رویای خارجی ها در ایران تحقق می‌یابد؟

خبرآنلاین – مینا افشار: چشم انداز گردشگری ایران، 20 میلیون توریست خارجی است، اما در ایران فقط 51 هتل 5 ستاره وجود دارد. ضمن اینکه هتل های اسم و رسم دار ایران برای دو نیم سال آینده، تا 90 درصد رزرو شده اند.

«ستاره های اونا رو حساب کتابه، اصلا با اینجا قابل مقایسه نیست». این جملات مردی میانسال اما با موهای سفید است که با همراهی دوستانش از یکی از هتل های مطرح شمال شهر تهران خارج شده بود. از جملاتی که بین شان رد و بدل شد، مشخص بود که برای ضیافتی دوستانه به صرف شام راهی این هتل شده اند و وقتی مهمانی به سر آمده فرصتی دست داده بود تا در یک سخن سرایی مقابل در خروجی هتل 5 ستاره به نقد سرویس دهی آن بپردازد.

چند ثانیه بعد یکی از بازیگران شناخته شده سینما نیز به جمع آنها پیوست تا ادامه بحث بیشتر «گل» بیندازد. همگی آنها سرشان را تقریبا به حالت 90 درجه درآورده بودند و در حالیکه طبقات هتل 5 ستاره شمال شهر تهران را شماره می کردند هر کسی جمله ای با این مضمون مطرح کرد: «اینجا اصلا ساختار ندارد.» در ادامه بر ساز نارضایتی از سرویس دهی و امکانات جانبی یک هتل شناخته شده که صرف شام در آن برای بسیاری آرزوست، زخمه زدند.

بحث البته مثل همه بحث های این‌چنینی نتیجه نداشت؛ اما قصه نارضایتی آنان در حالی رنگ و لعاب جانانه ای به خود گرفته بود که رئیس جامعه تورگردانان ایران چندی پیش راوی خبری شد که برای بسیاری غیر قابل باور به شمار آمد: «ظرفیت هتل های چهار و پنج ستاره ایران تا سال 2015 تکمیل است.»

ابراهیم پورفرج در حالی خبر تکمیل ظرفیت هتل های چهار و پنج ستاره را به این شکل روایت کرد که داستان به همین «تکمیل ظرفیت» خاتمه پیدا نمی کند چه آنکه او به صراحت ادعا کرد هتل های چهار و پنج ستاره و هتل های سنتی مناسب در شهرهای شیراز، یزد و اصفهان برای سال 2015 نیز توسط تورهای ورودی به ایران رزرو شده است.

 هتل ها واقعا پر هستند؟

حرف رئیس جامعه تورگردانان ایران اگرچه به مذاق بسیاری از کسانی که خبر را شنیدند خوش نیامد و آن را غیر قابل باور دانستند اما چنین اعتقادی را رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم دارد. مسعود سلطانی فر، هنوز چند روزی بیشتر از سال جاری نگذشته بود که مقابل دوربین های تلویزیونی حاضر شد و استقبال خارجی ها برای تماشای ایران را اینگونه روایت کرد: «گزارش ها و آمارهای دقیق از اروپا و آمریکا نشان می دهد که در سال 2015 و نیمه دوم 2014 شاهد ورود گردشگران خارجی از اروپا و آمریکا خواهیم بود.»

اگرچه سازمان میراث فرهنگی به واسطه حضور یارانه محمود احمدی نژاد در هشت سال گذشته همواره خبرساز بوده است اما در دولت یازدهم سبک و سیاق این جنب و جوش خبری تغییر شکل داد و ریاست آن در مقابل دوربین های تلویزیونی وعده هایی داد که حالا رئیس جامعه تورگردانان ایران از تکمیل ظرفیت هتل هایی خبر کی دهد که به عقیده بسیاری ستاره های آنها چندان عطر واقعیت ندارد و بیشتر رویا به حساب می آید.

هتل‌های که با استناد به گفته های رئیس سازمان در فروردین سال جاری باید خودشان را برای میزبانی تورهای اروپایی آماده کنند: «در حال حاضر لندن 5 تور و اروپا 9 تور برای ورود به ایران فروخته اند. اکنون فضا برای ورود گردشگران خارجی به ایران باز شده است. باید در این زمینه تسهیلات را برای میزبانی از آنها فراهم کنیم. »

اصلا هتل درست و درمان داریم؟

ایران در دو سه دهه گذشته مورد هجوم گردشگران نبوده است. شاهد این ادعا را می توان درجایی از گفته هایی مسعود سلطانی فر یافت که او در ساده سازی حضور گردشگران خارجی در ایران در ماه های آینده به یکباره پرونده عملکرد حلقه صمیمی یارانه احمدی نژاد را اینگونه از بایگانی راکد بیرون کشید: «در سال 91 تعداد ورود گردشگر به کشور 4 میلیون و 300 هزار نفر عنوان شده است در حالی که تعداد توریست واقعی یک میلیون نفر بوده و بقیه این آمار مربوط به ترددهای مرزی بوده است.

