نگاهی به آینده «سامانه پرداخت لحظهای» /زیست بوم پل
پرداخت آنی حساب به حساب امروزه در دنیا با توجه به نیاز این زیرساخت به سرعت در کشورهای مختلف و البته با نامهای مختلف در حال پیادهسازی و اجراست. بهرغم اینکه در اکثر کشورهای دنیا از قبل بستر پرداخت کارتی وجود داشت و استفاده هم میشد؛ اما بازهم بسیاری از کشورها به دلیل نیاز وجود چنین زیرساختی بنابر دلایل مختلف به سمت راهاندازی سامانه پرداخت لحظهای رفتند.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، سامانه پرداخت لحظهای (پل) در صورت توسعه و بلوغ این ظرفیت را دارد که در قامت یک اکوسیستم علاوه بر خدماتی که اکنون ارائه میدهد در خدمت کسب و کارها نوپا در مسیر سرعت تحول دیجیتال را فراهم کند.
پل «سامانه پرداخت لحظهای» به عنوان یک زیرساخت پرداخت آنی مبتنی بر حساب هم اکنون در شبکه بانکی تقریباً به طور کامل پیادهسازی شده است و بانکها به عنوان ارائهدهنده این سرویس درگاههای مختلف دسترسی به سامانه پل برای مشتریان خود به عنوان کاربران نهایی را فراهم کردهاند.
مشتریان بانکها میتوانند از طریق درگاههای غیر حضوری مانند اینترنت یا موبایل بانک به صورت آنی تا سقف ۱۰ میلیون تومان یا حضور در شعبه تا سقف ۱۵ میلیون تومان از یک شماره شبا به شماره شبای مقصد، مبلغ مورد نظرشان را انتقال دهند. تسریع در اجرای این سامانه یکی از تأکیدهای بانک مرکزی محسوب میشود که امید میرود به واسطة سهولتِ همراه با امنیت، طی مدت کوتاهی در میان مشتریان بانکها فراگیر شود.
نگاهی به زیرساخت فنی
سامانه پرداخت لحظهای یک زیرساخت جدید پرداخت آنی مبتنی بر حساب است که با داشتن دسترسی به یک درگاه یا حتی حضور در شعبه بانک میتوان به صورت آنی برای درگاههای غیر حضوری مثل موبایل و اینترنت بانک تا سقف ۱۰ میلیون تومان و به صورت حضوری تا سقف ۱۵ میلیون تومان از یک شماره شبا به شماره شبای مقصد مبلغ مورد نظر را انتقال داد.
همچنین بخوانید:
مأموریت نهایی این سامانه فراهم کردن یک خدمت جدید پرداخت نوین با سهولت دسترسی برای مشتریان یا حتی کسب و کارهاست. بازار هدف این خدمت عمدتاً پرداختهای خرد و آنی با امنیت بالا برای پاسخدهی به نیازهای روز افزون کسب و کارهای حوزه فناوری مالی است.
استفاده از بست پرکتیسهای دنیا
پرداخت آنی حساب به حساب امروزه در دنیا با توجه به نیاز این زیرساخت به سرعت در کشورهای مختلف و البته با نامهای مختلف در حال پیادهسازی و اجراست. بهرغم اینکه در اکثر کشورهای دنیا از قبل بستر پرداخت کارتی وجود داشت و استفاده هم میشد؛ اما بازهم بسیاری از کشورها به دلیل نیاز وجود چنین زیرساختی بنابر دلایل مختلف به سمت راهاندازی پرداخت لحظهای رفتند.
در کشور ما هم این پروژه در مجموعه پروژههای رهنگاشت ۱۴۰۰ بانک مرکزی تعریف شده بود و وظیفه تحلیل و طراحی و پیادهسازی به شرکت خدمات انفورماتیک به عنوان بازوی فنی بانک مرکزی سپرده شد.
در شرکت خدمات انفورماتیک نیز پس از انجام مطالعات تطبیقی و بهرهگیری از تجارب مشاوران مراحل تحلیل و طراحی و پیادهسازی فنی پروژه به صورت کاملاً بومی انجام و در مدت مقرر خوشبختانه به بهرهبرداری رسید.
از سویی با توجه به تمهیدات مختلف و همچنین جذابیت و نیاز خدمت تعریف شده از سمت بانکها هم مورد استقبال قرار گرفت و مراحل توسعه در سمت بانکها هم به خوبی پیش رفت.
معماری و پلتفرم اجرایی
در طراحی و پیادهسازی معماری هر سامانه نرمافزار ما نیاز به معیاری داریم که در ادبیات آکادمیک به آن ارزیابی معماری نرمافزار میگویند و البته روشهای مختلفی برای این ارزیابی وجود دارد.
از مهمترین این روشها پاسخ به این سؤال است که چقدر معماری طراحی شده پاسخگوی ویژگیهای کیفی تعریف شده است.
