ترسیم مسیر آینده کُر جدید شرکت خدمات انفورماتیک/ ضرورت‌های ایجاد و ماموریت نهایی
تجربه طراحی و تولید کُر و سپس پیاده سازی و بهره برداری از آن طی چند دهه اخیر چه در ایران و چه در جهان با چالش ها و تغییرات بنیادینی روبه رو بوده است؛ حتی استانداردهای بایان طی زمان تغییر کرده اند. زمانی که سرویس گرایی مورد تأکید همه بانکداران بود مایکرو سرویس ها و سپس معماری مؤلفه گرا مطرح شد و معادلات این حوزه را تغییر داد.با درک چنین مقدم هایی شرکت خدمات انفورماتیک در یک اقدام کلیدی، تولید کربنکینگ بر اساس استانداردهای بایان را در دستور کار قرار داد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، صنعت بانکداری با سرعت زیاد در حال تحول است و بسیاری از مقوله ها از جمله کربنکینگ را باید متفاوت خواند. شرکت خدمات انفورماتیک با درک این مسئله در طراحی و تولید کربنکینگ و با استفاده از استاندارد بایان مدل کسب و کار بانکی را متحول خواهد کرد.
شرکت خدمات انفورماتیک در یک اقدام کلیدی، تولید کربنکینگ بر اساس استانداردهای بایان را در دستور کار قرار داد. تیم تولید تحت سرپرستی و مدیریت مرتضی مقدسیان که دارای سابقه حدود دو دهه فعالیت در حوزه طراحی و پشتیبانی کربنکینگ است در زمستان سال 97 کار را کلید زدند و حالا بعد از حدود سه سال، وقت مناسبی است تا در قالب یک میزگرد به مرور تجربه های این گروه بپردازیم. بخش اول این میزگرد را با عنوان ” کُربنکینگ خدمات انفورماتیک، تحولی در مدل کسب و کار بانکی ” با هم خواندیم. در ادامه با ما همراه باشید:
*آقای مقدم در کنار بایان، برای تدوین مدل مفهومی چه مکمل‌های دیگری را مورد استفاده قرار دادید؟
مقدم: برای شکل‌گیری مدل مفهومی چند راهکار و چراغ راه وجود داشت که یکی بایان، تجربه‌ای که کار در بانک‌ها و شناخت نیاز آنها در حوزه‌های مختلف، دستاوردهای جدید سامانه‌های فعال در این حوزه و آینده‌نگری است. آینده‌نگری و آنچه نرم‌افزارهای خارجی طی دهه گذشته به عنوان محصول و محصول‌ساز به آن رسیده‌اند، قطعاً در هر یک از ماژول‌های کُر جدید دیده شده است. ماژولار بودن سامانه ها در کُر، استقلال سرویس‌های هر ماژول (خانم شه‌منش به صورت کامل توضیح دادند) به عنوان اهم رهنمودهای بایان مبنای طراحی و پیاده‌سازی سامانه‌های مختلف کر جدید بوده و تا حد زیادی رعایت شده است. از آن طرف و با نگرش به آینده، مفاهیم جدید را در حوزه‌های مختلف به ویژه در حوزة تسهیلات که پیچیدگی‌اش نسبت به ماژول‌های دیگر بیشتر است، از جمله: دسته‌بندی مناسب و منطقی اطلاعات و عملیات این حوزه در قالب محصول و رفتارهای آن به گونه‌ای پیاده‌سازی و طراحی شده است که به راحتی و با کمترین زحمت، قابل تعریف و راه‌اندازی است؛ در نتیجه اگر در یک جمله قابلیت کُربنکینگ جدید ارائه شود، باید گفت «راهبری این سامانه نسبت به سامانه‌های مشابه موجود، حداقلِ وابستگی را به شرکت خدمات انفورماتیک خواهد داشت».
*یعنی به محض تولد مستقل خواهد بود؟
مقدم: بله به صورت یک سامانة مستقل، منعطف، هوشمند با مستندات کاربری و راهبری‌های در حوزه‌های مختلف فنی و کسب و کاری برای هر بانکی در هر حوزة تخصصی، دولتی و خصوصی می‌تواند قابل بهره‌برداری خواهد بود.
