روش های رتبه بندی صکوک

موسسه رتبه سنجی استاندارد اندپورز موسسه خدمات رتبه سنجی استاندارد اند پورز سه نوع صکوک (اوراق قرضه اسلامی) حکومتی را رتبه بندی کرده است: 1- صکوک منتشر شده توسط پادشاهی بحرین که نوع منتشر شده برای ارزهای خارجی با رتبه A / با ثبات / 2-A و به عنوان ارز داخلی با رتبه A /با ثبات/1-A مشخص شده است.

2- صکوک منتشر شده توسط فدراسیون مالزی به عنوان ارز خارجی با رتبه BBB مثبت/ با ثبات/ 2-A و به عنوان ارز داخلی با رتبه A مثبت/ با ثبات/ 1-A مشخص شده است. 3- صکوک منتشر شده توسط دولت قطر که با رتبه A مثبت/ باثبات/ 1-A مشخص شده است. هر سه نوع صکوک براساس شریعت اسلامی و با نگرش استفاده از خدمات و محصولات مالی اسلامی منتشر شده اند. برای دستیابی به یک رتبه بندی مشخص برای واگذاری مستقیم به دولت و با وجود اوراق قرضه تضمین نشده، صکوک براساس عقد اجاره یا عقد اجاره به شرط تملیک، همکاری بدون قید و شرط، گارانتی غیرقابل فسخ یا توافقات خرید تعیین و منتشر شده است.

موسسه رتبه سنجی استاندارد اند پورز رتبه اعتباری بانک توسعه اسلامی را نیز از نظر بازار ارزهای خارجی با رقم AAA / با ثبات/ 1-A مثبت ارزیابی کرده است. همچنین دیگر موسسات عالی که خدمات بانکداری اسلامی و خدمات بیمه ارایه می کنند را رتبه بندی کرده است. این موسسه درنظر دارد در آینده نزدیک انواع مختلف ابزارهای دیون اسلامی را رتبه بندی کند. درحالی که تدارک ابزارهای دیون اسلامی ممکن است به پیچیدگی تحلیل ها بیفزاید، طولانی تر شدن زمان روش شناسی و درجه رتبه بندی به نحوگسترده ای با شیوه های متنوع تامین مالی دیون اسلامی فاصله دارد. تامین مالی اسلامی به طور عمده بر شیوه های پشتیبانی دارایی اسلامی متمرکز است و گاهی نیز میزان تسهیم ریسک که عموما با سرمایه گذاران بازار سهام پدید می آید را شامل می شود.درعمل براساس رتبه بندی استاندارد اند پورز پیوستگی و ارتباط تضمین ها و سایر الزامات قراردادی در مورد صکوک می تواند مبادلات را در رده دیون جای دهد.

تجزیه و تحلیل های موسسه رتبه سنجی بین المللی استاندارد اندپورز در زمینه رتبه اعتباری بر ویژگی های مبادلات، افزایش معاملات به هم پیوسته و هر مشخصه ویژه دیگری که نشان دهد قرض گیرنده اصلی با رفتارخاصی به طور مستقیم و تضمین نشده بر تعهدات، الزامات مالی – تجاری تاثیر می گذارد، متمرکز است.

– تامین مالی اسلامی از راه های بی شماری رشد و نمو یافته است تامین مالی اسلامی اصول شریعت اسلامی را دنبال می کند که مهم ترین آن ها عبارتند از:

1- ممنوعیت پرداخت بهره که ربا محسوب می شود 2- عدم به کارگیری در امور پرریسک یا سفته بازی همچون «قرار» 3- محدودیت فروش دارایی های مالی و استفاده از آن ها به عنوان وثیقه 4- طبیعت غیرالزام آور اغلب قراردادهای تجاری که با فروش، اجاره و واگذاری های قانونی مشکلی ایجاد نمی کند. 5- استثنائاتی همچون برخی صنایع مشخص همچون قمار، مشروبات الکلی و تولید گوشت خوک. پرداخت ها به سرمایه گذاران و سپرده گذاران نه به دلیل استفاده از سرمایه آن ها بلکه در حقیقت به دلیل تحمل مستقیم ریسک مرتبط با فعالیت های ویژه اقتصادی به آن ها صورت می گیرد که معمولا به به کارگیری دارایی های آشکار مربوط می شود. تقسیم ریسک ممکن است براساس نسبت از پیش تعیین شده سهم سود و زیان یا به دلیل شباهت تامین مالی متداول در دنیا در ارتباط با شیوه های به کارگیری اجاره یا توافقات تجاری انجام پذیرد. اوراق دیون اسلامی می تواند به اشکال گوناگون براساس طبیعت دارایی های به کارگرفته شده در معاملات و ویژگی خود معاملات مورد استفاده قرار گیرد. تنوع در ابزارهای مالی اسلامی به دلیل فقدان یک استاندارد بین المللی اسلامی واحد است.

تفاسیر متفاوت و گوناگون از اصول شریعت اسلامی، قوانین تغییر پذیر و اعمال نظارتی مختلف در سطح کشورهای اسلامی به ویژه در منطقه خاورمیانه تا آسیا از دیگر مشکلات موجود در این زمینه است. اجلاس اخیر خدمات مالی اسلامی در کوالالامپور پایتخت مالزی که تلاش جمعی بانک توسعه اسلامی، صندوق بین المللی پول و سازمان حسابداران و حسابرسان موسسات تامین مالی اسلامی است می تواند کمک موثری به استاندارد کردن مقررات و نظارت های احتیاطی در زمینه خدمات مالی اسلامی بکند.قوانین اسلامی مرتبط با بانکداری و تامین مالی از جمله تغییراتی است که بیش ترین سرعت تغییر و تحول را از آن خود کرده است. سرعت تحولات در این بخش در دو دهه اخیر بی سابقه بوده است. انطباق با اصول شریعت اسلامی در نشست های مختلف امور مالی و بانکی مورد بررسی قرار گرفته است.

آکادمی فقه سازمان کنفرانس اسلامی در این زمینه برجسته ترین نمونه است. فقهای کشورهای اسلامی نیز در این زمینه فعالیت های ویژه ای داشته اند. موسسه اعتبارسنجی استاندارد اندپورز نظری در مورد انطباق ابزارهای مالی اسلامی با اصول شریعت اسلامی ندارد بلکه این موسسه ارزش اعتباری این ابزارها را از نظر انگیزه های به کارگیری، ظرفیت ها و قابلیت های این ابزار مورد توجه و تجزیه و تحلیل قرار می دهد. یک ابزار مالی بدهی اسلامی می تواند رتبه ای برابر با رتبه اعتباری ابزاری کسب کند که به طور مستقیم، تعهدات تضمین نشده یک قرض گیرنده را به شرط داشتن حداقل ریسک به کارگیری دارایی در مبادلات دریافت کند.بسته به این که دارایی با دیگر بدهی های تضمین شده و تاثیر مستقیم افزایش یک رتبه بر رتبه دیگر تعهدات تضمین نشده ممکن است تخصیص داده شود اگرچه این کمتر به حاکمیت دولتی شبیه است به خاطر این که آن ها به طور گسترده در معرض فشارهای سیاسی و اقتصادی هستند.

ترجمه: مسعود رضا طاهری