سامانه پرداخت لحظهای با توجه به اینکه از همان ابتدا باید ویژگیهایی مانند قابلیت خودکار توسعه زیرساخت و افزایش ظرفیت و همچنین در دسترس بودن سرویس برای تراکنشهای با تعداد بالا را میداشت، بنابراین شرکت خدمات انفورماتیک به سمت معماریهای نوین و روز دنیا رفت و در پیادهسازی این مسائل را مد نظر قرار داد.
جامعه
جامعه ذینفعان پرداخت لحظهای شامل مقام ناظر، شرکای تجاری، واسطان اجرایی (بانکها) و کاربران نهایی (مشتریان) از اهمیت بالایی برخوردار است.
در حال حاضر بانکها به عنوان ارائهدهندة این سرویس به مشتریان در حال باز کردن درگاههای مختلف دسترسی به سامانه پل برای مشتریان خود به عنوان کاربران نهایی هستند؛ اما باید توجه داشت که کمی زمان خواهد برد تا هر خدمت حاکمیتی جای خودش را در بازار رقابتی پیدا کند.
در سمت بانکها برای اتصال به سامانه پرداخت لحظهای دو فعالیت عمده باید صورت پذیرد. فعالیت اول فعالسازی و اتصال به سامانه پل و گذراندن آزمونهای لازم در این زمینه است که در این مورد در مرحلة اول بستهای برای توسعه، شامل کلیه اطلاعات و ابزار لازم برای توسعه سامانه در اختیار بانکها قرار گرفت.
تدوین این بسته برای اولین بار که با این دقت در سطح کشور انجام شد و بازخوردهایی بسیار مثبت هم در این زمینه به دنبال داشته است.
بسته تجربهها و درسها
در تهیه بسته محتوایی ـ آموزشی، شامل کلیه اطلاعات و ابزار لازم برای توسعه سامانه، تجربیات و مشکلات سامانههایی که قبلاً توسط شرکت خدمات انفورماتیک عملیاتی شده بود به صورت دقیق مطالعه شد با این فرض که تیم تدوینگر خود را جای تیم برنامهنویسی سمت بانک قرار داد و از این سؤال را برای خود مطرح کرد که چه چیزهایی اگر داشتیم کار خیلی سریعتر انجام میگرفت و بعد از آن تیم توسعه سمت بانک شروع به توسعه مستقل و بینیاز از تیم پشتیبانی میکند.
تهیه و ارسال این بسته توسعهای باعث شد بانک بداند که مثلاً در روز آزمون دقیقاً با چه سناریوی مواجه خواهد شد که خود این آگاهی از سناریوها درصد خطا را بسیار کاهش داد. پس از اتصال به محیط سندباکس در روز مقرر نحوه تعامل بانک با سامانه و کیفیت پیادهسازی نرمافزار سمت خود بانک صحتسنجی میشد و نتیجه نهایی رسماً توسط بانک مرکزی به تیم توسعهدهنده اعلام میشد.
این تجربه نشان داد که هرچقدر فرآیند واضحتر و از قبل تعریف شده باشد در زمان صرفهجویی به سزایی به عمل خواهد آمد و کیفیت کار نیز به تناسب بالاتر خواهد رفت.
در ترسیم مسیر آینده
فرآیند تولد تا بلوغ یک سامانه نرمافزاری سامانه پل تا ادامه دادن آن و پیدا کردن جایگاه درست و تکمیل نیازمندیها فرآیندی زمانبر است.
نکته حائز اهمیت است آن است که با توجه به سادگی توسعه سامانه در لایههای پایینتر یعنی مشتریان حقیقی و حقوقی بانکها و کسب و کارهای نوپا و فناورانه مالی، پیشبینی میشود این سامانه با سرعت بالایی جایگاه خود را در جامعه پیدا کند.
مرور تجربه کشورهایی که بهرهبرداری از این خدمت را زودتر شروع کردهاند نشان میدهد استفاده از سرویس پرداخت آنی مبتنی بر حساب به همین نقطه محدود نشده و در کنار انواع استفادههای مختلف و سودمند مانند درخواست پرداخت یا صورت حساب الکترونیک به همراه بهرهبرداری کاربردی از امضای همراه ـ پرداخت به شماره تلفن و … با فراهمسازی زمینه اتصال به بومها و راهاندازی درگاههای پرداخت حسابی در خدمت تحول دیجیتال قرار میگیرد.
طبعاً این اتفاق در کشور ما خواهد افتاد و شاهد این پیشرفتها خواهیم بود؛ به تعبیر دیگر پل به عنوان یک اکوسیستم پرداختهای خرد با قابلیت مبادلات خرد، در خدمت مدلهای مختلف کسب و کارهای مالی نوپا قرار خواهد گرفت.