*بحث تحول دیجیتال و نگاه پلتفرمی در کُر دارای اهمیت است همچنین صحبت از کُرلس شد؛ یعنی فلسفه وجودی کربنکینگ که به صورت هسته‌ای و متمرکز اینجا نفی شده است قبلاً می‌گفتیم کُربنکینگ حالا می‌گوییم کُرلس یعنی بنکینگ مانده اما کُری دیگر وجود ندارد. به این مقولات بیشتر بپردازید.
مقدم: قبل از ایدة کُرلس، بانکداری دیجیتال و قبل آن بانکداری جامع و به طور کلی چنین مفاهیمی در بانک‌ها شکل گرفته که بعضاً منجر به ایجاد سامانه‌های جدیدی در کنار کُر یا بازنگری در خود سامانه کُر شده است.
پاسخگویی به نیازهای فوق و نیازهای جدید و رو به تزاید مشتریان و بانک‌ها در دنیای پررقابت امروز، در قالب یک کُر به هم پیوستة در هم تنیده، کاری بسیار دشوار و به لحاظ پاسخگویی در زمان مناسب شاید نشدنی باشد و به لحاظ ساختار و طراحی سلب سامانه‌ها، پاسخگویی به این نیازها هزینة بالایی خواهد داشت.
کُرلس با این هدف ایجاد شده تا انعطاف‌پذیری در پیاده‌سازی قابلیت‌های جدید را در کر جدید برآورده کند؛ بنابراین عدم وابستگی سامانه‌های مختلف کر به یکدیگر و استقلال سرویس‌های هر یک از سامانه‌ها و ایجاد یکپارچگی در سرویس‌های بین سامانه‌ها از قابلیت‌های ارزنده در معماری سرویس‌گرای کُر جدید است.
این معماری به همراه پیاده‌سازی سرویس‌های در سطح میکرو سامانة کُر جدید را از چابکی قابل ملاحظه‌ای برای پیاده‌سازی نیازهای آتی بانک‌ها برخوردار کرده است.
*آقای زمانی، آیا می‌توان گفت عبارت کُربنکینگ منسوخ شده است و دیگر بهتر است از عبارت کُربنکینگ استفاده نکنیم؟
زمانی: اگر این نگاه را داشته باشیم که برای انجام عملیات خدمات بانکی چه واحدهایی و چه گروه‌هایی نقش دارند و اگر آنها حضور نداشته باشند امکان تداوم آن سرویس و خدمات وجود ندارد شاید بتوان به مفهوم کُربنکینگ نگاه متفاوتی داشته باشیم. امروز سازمان ثبت احوال نقش کلیدی دارد. ما قبل از اینکه مجوز داشته باشیم سپرده ایجاد کنیم باید از طریق ثبت احوال در مورد هویت آن فرد استعلام بگیریم؛ اگر فرد خارجی باشد از وزارت امور خارجه باید مستندات را دریافت کنیم؛ در بحث مالیاتی، سازمان امور مالیاتی حضور دارد؛ حتی بیمارستان‌ها هم به سرویس‌هایی مجهز شده‌اند و به محض اینکه فرد فوت می‌کند فوت او را بلافاصله اعلام می‌کنند و بانک‌ها از فوت فرد مطلع می‌شوند و بلافاصله در سرویس خدمات آن شخص انسداد رخ می‌دهد.
اگر بخواهیم به ماشین بزرگی که سرویس خدمات بانکی ارائه می‌کند نگاهی کنیم باید بپرسیم که آیا همة اینها که نام‌گذاری کردیم و بسیاری از موارد دیگر نیز در آن دخیل هستند با یکدیگر در یک سازمان و به صورت یکپارچه نوشته شده‌اند؟ خیر. هر یک از سرویس‌ها در سازمان مطبوع خود تولید شده‌اند؛ ولی به نحوی تولید شده‌اند که با یکدیگر تعامل دارند؛ اگر این رویکرد را داشته باشیم که رویکرد درستی است، کُربنکینگ بخش مرکزی که در گذشته به صورت سنتی آن را کُربنکینگ می‌نامیدیم با رویکرد جدیدی تولید می‌شود؛ اگر دارای یک تعداد ماژول است و هر ماژول آن به صورت مستقل کار انجام می‌دهد، می‌تواند با نگاه به این رویکرد هر کدام جداگانه طراحی شود و این برای ما آورده‌های بسیار زیادی دارد؛ از جمله اینکه اگر سرویسی به هر دلیلی قطع شود، بقیة سرویس‌ها می‌توانند کماکان تداوم داشته باشند.
