بانک های زیان ده و سودده کدامند؟/ بررسی تراز عملیاتی و خالص درآمد بانک ها

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، در سال‌های گذشته ضعف سیاست‌های نظارتی باعث ورود دارایی‌های سمی به ترازنامه بانکی شده است. هر چند بی‌نظمی‌ها و بی‌قانونی‌های انجام‌شده در سال‌های ابتدایی دهه 90 شمسی تا حدودی، و تا حدود زیادی در سال‌های اخیر از سوی مسئولان دولتی و بانکی کشور رفع رجوع شده و اما شدت و تأثیرات و دامنه برخی از این قانون‌شکنی‌ها (وضع قوانین اشتباه یا استفاده از خلأهای قانونی) در برخی موارد آنقدر زیاد بوده که به یک ابر مشکل برای نظام بانکی کشور تبدیل شده است.

بخش اول این گزارش را با عنوان ” دارایی های سمی معضل بزرگ نظام بانکی/ این چالش های همیشگی ” با هم خواندیم. در ادامه با ما همراه باشید.

بانک سامان: رشد حدود از 4 برابری خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری مهم‌ترین نکته در عملکرد بانک سامان در نه ماهه نخست سال 1400 است که نشان از تقویت عملیات بانکداری در این بانک دارد. با این حال، کاهش حدود 22 درصدی سایر درآمدهای عملیاتی (عمدتاً به دلیل کاهش سود سرمایه‌گذاری‌ها) این رشد را تحت تأثیر قرار داده است. (با وجود این در این طبقه از درآمد‌ها، خالص درآمد کارمزد بانک سامان حدود 5 برابر شده که بهترین عملکرد در این زمینه در بین تمامی بانک‌هاست.) این موضوعات در کنار رشد حدود 54 درصدی جمع هزینه‌ها نتوانسته مانع از جهش سودآوری در بانک سامان شود. حاصل عملکرد بانک سامان در دوره مورد بررسی 9.6 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل 83 درصد افزایش داشته است.

بانک گردشگری: خالص درآمدهای بانک از محل تسهیلات و سپرده‌گذاری در نه ماهه نخست سال جاری منفی 21.4 هزار میلیارد ریال بوده این در حالی است که حاصل عملکرد بانک در این بخش در نه ماهه نخست سال قبل شناسایی سود بوده است. با وجود این، رشد سایر درآمدهای عملیاتی بانک در این دوره 5 برابر رشد کرده دلیل اصلی آن جهش در سود سرمایه‌گذاری‌های بانک است. در کنار این موضوع جمع هزینه‌های بانک نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 40 درصد افت کرده که حذف هزینه‌های مالی مهم‌ترین دلایل است. با این اوصاف، هرچند سود خالص بانک در نه ماهه نخست سال نسبت به مدت مشابه سال قبل تغییر چندانی نداشته و اما شواهد قرائن نشان می‌دهد که عملیات بانکداری در بانک گردشگری به ویژه در زمینه نقدینگی با چالش قابل توجهی مواجه است که سودآوری سه ماهه پایانی و سال‌های بعد را با ابهام مواجه می‌کند.

بانک دی: حاصل عملکرد بانک دی در نه ماهه نخست سال 1400 شناسایی زیان 39 هزار میلیارد ریالی بوده در صورتی که این بانک در نه ماهه سال قبل سودی معادل 29.9 هزار میلیارد ریال شناسایی کرده بود. افزایش بیش از دو برابری زیان‌دهی در بخش خالص درآمد تسهیلات و سپرده و همچنین ریزش 91 درصدی سود سرمایه‌گذاری‌ها از مهم‌ترین دلایل این زیان‌دهی به شمار می‌رود. بانک دی (به لحاظ ارزش دفتری) بیشترین مانده سرمایه‌گذاری را در بین تمامی بانک‌های بورسی دارد. با وجود این به دلیل عدم بازدهی مناسب، این سرمایه‌گذاری‌ها درآمد چندانی عاید بانک نمی‌سازند. با وجود این می‌توان گفت معضل بزرگ بانک دی عدم مولد بودن سرمایه‌گذاری‌هاست که با توجه به شرایط این مشکل در کوتاه‌مدت حل نخواهد شد.