تعداد مسافران خارج شده از ایران که برای گردش و تفریح به کشورهای دیگر سفر کرده اند، 7 میلیون و 700 هزار نفر بوده اند. در خوش بینانه ترین وضعیت می توان گفت درآمد ارزی حاصل از گردشگر ورودی به ایران 3 تا 4 میلیارد دلار بوده است، اما خروج از ایران بین 8 تا 10 میلیارد دلار بوده که نشان دهنده یک تراز منفی است.»

او سپس درباره افق 10 سال آینده گفت: «در افق 1404 باید میزبان 20 میلیون گردشگر ورودی باشیم و 25 میلیارد دلار از این راه درآمد ارزی کسب کنیم، منتها در 8 سال گذشته تنها 40 درصد این افق پیش رفته است. عملا می توانیم بگوییم هیچ اتفاقی نیفتاده و ما برای رسیدن به این افق کار بسیار مشکلی داریم.»

سلطانی فر در ادامه با قاطعیت کمبود هتل ها را به عنوان مانعی پیش روی حضور گردشگران خارجی برای بازدید از ایران بیان می کتد: «اکثر تورگردانان ایران معتقدند که بعد از انتخابات ریاست جمهوری حدود 35 تا 40 درصد گردشگری در ایران افزایش یافته است. این آمار بر مبنای رزرو هتل ها در 3 ماه نخست سال 93 برآورد شده است. اگرچه تنها مشکلی که وجود دارد کمبود هتل و محل اقامت است که باید راه حلی برای این موضوع پیدا کرد.»

تور گردانان چه می گویند؟

در حالی که رئیس سازمان گردشگری اعتقاد دارد باید هتل ها برای گردشگران ساماندهی شود،  یک فعال گردشگری در این باره معتقد است که نارضایتی از میزان سفر گردشگران خارجی به کشور دلایل مختلفی دارد.

امیر خدابخشی در این رابطه به خبرآنلاین می گوید: «آماده نبودن زمینه های اقتصادی مناسب در ایران برای جذب سرمایه گذاری برای ساخت هتل و سایر صنایع جانبی این حوزه، بی خبربودن سرمایه گذاران از زمینه های موجود در ایران و تبلیغات ضعیف و نیز انتشار اخبار منفی از ایران، محدودیت های اجتماعی و مذهبی برای گردشگران خارجی و همچنین تنش های سیاسی با بعضی کشورهای غربی از موانعی بوده است که طی سال های گذشته صنعت گردشگری ایران را با رکود مواجه کرده است.»

این گفته های خدابخشی را می توان در کنار صحبت های امیر محبعلی، گردشگر دیگری قرار داد که بر این باور است صنعت گردشگری آنچنان که مسئولان ذیربط روایت می کنند اوضاع بسامانی ندارد: «نبود امکانات مناسب از جمله حمل ونقل مناسب، نداشتن راهنمایان تور آموزش دیده که به زبان های مختلف آشنایی داشته باشند، وجود قوانین و مقررات گمرکی، صدور گذرنامه، روادید، نامنظم بودن پروازهای داخلی و خارجی هواپیماهای ایران، تاخیرهای بیش از استاندارد در کنار دلایل دیگری که عنوان شد از دلایلی است که باعث شده تا صنعت گردشگری کشور رونق واقعی نداشته باشد.»

آمارها چه می گوید؟

اینکه ظرفیت محل اسکان برای گردشگران خارجی در ایران چه اندازه است به زبان آمار چه وضعیتی دارد؟ سوالی که می توان برای پاسخ به آن به گردشگرانی مراجع کرد به طور مدام راهی نقاط مختلف ایران برای بازدید می شوند. گزارش های میدانی صورت گرفته شاهد این ادعاست که بسیاری از آنان باور هستند که اوضاع گردشگری در مسیر رونق و بهبود قرار گرفته اما واقعیت این است که ضعف های بنیادی در رابطه با حضور گردشگران خارجی در ایران همچنان قابل مشاهده است.

آخرین آمار قابل استناد که از سوی مسئولان سازمان گردشگری در مورد ورود گردشگران خارجی در اواخر بهمن 92 منتشر شد حکایت از این دارد که  نزدیک به 5میلیون  گردشگر خارجی در سال 92 وارد ایران شدند تا رشد 21 درصدی ورود گردشگران خارجی به کشور نسبت به مدت مشابه به ثبت رسد.

البته در این آمار تعداد ایرانیان مقیم خارج از کشور که به ایران آمده اند هم محاسبه شده است. کشورهای اول در تعداد گردشگر خارجی ورودی به ایران، عراق، آذربایجان، افغانستان، ترکیه، پاکستان، ترکمنستان، عربستان سعودی، کویت و هندوستان بوده اند و حدود 2 میلیون و 500 هزار نفر از آنها برای زیارت در اولویت آنها بوده است.