*روح کلی 35 ماژولی که در عین مستقل بودن به یکدیگر وابسته‌اند در چیست؟
زمانی: اگر همة اینها را ماژول‌های ارائة سرویس در نظر بگیریم؛ برخی سرویس‌ها به صورت مستقیم خدمات بانکی را پوشش نمی‌دهند. بانک یک بنگاه اقتصادی است و بنگاه اقتصادی هدف مشخصی دارد؛ در واقع تعدادی مشتری دارد که باید به مشتریانش خدمات بانکی و مالی ارائه دهد؛ بنابراین یک سری هدف دارد و این اهداف در قالب محصول تعریف می‌شوند.
*وقتی بانکداری باز را مطرح می‌کنید ممکن است بخش عمده‌ای از محصولات‌تان را بانک تولید نکند؛ مفهوم دیگر بانکداری شناختی است به این گونه موارد کلیدی در مدل مفهومی چطور پرداخته شده است؟
زمانی: واقعیت این است که جامعة جهانی در حال رشد است، نیازها مداوماً دسته‌بندی می‌شوند امروز ارزهای دیجیتال نقش پررنگی دارند و ما به سمتی می‌رویم که پول جهانی داشته باشیم. در حوزه‌های بانکی نیز وقتی حجم نیازها متفاوت و بیشتر می‌شود مجبوریم به دیگران نقش بدهیم؛ وقتی می‌خواهیم به دیگران نقش بدهیم و این نقش‌ها می‌خواهند توزیع شوند ضرورت دارد در تعریف محصولات بازنگری انجام دهیم.
ما می‌توانیم API بنکینگ یا بانکداری دیجیتال یا موارد دیگر را به شرکت‌های خصوصی واگذار کنیم؛ اما کماکان بخش هسته مرکزی ارائه محصول به سمت مشتریان بانک نمی‌تواند در اختیار دیگران قرار بگیرد؛ چون به هر حال مشتری دارایی بانک محسوب می‌شود؛ بنابراین یک سری از سرویس‌ها که مستقیم در رابطه با این موضوع هستند جزو هدف اصلی و جزو کُر محسوب می‌شوند.
یک سری سرویس‌ها در خدمت سرویس اصلی هستند که امکان آن وجود دارد که از طریق API واگذار شوند.
*در واقع تمام ذینفعان این امکان را دارند که در صورت توانایی بتوانند از طریق طراحی و پیشنهاد و طراحی یک ماژول به کُربنکینگ بانک بپیوندند؟
زمانی: چرخة تولید نرم‌افزار همواره به این شکل است که تکرار می‌شود و این‌طور نیست که آغاز و پایانی داشته باشد و هر بار بهینه‌تر می‌شود.
*کُری که شما طراحی کردید امکان پوست‌اندازی دارد؟
شه‌منش: ما در ساخت نرم‌افزار اصل بسیار مهمی به نام «بشکن و بر آن غلبه کن» داریم و از دلایلی که اصل ماژولاریتی را سرلوحة خودمان قرار دادیم همین موضوع بود. ما کُر غولی را که از بیرون بسیار وحشتناک به نظر می‌رسید به قطعات کوچک‌تری تقسیم کردیم که امروز همچون بند موسیقی شده است که موزیسین‌ها در هر بند تمرکزشان را روی طراحی و تولید سرویس‌های بانکی آن ماژول به صورت خاص قرار داده‌اند؛ ولی در عین حال یک رهبر ارکستری آنها را با یکدیگر ارکستریت می‌کند تا در نهایت یک نوای موسیقی زیبا شنیده شود؛ بنابراین بشکن و بر آن غلبه کن به ما کمک می‌کند تا بتوانیم راحت‌تر پوسته بیندازیم؛ چون ما ریسک را شکسته‌ایم و ریسک‌ها را به قطعات کوچک‌تری تقسیم کرده‌ایم.