بانک کارآفرین: روند سودآوری بانک کارآفرین در نه ماهه سال 1400 تداوم یافت. این بانک در دوره یاد شده سود خالصی معادل 9 هزار میلیارد ریال گزارش کرد که این عدد 40 درصد بیش از سود محقق شده در نه ماهه ابتدایی سال 99 است. رشد 2.5 برابری خالص درآمدهای بانک از محل تسهیلات و سپرده از مهم‌ترین دلایل رشد سودآوری به شمار می‌رود. با این حال درآمد بانک در بخش سایر در آمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی نسبت به سال قبل کمتر شده است. کاهش 21 درصدی از هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول نیز از دیگر نکات قابل توجه در بررسی عملکرد بانک کارآفرین است. در مجموع بانک کارآفرین یکی از بهترین و عملکرد‌ها را در بین بانک‌های مورد بررسی در نه ماهه نخست سال 1400 به ثبت رسانده است.

بانک ایران زمین: یکی از ضعیف‌ترین عملکرد‌ها به لحاظ سودآوری در بین بانک‌های مورد بررسی به بانک ایران زمین مربوط است. این بانک در نه ماهه نخست سال جاری زیان خالص 70.7 هزار میلیارد ریالی گزارش کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 66 درصدی داشته است. منفی‌تر شدن تراز عملیاتی بانک و کاهش خالص سایر درآمدها و هزینه‌ها از مهم‌ترین دلایل افزایش زیان‌دهی بانک در دوره یاد شده است. خالص درآمد تسهیلات و سود سپرده بانک در نه ماهه نخست سال منفی 65 هزار میلیارد ریال بود که این عدد منفی‌ترین عدد در این حوزه در بین بانک‌های مورد بررسی است. نکته جالب توجه در ترازنامه بانک آن که حدود نیمی از دارایی‌ها بانک قالب املاک و دارایی‌هایی است که بانک قصد فروش آنها را دارد ولی در سال‌های اخیر در این امر توفیق چندانی نداشته است. این موضوع باعث شده بانک ایران زمین یکی از غیر مولدترین سبد دارایی را در بین بانک‌های مورد بررسی داشته باشد.

بانک سینا: یکی از با ثبات‌ترین روند‌های سودآوری در نظام بانکی کشور به بانک سینا تعلق دارد. در نه ماهه نخست سال جاری سود خالص بانک 5.3 هزار میلیارد ریال بوده که این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 35 درصدی داشته است. مهم‌ترین دلیل رشد سودآوری بانک در دوره یادشده افزایش 75 درصدی خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری است. بررسی‌ها نشان می‌دهد حاشیه سود بانک در بخش درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری حدود 34 درصد بوده که یکی از بهترین عملکرد‌ها در بین بانک‌های مورد بررسی است. سایر درآمدهای عملیاتی و خالص سایر درآمدها و هزینه‌های بانک نیز نسبت به دوره مشابه سال قبل افت داشته هر چند این موضوع نتوانسته سودآوری بخش تسهیلات و سپرده را تحت تأثیر قرار دهد. کاهش 43 درصدی هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول از مهم‌ترین نکات در بخش هزینه‌هاست.

مؤسسه اعتباری ملل: تقریباً تمامی اقلام درآمدی و هزینه‌ای مؤسسه ملل در نه ماهه نخست سال 1400 نسبت به نه ماهه نخست سال قبل از آن با نوسان شدید همراه بوده است. از یک سو خالص درآمد مؤسسه از محل درآمد تسهیلات و سود سپرده با ریزش حدود 79 درصدی همراه شده اما از طرف دیگر سایر درآمدهای عملیاتی (به دلیل رشد 3 برابری درآمد سرمایه‌گذاری‌ها) جهش 2.5 برابری را تجربه کرده است. جمع هزینه‌ها نیز در دوره مورد بررسی 73 درصد افزایش داشته که دلیل عمده آن رشد 70 درصدی هزینه‌های مالی است. در نهایت حاصل عملکرد این مؤسسه در نه ماهه ابتدایی سال 1400 شناسایی زیان 3670 میلیارد ریالی بوده این در حالی است در مدت مشابه سال قبل سود خالصی معادل 2342 میلیارد تومان سود شناسایی کرده بود. با این اوصاف به نظر می‌رسد مؤسسه ملل تنها و تنها بر مبنای درآمدهای سرمایه‌گذاری خود تداوم حیات دارد و عملیات بانکی آن چیزی به غیر از زیان حاصل نمی‌کند.