علاوه بر این آمار می توان به گفته های رئیس جامعه تخصصی تورگردانان ایران استناد کرد که اعتقاد دارد گردشگری در دولت یازدهم رشدی 35 تا 40 درصدی داشته است: «بعد از انتخابات ریاست جمهوری و بر سرکار آمدن دولت روحانی گردشگری در ایران حدود 35 تا 40 درصد افزایش یافته است.»

ظرفیت هتل ها چگونه پر می شود؟

مسئولان هتل ها و تورهای ورودی به ایران، می گویند به دنبال استقبال گردشگران خارجی ظرفیت هتل های کشور در سال 93 تکمیل شده و امکان رزرو اتاق برای گردشگران جدید امسال به ویژه در شهرهای پرطرفداری همچون اصفهان، شیراز، یزد و… وجود ندارد.

طبق تعاریف بین المللی، گردشگر فردی است که 24 ساعت حداقل بماند و هزینه کند. در واقع توریست برای گردشگری برای هزینه پرداخت کند. بر این اساس بخش قابل توجهی با گسترش حضور چنین افرادی می توان به درآمدهای کشور افزود و یک رونق نسبی ایجاد کرد.

در همین رابطه مهدی براتی، رییس هتل استقلال تهران به خبرآنلاین می گوید: «ظرفیت هتل ها برای سال جاری 100 درصد تکمیل نیست. در رابطه با هتل های معتبر شهر تهران به طور مثال هتلی که تحت مدیریت خودم هست این ادعا را می توانم مطرح کنم که بالای 80 درصد ظرفیت امسال رزرو شده است. این موضوع در رابطه با 3 هتل بزرگ دیگر تهران نیز مطرح است و اطلاعاتی دارم مبنی بر اینکه ظرفیت آنها تا بالای 90 درصد تکمیل است.»

به گفته او اینکه ظرفیت هتل های معتبر تا 90 درصد تکمیل است فقط محدود به تهران نیست: «من از اصفهان نیز اطلاعات دارم مبنی بر اینکه هتل های آن در سال جاری رزرو شده و ظرفیت قابل توجهی از آن تکمیل است. البته باید به این موضوع اشاره کنم که رویدادهایی که وجود دارد سبب شده تا ظرفیت هتل ها تا این اندازه تکمیل باشد.»

براتی در پاسخ به این پرسش که مهمان ها شما فقط محدود به گردشگران خارجی است یا خیر، گفت: «البته بخشی از ظرفیت هتل ها به دلیل مهمان های دولتی تکمیل است. به هر حال مهمان هایی از کشورهای خارجی جهت حضور در مراسم و سمینارهای دولتی حاضر می شوند که آنها نیز در آمار گردشگران خارجی قرار می گیرند. »

گردشگرهای 20میلیونی از راه می رسند، کجا بخوابند؟

از سال گذشته و با شروع مذاکرات ایران و گروه 5+1 اشتیاق مردم سایر کشورها برای دیدن جاذبه های گردشگری ایران بیشتر شده است. بر این اساس می توان پیش بینی کرد ماه های پر رونقی در انتظار گردشگری ایران باشد. از سوی دیگر آرامش سیاسی حاکم در ایران نسبت به سایر کشور های منطقه در کنار جذابیت های زیست محیطی و فرهنگی، موقعیت بکری را پیش روی گردشگری ایران قرار داده است.  

این پتانسیل در حالی است که جذب گردشگران خارجی با چالشی تحت عنوان «نبود امکانات و زیرساخت های مناسب گردشگری» مواجه است؛ موضوعی که حتی گردشگران داخلی هم از آن رنج می برند. همچنین کمبود هتلهای استاندارد می تواند به زودی به مساله ای بغرنج برای صنعت گردشگری، که روز به روز بر تعداد متقاضیان خارجی آن افزوده می شود، بدل شود.

در ایران 102 هتل چهار ستاره و 51 هتل پنج ستاره وجود دارد که قطعا ظرفیت جذب 20 میلیون توریست در سال را ندارند. این تعداد هتل های ایران را کنار تعداد هتل های 5 ستاره ترکیه فرار دهید؛ فقط در استانبول 23 و در آنتالیا 110 هتل 5 ستاره وجود دارد. فراموش هم نکنید ایران برای جذب 20 میلیون توریست باید با ترکیه رقابت کند.

نکته اینکه اگر به جدول زیر دقت کنید، نشان می دهد توزیع هتل های 5 ستاره در شهرهای مقصد گردشگری مناسب نیست. هرچند که مشهد به عنوان قطب گردشگری مذهبی ایران، بیشترین هتل 5 ستاره را دارد.