حذف سهم اندک تعاونی‌های اعتبار از بازار پولی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک رئیس کل بانک مرکزی در گفت‌وگویی با اشاره به ساماندهی تعاونی‌ها اعتبار، گفت: تعداد تعاونی‌ها بالغ بر 1700 تعاونی و موسسه مالی و اعتباری بوده که با اجرای طرح ساماندهی آنرا به 14 تعاونی و موسسه مالی و اعتباری رساندیم و از مجموع این 14 موسسه و تعاونی آنها را تبدیل به 6 موسسه و تعاونی مالی و اعتباری کردیم.

در واقع بانک مرکزی در کنار ساماندهی تعاونی‌های اعتبار برخی از آنها را تعطیل و برخی دیگر را ادغام کرد. البته یقیناً از میان 1700 تعاونی‌ اعبتاری برخی آنها متخلف بودند و برخی هم سرمایه مورد نیاز برای فعالیت نداشتند. شکی نیست تعدد تعاونی‌های اعتبار، بی‌نظمی در بازار پولی کشور به وجود آورده بود و برای انجام این کار باید به بانک مرکزی دست مریزاد گفت.

شاهد مثال برخی مشکلات به وجود آمده از ناحیه تعاونی‌های اعتبار می‌توان به تعاونی اعتباری امید مشهد، تعاونی اعتبار بهمن ایثار، وحدت گلستان، صالحین و … اشاره کرد. تعاونی‌هایی که بعضاً با 150 تا 200 شعبه فعالیت می‌کردند و به دلایل متعدد از جمله نداشتن دانش کافی، عدم رعایت نسبت کفایت سرمایه و پرداخت تسهیلات پرریسک و چندین و چند اقدام دیگر بانک مرکزی را مجبور به تعطیلی آنها کرد.

معاون نظارتی بانک مرکزی هم در این باره به مشکلات موسسات اعتباری برای جمع آوری نقدینگی اشاره کرد و گفت: بانک مرکزی اعلام کرده بود که هر موسسه ای اگر 75 میلیارد تومان سرمایه اولیه بیاورد، بقیه موسسات زیر مجموعه آن قرار خواهند گرفت و در اصل آنها سرگروه خواهند شد که 14 موسسه با این دستور با واریز این مبلغ به وجود آمدند.

وی ادامه داد: گرچه پولی که این 14 موسسه سرگروه آورده بودند، سرمایه آنها نبود بلکه سپرده های مردم بود، با این حال در گام اول مطلوب ارزیابی می شد؛ بنابراین مجوزهای کاغذی، ابطال و 86 موسسه به 14 موسسه اعتباری تبدیل شد، در نهایت 4 موسسه از بین آنها به دلیل تخلفات متعدد جمع آوری و 10 موسسه باقی ماند که آنها نیز در دو گروه سه تایی تجمیع شدند و بقیه نیز به زودی جمع آوری می‌شوند و از ابتدای سال 92 حق سپرده‌گیری ندارند.

بدین ترتیب 6 تعاونی اعتباری به دو موسسه نور و آرمان تبدیل شد. در واقع با این ادغام، ماهیت این نهادها از تعاونی اعتباری به موسسه اعتباری تغییر کرد و در حال حاضر تعاونی اعتباری که به صورت فراگیر در سطح کشور فعالیت داشته باشد، وجود ندارد. در واقع 1700 تعاونی اعتباری در فرآیند ساماندهی به عدد صفر رسیده است.

سوال اصلی این است که بانک مرکزی می توانست در همان قالب تعاونی اعتبار به تعاونی‌های باقی مانده مجوز فعالیت بدهد. جالب آنکه بانک مرکزی به این هم راضی نیست و رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید:‌ امیدواریم در آینده نزدیک از مجموع این 6 تعاونی و موسسه مالی و اعتباری چند بانک خوب در کشور تاسیس شود.

البته این مساله که بسیاری از تعاونی‌های اعتبار تخلفاتی داشته‌اند و برخی دیگر هم نتوانستند شرایط تعیین شده توسط بانک مرکزی به احراز کنند، ولی هستند تعاونی‌هایی که می‌توانستند در قالب تعاونی‌های اعتبار ادامه حیات دهند. اما به نظر می‌رسد بانک مرکزی قائل به حضور اشکال مختلف نهادهای تامین مالی نیست؛ تعاونی اعتبار و موسسه اعتباری یا باید تعطیل و یا اینکه با ارتقاء جایگاه به بانک تبدیل شوند.

جالب آنجاست که برخی بانک‌ها در سال‌های اخیر تخلفاتی به مراتب بیشتر و مهمتر از تعاونی‌های اعتبار و موسسات اعتباری داشته‌اند اما چون بانک هستند، نه تعطیل می‌شوند، نه ادغام و حتی وقتی بانک مرکزی مبالغ به دست آمده ناشی از آن تخلف را اخذ می‌کند، از بخش‌های مختلف دست به دست هم می‌دهند تا این پول‌ها به جای قبلی خود برگردد.

در این زمینه مراجعه کنید به گزارش‌های قبلی فارس درخصوص تخلفات ارزی بانک‌ها و فعالیت بانکی دیگر با مدیرعاملی معزول.

در این شرایط که همه اقتصادادنان و مسئولان پولی و اقتصادی کشور معتقدند اقتصاد ایران به شدت بانک محور است و باید این شرایط تغییر کند، بانک مرکزی با اهرم در اختیار خود، اجازه حضور رقیب در بازار پولی کشور را نمی‌دهد.

طبق قانون برنامه پنجم توسعه و اصل 44 قانون اساسی سهم تعاون از تولید ناخالص داخلی تا پایان برنامه پنجم توسعه که 2.5 سال باقی مانده باید به 25 درصد برسد. به نظر می‌رسد در بخش پولی و نظام تامین مالی نه تنها پیشرفتی از ابتدای برنامه حاصل نشده بلکه با برخی اقدامات عقب‌گرد قابل توجهی رخ داده است.

البته آب رفته به جوی بازنخواهد گشت اما در صورت ادامه این روند، تحقق سهم 30 درصدی تعاون از بازار پولی طبق سند توسعه تعاون حتی تا پایان برنامه ششم توسعه بعید به نظر می‌رسد.