*بانک‌ها ممکن است این سؤال را داشته باشند که ما چطور چنین چیزی را بفهمیم؟
شه‌منش: یکی از چالش‌های بزرگ همین نکته است. ما با دو چالش به صورت همزمان روبه‌رو هستیم؛ یکی اینکه بعضی از بانک‌ها انتظار دارند همة سیستم در اکوسیستم بانکی برای‌شان فراهم شود که بیشتر بانک‌های کوچک‌تر این نوع تفکر را دارند. دیگر اینکه بانک‌هایی که سیستم‌های به شدت جزیره‌ای دارند و اینها معمولاً بانک‌های بزرگ هستند. این بانک‌ها گاهاً چندین پرووایدر دارند؛ یعنی چندین شرکت پرووایدار محصول، محصولات آنها را آماده می‌کنند. حال ما در این میان باید چه کنیم؟ ما قصد داریم در این محیط و این اکوسیستم سامانه وارد کنیم؛ بنابراین راحت‌ترین کار این است که در فاز اول بتوانیم با این سیستم‌ها همگام شویم؛ ما گاهی اوقات چاره‌ای جز این نداریم.
*به این ترتیب دو سطح فعالیت دارید؟
شه‌منش: دقیقاً. ما کل موسیقی را داریم؛ ولی برای غلبه بر پیچیدگی‌ها و در عین حال تأمین نیازهای بانک‌ها چاره‌ای جز این نداریم که محصول ما جزوی از بند موسیقی آن بانک شود. شاید کم‌کم بخواهد افراد دیگری را جایگزین کند؛ ولی در وهلة اول آن محصول باید بتواند با سایر محصولات آن بانک کار کند. یکی از دیدگاه‌های اصلی ما این بود.
اینکه ما بایان و ساختار ماژولار را انتخاب کردیم و اعلام کردیم که سرویس‌های بانکی ارائه می‌دهیم یکی از موارد ما در هر کدام از محصولات‌مان همین بود و مورد دوم این بود که از قاعده «بشکن و بر آن غلبه کن» استفاده کردیم.
این روند از نظر فنی بار مثبتی برای ما دارد؛ چون نگهداری آن آسان‌تر است، امن‌تر است و به راحتی می‌توانیم چابک‌تر عمل کنیم؛ چون بار سنگینی روی دوش‌مان نداریم، ما جعبه‌های کوچکی داریم که تغییرات در هر کدام از این جعبه‌ها درِ جعبه‌های دیگری را باز نمی‌کند تا محتویات آنها را تغییر دهد؛ بنابراین خیلی راحت‌تر و چابک‌تر می‌توانیم سرویس ارائه دهیم.
*مقداری هم بر فضای حاکم بر 35 ماژول توضیح دهید.
شه‌منش: مهم‌ترین آنها از جمله رفرنس دیتا، دیپازیت، لون، کلترال و … مطابق با بایان هستند، برخی چیزها در این کُر متفاوت و جدید هستند. در واقع 35 ماژول می‌توانند در چند دسته‌بندی متفاوت قرار بگیرند این کُر منطبق بر طرح کلی بایان است و ما چیزی به آن اضافه نکردیم.
*اساساً عمق اثری که بایان بر فرایندهای تولید کُربنکینگ از تجهیز کارگاه تا تدوین مدل مفهومی و طراحی و تولید دارد چقدر است؟
زمانی: در مورد اینکه بایان چقدر در مدل مفهومی پروژه ما نقش داشته است قطعاً نقش بسیار زیادی دارد؛ اما در برخی نقاط ضروری است که بومی‌سازی انجام دهیم؛ چون ساختار کسب و کار صنعت بانکداری در غرب متفاوت از ایران است این صنعت وابسته و اثرپذیر از حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و تعاملات است. یکی از ماژول‌ها در بایان بحث حسابداری است. در کشورهای غربی تعاملات به گونة دیگری است؛ ما این بخش را تغییر دادیم؛ چون نیازمان متفاوت است.
*در مسیر راه تولید، چقدر مدل مفهومی اولیه دچار تغییر شد؟
زمانی: اخیراً متوجه شده‌ایم که در بانک‌های ایران نیازمندی‌های جدیدی در حوزة حسابداری وجود دارد به دلیل عدم وجود یک سامانه ERP بانکی، کارهایی هستند که هنوز فرایند نشده‌اند و مجبورند با صدور سند دستی، به ثبت عمل مالی اقدام کنند؛ همچنین بعضی سیستم‌ها هم جزیره‌ای هستند؛ در عین حال انتظار می‌رود در پایان سال مالی، صورت‌های مالی مشترکی هم دریافت کنند این موضوع برای ما بسیار حیاتی است و چاره‌ای نداریم که در مدل‌های مفهومی، طراحی و معماری‌مان اثر بگذارد تا آن نتیجه حاصل شود. موضوع، بسیار کلیدی است کُربنکینگ بانکی‌مان که تعدادی ماژول است تراکنش‌هایی که تولید می‌کنند حسابداری در نهایت بر اساس آنها سند حسابداری صادر می‌کند؛ اما یک سری فرآیندهایی داریم که ماژولی برای آنها پیش‌بینی نشده است و ناچاراً در حوزه‌های بانکی، سند دستی می‌زنند. حالا اگر سراغ بایان برویم اصلاً چنین ماژولی نمی‌بینیم؛ بنابراین ناچار شدیم ماژولی برای این موضوع ایجاد کنیم تا کار حسابداری شعب را انجام دهد.
