دارا بودن شرایط فوق، ثبت شرکت در ایران الزامی بوده و باید اجازه افتتاح حساب در اساسنامه داشته باشند. در میان بانکهای مختلفی که در ایران فعالیت دارند، بانک ملت، بانک تجارت، بانک صادرات و بانک مسکن معمولا روال کار آسانتری برای افتتاح حساب اتباع خارجی در نظر گرفتهاند. حساب پسانداز قرضالحسنه و حساب سپردهگذاری مدتدار ۲ نوع حساب بانکی هستند که امکان باز کردن آنها برای اتباع خارجی وجود دارد.
پیامدهای محدودیت بانکی برای اتباع خارجی
اکثر مهاجران در ایران مشغول به کار هستند و ماهانه درآمد نسبتا مناسبی دریافت میکنند. بسیاری از آنها در ایران تشکیل خانواده دادهاند و مخارج نسبتا بالایی هم دارند و بسیاری از این مبالغ که از شبکه بانکی ایران خارج بوده و به صورت نقدی یا به صورت استفادهکردن از حساب شخص ایرانی در حال چرخش است. از سوی دیگر، تعداد زیادی از مهاجران حاضر در ایران مشغول به صادرکردن کالاهای ایرانی به افغانستان هستند. همواره یکی از مهمترین مقاصد صادراتی ایران افغانستان بوده است و حدود ۲ میلیارد دلار در سال حجم این مبادلات است. نبود شبکه مناسب بین ایران و افغانستان موجب میشود تا بسیاری از معاملات بین دو کشور دچار اختلال شده و از آن مهمتر به صورت دلار و یورو صورت گیرد. این در حالی است که برقراری ارتباط بانکی «ریالیافغانی» میتواند جایگزین دلار شود. تحولات افغانستان در یکسال اخیر هم به این مشکلات دامن زده است.
مشکلات بانکی اتباع خارجی
در ماههای اخیر، مهاجران افغانستانی با مشکلات بانکی از جمله تعیین سقف برداشت و قطع عابر بانک خود مواجه بودند. فعالان حقوق مهاجران معتقدند که ریشه مشکلات بانکی در ایران دادن اقامت یکساله بوده و با رفع این مشکل سایر موضوعات پناهجویان از جمله مسائل بانکی قابل حل است. مهاجران افغانستانی در ایران به دو گروه رسمی (شامل کارت آمایشیها و گذرنامهایها) و غیرمجاز تقسیم میشوند: آنهایی که دارای مدارک هستند (کارت آمایش یا گذرنامه) رسمی محسوب میشوند و آنهایی که هیچ مدرکی ندارند غیررسمی به حساب میآیند. هر کدام از گروههای مهاجر حاضر در ایران دارای محدودیتهایی برای دریافت خدمات شهروندی هستند.