تنش سیاسی، قهر اقتصادی
عربستان، بحرین، سودان و جیبیوتی روابط دیپلماتیک خود را با ایران در حالی قطع کردند که این موضوع می‌تواند به قطع روابط این کشورها در زمینه‌های تجاری و اقتصادی نیز شود.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، ژوبین صفاری در روزنامه ابتکار نوشت: سال‌های زیادی است که روابط سیاسی و اقتصادی ایران و عربستان به سردی گراییده است و در سال جاری نیز چندین اتفاق سبب شد این سردی بیش از پیش نمایان شود و در نهایت با کارشکنی‌های و بهانه‌های عربستان و حمله به سفارتشان دستاویزی شد تا این کشور روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کند و به دنبال آن چند کشور عربی دیگر نیز از قطع روابط خود با ایران خبر دادند.اما اگر بخواهیم به تاثیر مستقیم قطع روابط اقتصادی ایران با این کشورها نگاه کنیم شاید کفه‌ی ترازوی ضرر، نه برای ایران که به سمت این کشورها سنگینی کند.
تجارت کمتر از 200 میلیون دلاری ایران و عربستان
بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، تعداد اقلام صادراتی ایران به عربستان در هشت ماهه سال جاری 152 مورد به ارزش 133 میلیون دلار بوده و این در حالی است که عربستان تنها 71 قلم کالا به ارزش 40 میلیون دلار به ایران صادر کرده است.بر این اساس بیشتر میزان صادرات ایران به عربستان مربوط به محصولات فولادی است که رقم صادرات این محصولات به حدود 95 میلیون دلار می‌رسد، این در حالی است که ایران در همین مدت موفق شده بیش از یک میلیارد و 500 میلیون دلار محصولات فولادی خود را به سایر کشورها صادر کند و این رقم تنها بخش کوچکی از صادرات فولاد ایران است که البته می‌توان پیش‌بینی کرد که با توجه به پایین‌بودن قیمت فولاد ایران و کیفیت خوب آن، عربستان از قطع این همکاری بیش از ایران ضرر می‌کند.
عکس العمل‌های احساسی به ضرر هر دوطرف است
اما از سوی دیگر، برخی کارشناسان معتقدند واکنش‌های احساسی در برابر بی خردی آل سعود نیز می‌تواند تبعات منفی برای کشور ما نیز داشته باشد و مخدوش شدن چهره‌ی بین المللی ایران سایر بازار‌های جهانی را تحت تاثیر خود قرار دهد.مجید رضا حریری عضواتاق بازرگانی ایران در گفت و گو با «ابتکار» با بیان اینکه اصولا در مقابل حرکات سیاسی عکس العمل‌های اقتصادی نشان دادن اتفاق مطلوبی نیست، گفت: نهاد‌های نظام هم باید نسبت به مخدوش شدن چهره‌ی بین المللی کشور حساسیت داشته باشند.وی افزود: در این که عربستان حقوق بشر را رعایت نمی‌کند و اعدام به خاطر اندیشه در هیچ جای دنیا پذیرفتنی نیست، شکی نداریم، اما باید واکنش‌ها نیز براساس منطق باشد و نه احساسات.حریری به قطع روابط دیپلماتیک برخی کشورها با ایران اشاره کرد و اظهار داشت: قطع رابطه اقتصادی با کشور هایی مانند سودان و بحرین فی نفسه ضرر مستقیمی برای اقتصاد کشور ما ندارد اما انتشار این خبر در عرصه‌ی بین الملل می‌تواند سایر بازار‌های ما را تحت تاثیر خود قرار دهد.