*آقای مقدم به نظر شما با توجه به اکوسیستم فعلی بانکداری در کشور ما و شرایط حاکم بر بانک‌ها، کر مطلوب چه مختصاتی باید داشته باشد؟
مقدم: در مورد اینکه کربنکینگ مطلوب چه باید باشد، چه می‌تواند باشد و چه خواهد بود، در واقع بیشتر باید به مدل مطلوب و مقدور بپردازیم. باید بگویم که با توجه به محدودیت‌ها، نیازها و مشکلاتی که طی سالیان زیاد ارائة خدمات به بانک‌های مختلف به دست آمده، مشخصه‌های مدل مطلوب مقدور عبارت است از: «بازتولید سامانة کرجدید بر اساس بهترین‌ها». این الگو بر مبنای آنچه کُرهای موجود فعال در بانک‌ها دارند و آنچه از شناخت تنگناها و مشکلات این سامانه در رفع نیاز بانک‌ها به دست آمده است، بنا شده و شکل گرفته است.
*یک سؤال کلیدی، از زمانی که شروع به کار کردید تا به امروز چالش‌های اصلی‌ای که داشتید چه بوده است؟
مقدم: از چالش‌های عمده می‌توان به تعیین مرز استقلال ماژول‌های موجود و ماژول‌های جدید نظیر ماژول کارمزد با سایر ماژول‌ها، سطح ریزدانگی سرویس‌ها، استقلال آنها از یکدیگر، یکپارچگی سرویس‌ها بین ماژول‌ها، وحدت رویه در ثبت و ارائة رخدادهای مالی هر یک از ماژول‌ها به سامانة حسابداری، TPS5000 در عملیات برخط سامانه‌های پر تراکنش، TPS500 در عملیات شعب، Zero Client بودن سامانه، مشتری‌مداری با حداقل حضور وی در شعب و مواردی از این دست اشاره کرد.
*آیا تا به حال از معاون فناوری بانک‌ها نظرسنجی و نیازسنجی یا مصاحبه کرده‌اید که مثلاً مشکلات و مسائل و نیازها و اساساً نگاه آنها در ارتباط با کُر چیست؟
مقدم: با این عنوان باید عرض کنم خیر، ولی به عنوان یکی از اعضای گروه طراحی در پروژة تسهیلات در شرکت خدمات تا سال 96 انجام وظیفه کرده و به عنوان طراح سامانه تسهیلات متمرکز در سال‌های 84 الی 85 هم در بهسازان ملت حضور داشتم، به این سبب تجربه بانک‌های بزرگ و بانک‌های با حوزة عملکرد مختلف: دولتی، غیر دولتی، خصوصی پارسیان، کارآفرینان و بانک تخصصی توسعة صادرات و مؤسسة مالی و اعتباری نور را همراه دارم؛ بنابراین از شناخت نسبی در این حوزه‌ها، از درخواست‌های متنوع و متکثر بانک‌ها، تحلیل طراحی و پیاده‌سازی آنها، مطالعة محصولات خارجی و بهره‌برداری از تجربیات خبره‌های این حوزه و استفاده از نظرات مشاوران، مبنای آن چیزی شده است که در حوزة کُر بنکینگ طراحی و پیاده‌سازی شده است.
*برای کُر جدید خدمات چطور، آیا در زمان تدوین مدل مفهومی نظرسنجی کرده‌اید؟
مقدم: به صورت مکتوب این کار انجام نشده است؛ هر چه بوده مبتنی بر تجارب افراد با تجربه و خبره کسب و کار و حوزه فنی است. در حوزة تسهیلات، وثایق و تضمینات برای یکی از بانک‌های بزرگ بهره‌برداری از سامانة کر موجود شرکت خدمات، ارائه‌ای صورت گرفت. نکتة قابل توجه در این جلسة نسبتاً طولانی، پاسخگو بودن سامانه‌ها به نیازهای مطروحة مدیران و کارشناسان محترم اعم از تعریف محصول و عملکردهای سامانه بود.
