ریسک‌های ۹گانه بانکداری الکترونیک
ایبنا-بانکداری الکترونیک ریسک‌های جدیدی را در زمینه‌های مختلف برای بانک‌های مرکزی و مشتری به وجود آورده است. از دید مدیران بانک‌ها و نیز مشتری‌ها، ریسک احتمال وقوع حوادث غیرمنتظره با منتظره با تاثیر منفی بر سرمایه یا درآمد دو طرف تعریف می‌شود.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک تاکنون 9گونه ریسک در بانکداری الکترونیک تعریف شده که عبارت هستند از: اعتباری، مربوط به نرخ بهره، نقدینگی، قیمت، برابری نرخ ارز، مبادلات خارجی، سازگاری، استراتژیک و ریسک شهرت بانک‌ها در ارایه خدمات بانکداری الکترونیک.ریسک اعتباری: این ریسک حاصل ناتوانی هر یک از دو طرف (بانک یا مشتری) در ارایه و انجام خدمات مورد توافق است که بر درآمد یا خدمات تاثیر منفی بر جای می‌گذارد. در تمام مبادلات مالی بانک‌ها مشاهده می‌شود. هرگاه مشتری یا بانک قادر به انجام تعهدات خود نباشد این نوع ریسک افزایش پیدا می‌کند. بانکداری الکترونیک به بانک‌ها اجازه می‌دهد گستره جغرافیایی فعالیت‌های خود را افزایش دهند و تعداد بیشتری مشتری را جذب کند. این امر فی‌نفسه مفید است اما اگر مشتری یا بانک نتواند به تعهداتی که ضمن مبادلات و قرادادهای بانکداری الکترونیک ضروری است عمل کند، ریسک اعتباری افزایش می‌یابد. به این ترتیب در این حوزه بانکداری الکترونیک همچون شمشیر دوم عمل می‌کند. مدیران بخش وام‌دهی باید بر میزن و نحوه اعتباردهی به مشتری‌های خود نظارت دقیق داشته باشند تا ریسک کاهش یابد.ریسک نرخ بهره: این نوع ریسک حاصل تغییر در نرخ بهره و تاثیر منفی آن بر درآمد یا سرمایه دو طرف یعنی مشتری و بانک است. از دید اقتصادی، بانک بر حساسیت ارزش دارایی‌ها، درآمدها و بدهی‌ها نسبت به تغییرات در نرخ‌های بهره تمرکز می‌کند. ریسک نرخ بهره از تغییر بین نرخ بهره در زمان انعقاد قرارداد و در زمان تامین مالی قرارداد به وجود می‌آید. بدین ترتیب واحدهای مدیریت ریسک در بانک‌هایی که خدمات خود را به صورت الکترونیک هم ارایه می‌دهند باید با پیش‌بینی سیاست‌های بانک مرکزی نسبت به این نوع ریسک خود را مصون کنند. در بانکداری الکترونیک می‌توان میزان بالاتری سپرده جذب کرد و وام‌های بیشتری داد. افزایش دسترسی به مشتری‌ها حساسیت تغییرات نرخ بهره را بر وام‌ها و سپرده‌ها افزایش داده است.ریسک نقدینگی این ریسک از ناتوانی بانک در انجام تعهدات خود در موعد مقرر و تاثیر این ناتوانی بر سود سپرده‌ها یا سرمایه مشتری حاصل می‌شود. ناتوانی در مدیریت تغییرات غیرمنتظره در منابع تامین مالی و ناتوانی در مدیریت تغییرات شرایط بازار ناشی می‌شود. این ناتوانی باعث می‌شود بانک نتواند به موقع حجم نقدینگی خود را افزایش دهد. اگر سپرده‌گذار صرفا بر مبنای نرخ سود یا شرایط دریافت سود به سپرده‌گذاری بپردازد، بانکداری الکترونیک ریسک افت و خیز سپرده‌ها را افزایش می‌دهد. بانک‌ها برای کاهش این ریسک باید در فواصل زمانی کوتاه‌تر تغییر میزان نقدینگی را بررسی کرده و به شرایط بازار توجه نشان دهند.ریسک قیمت: ریسک قیمت حاصل تغییر ارزش سبد دارایی‌های متشکل از ابزارهای مالی است. این ریسک از تغییر سیاست‌ها در بازارهای مالی، بازارسازی، تاثیر تغییرات نرخ سود بر بازارهای مالی و … حاصل می‌شود. بانک‌ها اگر به فروش وام، سوداگری در زمینه سپرده‌ها، برنامه‌های دیگر که بر رفتار مالی مشتری‌ها تاثیرگذار اقدام کنند در تعرض این ریسک قرار خواهند گرفت.