دلایل عدم انتشار تراکنش‌های شرکتی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، اگر درقالب شناختی بخواهیم صحبت کنیم سیستم‌های شتاب، شاپرک، ساتنا، پایا، کارت‌خوان و خودپرداز همگی به عنوان سیستم موتوری شناخته می‌شوند و اینکه چرا حاکمیت خودش نقش موتوری را برعهده گرفته است جای سوال دارد. بانک مرکزی نیازمند یک سیستم عصبی مناسب برای رگولاتوری مناسب است که مثل مغز که اطلاعات را از همه جا به صورت مناسب دریافت می‌کند و حتی اطلاعات گذشته را ذخیره می‌کند تصمیم مناسب بگیرد.
بخش سوم میز گرد بررسی کیفیت آمار صنعت پرداخت اعم از شتاب و شاپرک با حضور عبدالحمید منصوری مدیر عامل شرکت سامانه های یکپارچه فردا، محمدرضا جمالی مدیر عامل شرکت نبض افزار و سعید احمدی پویا کارشناس ارشد حوزه پرداخت پرداخت الکترونیکی و معاون سابق توسعه و نظارت شاپرک را در ادامه بخوانید:

*چرا نمی‌توان از این طریق ریسک شبکه پرداخت را بررسی کرد؟
احمدی‌پویا: زیرا شرکت‌ها ممکن است دچار سستی و کم-کاری در تشخیص تقلب باشند و پذیرنده با ایجاد تراکنش‌ صوری، سعی در گرفتن امتیازاتی مانند برنده شدن در جشنواره ها، از شرکت PSP باشد و باید خود شرکت این تراکنش ها را کشف و جلوی آن را بگیرد. شاپرک به عنوان راهبرد ارشادی، گزارش این تخلفات را به شرکت ها می دهد تا با تقویت سامانه کشف تقلب خود، جلوی این دسته از تراکنش ها را بگیرند.

*اگر این عدم صداقت از طریق شرکت اتفاق بیفتد چطور؟
احمدی‌پویا: شاپرک به بانک مرکزی گزارش می‌دهد و بانک مرکزی و شاپرک، از طریق راهکارهای ابلاغ شده در آیین نامه انضباطی نظیر اعمال جریمه و… جلوی ادامه تخلف را می گیرند.

*به این ترتیب می‌توان گفت آمارهایی که منتشر می‌شوند انعکاس‌دهنده واقعیت تراکنش‌ها نیستند؟
احمدی‌پویا: بستگی به این دارد که منظور شما از واقعیت چیست.

*اینکه آمار چقدر واقعی است؟
احمدی‌پویا: اگرشما دنبال کشف تقلب هستید، و مایل هستید بدانید کجا تخلف اتفاق افتاده است، این آمار و اطلاعات محرمانه است و در اختیار همگان قرار نخواهد گرفت.

*خیر آن بحث دیگری است، اما صحبت اصلی این است که یک‌سری آمار منتشر شده و قصد داریم بدانیم چند درصد آن واقعیت دارد و چند درصد طبق برداشت‌های شخصی، اتفاقات صوری، گفته‌های شایعه‌ای و غیرشایعه‌ای است ؟
منصوری: به دلیل مدل کارمزدی که روی تراکنش وجود دارد صنف وادار تمایل زیادی دارد است که تعداد تراکنش‌ها را بالا ببرد، شکست تراکنش‌ها معادل صحبت معاون فناوری اطلاعات بانک مرکزی‌ست که به آن «پمپاژ تراکنش» می‌گوید. در‌صورتی‌که اگر مشخص شده «پمپاژ» رخ می‌دهد باید از آن جلوگیری شود. به عقیدة بنده نظام آماری می‌تواند حتی تراکنش‌های پمپاژی را تشخیص دهد، اما مشخص نیست چرا اقدامی صورت نمی‌گیرد.