آقای زمانی نیز در حوزة حسابداری بیش از پنج الی شش ساعت طی دو جلسة مختلف با رده‌های مختلف مالی بانک صادرات به عنوان یک بانک بزرگ پرزنت داشتند که متوجه شدیم که همة نیازهای آنها را پوشش داده‌ایم؛ البته ممکن است در پیاده‌سازی نکاتی وجود داشته باشد که بستر آن را در نظر گرفته‌ایم در قالب محصول‌سازی، انعطاف‌پذیری و … .
*وقتی کُربنکینگی در یک سازمان شکل می‌گیرد مدام باید با دانش روز به‌روز شود؛ بنابراین به یک نهاد مطالعات و آینده‌پژوهی نیاز است تا مدام تحقیق کند و تحقیقاتش را به سمت طراح، بخش امنیت و … ببرد آیا به نظر شما چنین چیزی منطقی است؟
زمانی: برای اینکه این پروژه زنده بماند، تعدادی مشغول کار طراحی، تعدادی مشغول سرویس پشتیبانی و تعدادی مشغول تولید هستند؛ ولی باید تیمی وجود داشته باشد که فراغت داشته باشند و با خیال راحت به عنوان هستة فکری و نوآوری همواره زنده باشند و خوراک بخش‌های دیگر را تأمین کنند.
*آیا برای این موضوع فکری دارید؛ یعنی ساختاری پیشنهاد می‌کنید؟
زمانی: با توجه به کمبود منابع و کمبود وقت و اولویت داشتن تولید محصول، در این مورد فکری نکرده‌ایم و امیدوارم این اتفاق تحقق پیدا کند.
شه‌منش: در اوقاتی که تیم تولید منتظر دریافت طراحی بود، تیم R&D تحقیقاتی دربارة بانکداری دیجیتال و نئوبانک‌ها انجام داده بودند طرح نئوبنک کوچک به نام مونابانک را پیشنهاد کردند که آن را پیاده‌سازی کردیم؛ ولی چون ما آن فراغت را نداریم به شدت مشغول تولید هستیم و موظفیم نرم‌افزاری را به زودی ارائه کنیم و هنوز این section خیلی فعال نیست. آیا گاهی اوقات به آن فکر می‌کنیم؟ بله. امیدواریم در آینده‌ای نزدیک با فراغتی که به دست می‌آید این section را به صورت فعال‌تر داشته باشیم.
*آقای زمانی لطفاً صحبت‌های خود را جمع‌بندی کنید.
زمانی: باید بدانیم هر کاری که اینجا انجام داده‌ایم چه وزنی از موفقیت یک پروژه در حوزه بانکداری دارد. هر قدر پروژه خوب طراحی شده باشد قطعاً به یک ساختار پشتیبانی از مشتری نیازمند است که باید به مشتری این اطمینان را بدهد که به نیازهای جدید شما به سرعت رسیدگی و در کوتاه‌ترین زمان پاسخ مناسب به شما داده می‌شود. این مشتری باید به این اطمینان برسد؛ بنابراین نیاز داریم که در مورد ساختارها و سازمان پشتیبانی از محصول و مشتری نگاهی داشته باشیم و از ابزارها و ساختار جدید استفاده کنیم.
نکتة دوم اینکه این سیستم کُربنکینگ با دو الی سه محصول دیگر با یکدیگر این کُربنکینگ را ارائه می‌کنند که هیچ کدام برای ما نیست؛ اول، سیستم عامل و دوم، دیتا بیس و سوم، وب سرورها هستند. هیچ کدام از اینها نیستند و ما در مورد هیچ کدام نیندیشیده‌ایم و فقط آنها را به صورت جنرال گرفته‌ایم. من با تجربه‌ای که در حوزة سیستم‌های پایه و سیستم عامل بومی و دیتابیس بومی دارم پیشنهاد کلیدی‌ام این است که حتماً باید واحدی تأسیس شود که سیستم عامل را برای حوزة بانکی شخصی‌سازی کند. اوراکل می‌گوید؛ من به شما این کارایی را می‌دهم؛ اما اگر می‌خواهید به Performance کامل برسید باید فایل سیستمی که من دارم نصب کنید تا بتوانم Performance لازم را به شما ارائه دهم.