دومینوی قطع رابطه با ایران اتفاق نمی‌افتد
در این میان اگر چه کشور هایی مانند امارات نیز خبر از کاهش سطح روابط دیپلماتیک خود با ایران داده‌اند اما با توجه به منافعی که از این قطع ارتباط از دست خواهند داد از اعلام خبر قطع کامل همکاری خودداری کرده اند.عضو اتاق بازرگانی ایران درپاسخ به این سوال که آیا قطع رابطه با ایران به سایر کشورها هم تسری پیدا می‌کند یا خیر، گفت: این یک طوفان شدید زود گذر است و ظرف مدت کوتاهی اثرش از بین می‌رود.وی تاکید کرد: بعید به نظر می‌رسد که سایر کشور‌های عربی نیز به شکل دومینو به قطع رابطه‌ی مطلق اقتصادی با ایران تن دهند.حریری با بیان اینکه با فرو کش شدن احساسات روند روابط ایران و عربستان هم شکل منطقی تری به خود خواهد گرفت، اظهار داشت: تجربه ثابت کرده در دوره‌های مختلف اختلافات شدید تری بین دو کشور صورت گرفته که با گذر زمان نوع روابط منطقی تر شده است.وی افزود: باید در نظر گرفت که اقتضای عقل و منطق سیاست روابط دیپلماتیک را دیکته خواهد کرد.
کدام کشورها از تنش سود می‌برند؟
اولین پیامد تنش بین دو کشور ایران و عربستان بالا رفتن قیمت نفت بود که این مسئله می‌تواند برای برخی از کشورهایی مانند روسیه و ترکیه منافعی در پی داشته باشد.مجید رضا حریری در این خصوص به «ابتکار» گفت: باید توجه داشت که در این شرایط و تنش دو طرفه هیچ کدام از طرفین سود چندانی نمی‌برند و شاید کشور‌های دیگری از این آب ماهی بگیرند.وی افزود: بالا رفتن قیمت نفت در شرایط فعلی سود مستقیم برای کشور هایی مانند روسیه و ترکیه دارد، باید توجه داشت که با عربستان و سایر کشور‌های عربی در یک منطقه هستیم و علیرغم اختلافات مذهبی نقطه اشتراک دینی و منطقه‌ای با این کشورها داریم.عضو اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: ملت ایران در طول تاریخ ثابت کرده که به دنبال صلح بوده و این چهره باید در عمل نیز به جهان ثابت شود ، بنابراین واکنش‌های منطقی در این شرایط برای منافع کشور موثر خواهد بود.
نتایج مثبت قطع روابط ایران و عربستان در پسا تحریم
از طرف دیگر برخی کارشناسان نیز معتقدند این قطع روابط می‌تواند نتایج مثبتی نیز برای کشور ما به همرا داشته باشد و منجر به بیشتر شدن روابط ایران با سایر کشور‌های عربی شود، جهانبخش سنجابی شیرازی – دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق –به تشریح روابط تجاری ایران و عربستان در سال‌های اخیر و همچنین چشم‌انداز رابطه اقتصادی ایران و کشور‌های منطقه پرداخت و به ایسنا گفت: در حال حاضر فرصت مناسبی است که ایران در بازار کشور‌های منطقه از جمله عراق و امارات حضور بیشتری پیدا کند.او در بخش دیگری از صحبت‌هایش تصریح کرد که اتفاقات اخیر میان ایران و عربستان و قطع روابط دیپلماتیک که از سوی عربستان اعلام شده است چند اثر خواهد داشت؛ با توجه به کینه و دشمنی عربستان با ایران، عربستان سعی خواهد کرد اقدامات اطلاعاتی خود را علیه بازار ایران در عراق تشدید کند. با توجه به وابسته بودن برخی رسانه‌های عراقی به پول وهابی‌ها و سیستم اطلاعاتی عربستان، این کشور تبلیغات خود را علیه کالاهای ایرانی در بازار عراق تشدید خواهد کرد و عملا بازی‌های پشت پرده خود را مشخص‌تر می‌کند.دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق همچنین به برخی نتایج مثبت این اتفاق اشاره کرد و گفت که اگر ما عملیات رسانه‌ای و تبلیغاتی را به شکل درست انجام دهیم و از اقدامات خودسرانه جلوگیری کنیم مطمئنا باعث تقویت بازار ما در عراق خواهد شد، چرا که پیش از این بخش عمده‌ای از جمعیت عراق کالاهای عربستانی را تحریم کردند و از این بعد هم بیشتر تحریم خواهند کرد.وی همچنین اظهار کرد: این اتفاق فرصت مطلوبی است که در شرایط پسا تحریم، با توجه به رقابت نانوشته‌ای که میان قطر و عربستان وجود دارد تعاملات تجاری‌مان را با قطر گسترش دهیم.