بانک رسالت: به دلیل ماهیت قرض‌الحسنه عملیات بانک این بانک هیچ گونه‌ای هزینه سپرده‌ای پرداخت نکرده و بنابراین درآمد ناشی از اعطای تسهیلات بدنه اصلی سود یا زیان بانک را تشکیل می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد این قلم درآمدی در نه ماهه نخست سال 1400 عدد 20.3 هزار میلیارد بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد بیش از 2.5 برابری همراه شده است. سایر درآمدهای عملیاتی بانک نیز منفی بوده که عمدتاً مربوط به فزونی هزینه‌های کارمزد نسبت به درآمدهای آن بوده است. جمع هزینه‌های بانک در این دوره نیز 12 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 73 درصد رشد داشته که دلیل عمده آن رشد دو برابری هزینه‌های عمومی و اداری است. در نهایت حاصل عملکرد بانک در این دوره 7.4 هزار میلیارد ریال بوده این در حالی است که حاصل عملکرد نه ماهه سال قبل سود خالص حدود 330 میلیارد ریالی بوده است.

بانک خاورمیانه: در بانک خاورمیانه روند رشد سودآوری هر چند با نرخ رشد پایین در نه ماه نخست سال جاری تداوم یافت. سود خالص بانک در نه ماهه نخست سال جاری 10.5 هزار میلیارد ریال بوده که این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد حدود 12 درصدی همراه شده است. هر چند خالص درآمدها تسهیلات و سپرده‌گذاری بانک در این دوره افزایشی بوده که اما در نقطه مقابل جمع سایر درآمدهای عملیاتی (عمدتاً از محل مبادلات و معاملات ارزي) کاهش یافته است. نکته مهم دیگر در سود و زیان بانک خاورمیانه کاهش حدود 88 درصدی هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول بوده که موجبات عدم رشد جمع هزینه‌ها نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل را فراهم آورده است.

پست بانک ایران: پست بانک ایران نیز در جمله بانک‌هایی است که سود خالص آن‌ها در نه ماهه نخست سال 1400 رشده کرده است. بر اساس صورت‌های مالی، این بانک در نه ماهه ابتدایی سال جاری سود خالصی معادل 8.1 هزار میلیارد ریال شناسایی کرده که این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد حدود 48 درصدی همراه شده است. از افزایش بیش از دو برابری درصدی خالص درآمد تسهیلات و سپرده می‌توان به عنوان مهم‌ترین دلیل رشد سودآوری بانک نام برد. جمع هزینه‌های بانک نیز در دوره یاد شده 33 درصد بوده که نرخ رشد قابل قبولی است. با سود شناسایی شده پست بانک ایران در از زیان انباشته خارج و وارد ناحیه سود شده است. این بانک به تازگی سرمایه خود را از 3.2 به 16.4 هزار میلیارد ریال افزایش داده اما با توجه به این که این افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها صورت گرفته تأثیر چندانی در عملکرد بانک در ماه‌های پیش رو ندارد.

بانک سرمایه: حاصل عملکرد بانک سرمایه در نه ماهه نخست سال 1400 همچون چند سال گذشته شناسایی زیان سنگین بوده؛ هر چند که روند رشد زیان‌آوری در این بانک متوقف شده است. بر اساس صورت‌های مالی منتشر شده بانک سرمایه در دوره مورد بررسی زیان خالصی معادل 50 هزار میلیارد ریال داشته که این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش 14 درصدی همراه شده است. کاهش 21 درصدی جمع هزینه‌ها (از محل افت 95 درصدی هزینه‌های مشکوک‌الوصول) از مهم‌ترین دلایل کاهش زیان‌آوری این بانک است. با این حال رشد 11 درصدی هزینه‌های مالی بانک باعث شده، بانک سرمایه از این حیث رتبه دوم را در میان بانک‌های مورد بررسی داشته باشد. با زیان محقق شده در این دوره زیان انباشته به 368 هزار میلیارد ریال رسیده که این عدد رتبه دوم بزرگ‌ترین زیان انباشته در بین بانک‌های مورد بررسی است.