سیستم عاملی را طراحی نمی‌کنیم؛ بلکه قصد داریم آن را شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی کنیم؛ چون مراکز سیستم عامل، پروژه‌های بسیار ارزشمند جهانی هستند که هر کشوری آنها را ندارد؛ ولی شخصی‌سازی آنها امکان‌پذیر است؛ حتی دیتابیس آن نیز به همین شکل است. دیتابیس نیز فیچرهای بسیاری دارد که می‌تواند همة آنها در خدمت بانکداری نباشد و این امکانات هم وجود دارند که بر اساس یک سری دیتابیس‌ها سفارشی‌سازی شود ما در ایران کسانی را داریم که در دانشگاه‌ها مقاطع تخصصی دیتابیس دارند و پایان‌نامه‌های‌شان در این رابطه است و می‌توانیم از این قابلیت‌ها استفاده کنیم و بعد از مدتی کاملاً سفارشی این محصولات را داشته باشیم. وب‌سرویس‌ها فیچرهایی دارند که اصلاً از آنها استفاده نمی‌کنیم و امکان نوشتن آنها را داریم قطعاً در اهداف عالی سرویس‌های بانکداری که یکی از آنها کارایی است که بالاترین تراکنش را داشته باشیم اینها مؤثر خواهند بود.
*خانم شه‌منش صحبت‌های خود معطوف به بانک و مشتری جمع‌بندی کنید.
شه‌منش: قبل از جمع‌بندی اجازه دهید به نکته‌ای اشاره کنم؛ چالش من بلافاصله بعد از مشخص شدن معماری کسب و کار آغاز شد؛ چون این پروژه مفروضاتی داشت که مفروضات آن برای پیاده‌سازی یک اپلیکیشن کار ساده‌ای نبود. ماژولاریتی به نظر ساده می‌آید؛ ولی ارکستریت کردن سرویس‌های بانکی و ایجاد زیرساختی که بتواند این کار را انجام دهد یک چالش بود. از طرف دیگر به TPS 5000 بر ثانیه برای تراکنش‌های غیر حضوری ملزم بودیم. برای اینها از نظر فنی باید تمهیداتی اندیشیده می‌شد تا به منصه ظهور گذاشته شود. به هر حال سیستم بانکی یکی از کریتیکال‌ترین سیستم‌های موجود و امنیت آن بسیار مهم است به ویژه در شرایط حساس کنونی امنیت یکی از دغدغه‌های بزرگ ماست نه تنها در زیرساخت بلکه در حوزة کسب و کار. بنابراین موظف بودیم طبق دستورالعمل‌ها و استانداردهای بانک مرکزی و افتای ریاست جمهوری زیرساخت‌ها را فراهم کنیم به این ترتیب دربارة ساختار معماری فنی چنین چالش‌هایی داشتیم و حدود 70 درصد آن را تا پایان سال پیاده‌سازی می‌کنیم و سیستم با TPS 5000 برای عملیات پرکاربرد و TPS 500 برای عملیات شعبه تست می‌شود؛ اما آیا سیستم می‌تواند با قابلیت بیشتر از این فعالیت کند؟
*منظورتان از 70 درصد دقیقاً چیست؟
شه‌منش: 70 درصد از اهدافی که برای پیاده‌سازی داشتیم.
*از 35 ماژول چه تعداد قرار است آماده شود آیا همة آنها با هم آماده می‌شوند؟
شه‌منش: این پروژه فازبندی دارد. آقای زمانی بیان کردند که وقتی آقای مقدسیان وارد ساخت پروژه جدید شدند یک سند چشم‌اندازی ایجاد و اسکوپ پروژه در آن مشخص شد و سه فاز برای آن در نظر گرفته شد. فاز یک پروژه تا پایان سال 70 درصدش آماده می‌شود و قابلیت استفاده دارد. یک سری ماژول‌ها هم در فاز دو و فاز سه آماده می‌شوند.
مقدم: در مورد آن 70 درصد بگویم که در حوزة تسهیلات تا پایان سال عقود پرکاربرد (مرابحه، قرض‌الحسنه، مضاربه و مشارکت مدنی) پیاده‌سازی می‌شوند، در حوزة سپرده‌ها فرآیندهای اصلی و مهم افتتاح حساب سپرده، واریز، برداشت، راکدی، مسدودی و … تا پایان سال پیاده‌سازی می‌شوند. سامانه وثایق و تضمینات نیز تولید شده است.