ریسک برابری نرخ ارز: در حالتی که یک وام یا سبدی از وام‌ها به ارز خارجی داده شده باشد یا منبع مالی آن ارز خارجی باشد بانک یا وام‌گیرنده در معرض این ریسک قرار می‌گیرد. در برخی موارد بانک‌ها اعتبارهایی را به ارزهای مختلف ارایه می‌کنند. در این حالت استقراض‌کننده می‌تواند نوع ارزی را که وام را به آن می‌گیرد انتخاب کند. تحولات یا بحران‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این ریسک را افزایش می‌دهد زیرا باعث تغییر نرخ برای ارزهای مختلف می‌شود. در این زمینه نیز واحد مدیریت و ارزیابی ریسک بانک‌ها باید هنگام انعقاد قرارداد تغییرات نرخ برابری را پیش‌بینی کنند.ریسک مبادلات مالی: این ریسک حاصل تقلب، اشتباه یا ناتوانی در ارایه خدمات مالی توس مشتری یا بانک است. همچنین اگر بانک در ارایه خدمات خود نتواند موقعیت رقابتی خود را حفظ کند یا اطلاعات را مدیریت نماید این ریسک افزایش خواهد یافت. به ویژه در بانکداری الکترونیک این نوع ریسک به میزان زیادی وجود دارد. زیرا امکان تقلب و اشتباه در آن افزایش می‌یابد. بانک‌ها برای حفاظت از خود و مشتری‌هایشان در برابر این ریسک باید از نرم‌افزارهای مطمئن و سیستم نظارتی دقیق استفاده کنند. شناسایی مشتری‌هایی که از این نوع خدمات الکترونیک استفاده می‌کنند نیز در کاهش ریسک موثر است. در این حوزه حمله به سیستم‌های کامپیوتری بانک‌ها یک عامل مهم نگرانی است.ریسک قانونی: این ریسک حاصل رعایت نشدن قوانین و مقررات، رویه‌های توصیه شده بانک‌ها و نقض مقررات اخلاقی در انجام امور بانکدای الکترونیک است. گاهی اوقات مقررات استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک مبهم است یا آموزش لازم به مشتری‌ها داده نشده است. در این زمینه تبلیغات و آموزش مشتری‌ها در کاهش این ریسک نقش بسیار مهمی دارد.ریسک استراتژیک: ریسک استراتژیک از تصمیمات تجاری با تاثیر منفی و انجام نامناسب این تصمیمات حاصل می‌شود. مدیران شرکت‌ها قبل از استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک باید درمورد سازگاری این خدمات با اهداف استراتژیک سازمان خود مطمئن شوند. در بسیاری از موارد بانک‌ها خدمات جدید و متنوعی را معرفی می‌کنند که از طریق اینترنت قابل انجام است. در ای موارد شرکت‌ها باید با ریسک‌های حاصل از بهره‌گیری از این سیستم‌ها و خدمات آشنا باشند. در برنامه‌ریزی تجاری مدیران باید مشخص کنند از طریق بانکداری الکترونیک به نوع اهدافی تحقق پیدا خواهد کرد. همچنین متخصصان تکنولوژی بانکدای الکترونیک در بانک باید تحولات عمده در شرایط بازار را در نظر گرفته و سازگار با این تحولات به ابداع روش‌های جدید در بانکداری الکترونیک بپردازند.ریسک شهرت: ریسک شهرت از تاثیر منفی شهرت به بانکداری الکترونیک نزد افکار عمومی حاصل می‌شود. اگر نهاد ارایه دهند خدمات یاد شده شهرت خوبی نزد مشتری‌ها نداشتهباشد نمی‌تواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند و این امر ضررهای زیادی به دنبال خواهد داشت. ناتوانی در ارایه درست خدمات مطابق تبلیغات بی‌دقتی، نداشتن پوشش مناسب خدماتی برای تمام مشتری‌ها از عوامل تاثیرگذار بر شهرت نهاد مالی است.