*این پروژه روی بانکی پیاده‌سازی نشده است و مثلاً می‌توانید از بهار در بانک‌ها آنها را پیاده‌سازی کنید؟
مقدم: با برخی بانک‌ها در حال گفت‌وگو هستیم.
*چقدر طول می‌کشد بعد از توافق با بانک بتوانید اولین ماژول‌ها و این 70 درصد را پیاده‌سازی کنید.
شه‌منش: سعی کردیم ماژول‌ها را جنرال ببینیم و امیدواری‌مان این است که هنگام پیاده‌سازی در بانک‌ها کمترین تغییرات را داشته باشیم؛ مثلاً در سیستم تسهیلات و سپرده‌ها که بیشترین و پرچالش‌ترین سیستم‌ها و ماژول‌های‌مان در این دو سیستم قرار دارند محصول‌سازی پیش رفته‌ایم در واقع محصول‌ساز بودن این امکان را می‌دهد که بدون اینکه کاری برای بانک انجام دهیم اجازه دهیم بانک خود کاری انجام دهد.
این فرآیند چقدر طول می‌کشد. مسلماً برای اینکه بانک بتواند راهبری سامانه را در دست بگیرد، در ابتدا آموزش داده می‌شود.
*تصور کنید بانکی برای مذاکره آمده است و تمام مراحل را طی می‌کند تا به مرحلة دریافت سرویس می‌رسد کل مراحل چقدر طول می‌کشند؟
شه‌منش: پاسخ به این سؤال کار آسانی نیست. ما آماده هستیم و از نظر خودمان آمادگی داریم با بانک باید توافق کنیم. خیلی چیزها به چابکی بانک بستگی دارد تصمیم‌گیری در بانک‌ها به این آسانی نیست.
تصور کنید مصوبة هیئت مدیره را گرفته‌اند و آماده هستند.
مقدم: این سیستم به صورت درختی به کارشناسان بانک آموزش داده می‌شود و این افراد به سایر شعب و واحدهای سازمانی آموزش‌ها را منتقل می‌کنند و شرکت خدمات یک سایت آموزشی دارد که بدون اینکه عملیاتی باشد آنها آموزش می‌بینند و بعد از اتمام آموزش باید دیتاها و اطلاعات موجود خود را به سامانه‌های موجودشان مهاجرت بدهند و بعد از آن می‌توانند با سامانه‌های ما کار کنند.
*پیش‌بینی‌تان دربارة اینکه مطالعة بانک مورد نظر چه مدت طول می‌کشد، چیست؟
زمانی: ساده‌ترین نوع بانک‌ها بانک‌هایی هستند که بانک مرکزی به تازگی آنها را مصوب کرده است و سابقه قبلی ندارد و قصد دارد از صفر شروع کند برای این نوع بانک‌ها ساده‌تر می‌توان زمان داد؛ ولی در سایر بانک‌ها با توجه به ابعاد کسب و کار بانک، ساختار داده‌های قبلی، تنوع دیتا و … نیازمند مطالعه است.
شه‌منش: باید ببینیم پلن بانک چیست، چقدر ریسک را می‌پذیرد، چطور می‌خواهد این سیستم را جایگزین کند، چه مدل کانورژنی را پیشنهاد می‌دهد و … .
*با این حساب به صورت متوسط چه مدت طول می‌کشد تا کُر جدید شرکت خدمات در یک بانک جایگزین شود.
مقدم: یکی از موارد انعطافی که در سامانة تسهیلات کُر جدید برای مهاجرت اطلاعات از کرهای موجود دیده شده است. این است که ساختار شماره‌های مورد استفاده در بانک‌ها به عنوان مثال بانک تجارت شماره مشتری همان شماره. شناسة ملی وی است یا در بانکی دیگر ممکن است شماره مشتری ساختار و مشخصة دیگری داشته باشد و … . بنابراین به این منظور در کُر جدید امکانی تعبیه شده است که بانک‌ها با استفاده از آن می‌توانند شماره حساب‌ها، پرونده‌ها، مشتریان و هر شماره/شناسه‌ای که دارند را با هر ساختار یا هر ترکیب مدنظر خود، تعریف و عملیاتی کنند؛ بنابراین با این امکان ادامة زندگی سپرده، تسهیلات و … هر مشتری بدون تغییر در شماره/شناسه آنها در کُر جدید به سادگی فراهم شده است.