*ضمن تایید صحبت‌های مهندس منصوری انحرافات آماری در حوزه پرداخت را کمی بیشتر کندوکاو کنیم؟
جمالی: ببینید ما با دو مبحث در ارزیابی‌ها و راستی‌آزمایی‌هایی آماری داریم. یک بحث این است که با این داده خام که به من داده شده با الگوریتم مشخص من نتیجه را درست به دست آورده‌ام یا خیر. این مبحث به نام verification یا ارزیابی شناخته می‌شود. به عبارتی اگر همین داده و الگوریتم در اختیار شخص دیگری هم گذاشته شود به همین نتیجه می‌رسد یا خیر.
بحث دوم این است که آیا تحلیل من یا نتیجه آماری به دست آمده مورد تایید ذی‌نفعان هست یا نه. به عبارتی یک حس و یک دانشی نسبت به کسب‌وکار وجود دارد که آمار نمی‌تواند با آن ناسازگار باشد. به این مبحث validation یا تصدیق می‌گویند. به عنوان مثال من اعلام کنم تورم 5 درصد است درحالی‌که با حس مردم سازگاری نداشته باشد.
به عنوان مثال ما این مشکل را داریم که در آمارهای بانک مرکزی و شرکت خدمات همیشه تعداد تراکنش‌های شاپرکی دوبار شمرده می‌شود و کد 200 یک بار و 220 هم یک بار شمرده می‌شود. این درحالی است که این آمار رکورد است و اگر تعداد تراکنش را بخواهیم باید یکی از این دو شمارش شود.

*شما در این رابطه اطلاع دارید و خیلی‌ها نمی‌دانند، آیا این دادن نشانی اشتباه نیست؟
احمدی‌پویا: وقتی مدل کسب‌وکار نظام پرداخت، بر مبنای کارمزد تراکنش ها تعریف شده است، شرکت PSP شاید خودش تخلفی انجام ندهد، اما خیلی هم بی‌میل نیست که تعداد تراکنش‌ها بالا برود تا کارمزد بیشتری کسب کند، بنابراین پمپاژ تراکنش رخ می دهد. گاهی اوقات مدل کسب‌وکار غلط، سبب تشویق افراد به تخلف می شود و ناخودآگاه تمام اعضای شبکه پرداخت کشور، به سمت‌وسوی اشتباه برای کسب سود بیشتر، حرکت می-کنند.

*نهایتا باید دید چیزی که به عنوان «داده» استخراج می‌شود چقدر کیفیت سالم دارد؟
احمدی‌پویا: این مساله به شاخص هایی برمی گردد که بنده در ابتدای صحبتم اشاره کردم و باید در ارائه آمار و اطلاعات به آنها توجه ویژه شود.

*نکته مدنظر دکتر جمالی اهمیت بسیاری دارد و ممکن است خیلی‌ها آن را نشنیده باشند؟!
منصوری: آقای دکتر چندین سال است در این صنف حضور دارند و این شناخت را براساس رفتار افراد پیدا کرده‌اند و طبق شواهد موجود حدس می‌زنند که در یک آمار، تراکنش‌ها دو بار شمرده شده‌اند.
جمالی: ما هر دو طرف بانک و شرکت پرداخت و همچنین بانک‌ها را داریم و می‌توانیم راستی‌آزمایی کنیم.
منصوری: بله و این تشخیص به دلیل یک‌سری داده‌های رسمی اتفاق می‌افتد، این مساله باید به نظام منعکس شود. به‌هرحال این شناخت به دارا بودن شاخص‌های تعریف‌شده برمی‌گردد و به نظر من دقت و داده‌ها هر دو درست هستند.

*کار شمارش را دستگاه انجام می‌دهد، پس دقت عملا بی‌معناست؟!
منصوری: به‌هرحال کار بر پایه دقت است، بیرون کشیدن پمپاژ و تعریف شاخص آن لازمه‌اش دقت است، دوستان در عرض دو، سه روز این کار را انجام می‌دهند و متوجه می‌شوند که کدام کارت‌خوان ایراد دارد و چرا تراکنش در آن بالا رفته است.

*به‌طور متوسط چند درصد از تراکنش‌ها صوری‌ست؟
منصوری: فهم این مساله تنها از طریق تجزیه و تحلیل ممکن است.
احمدی‌پویا: حرف جناب منصوری صحیح است و می‌توان گفت یکی از چالش‌های موجود مساله‌ای بود که آقای دکتر جمالی بیان کردند؛ اینکه مرکز شتاب معتقد است تعداد پیام های تبادلی را به عنوان آمار اعلام کند، اما به نظر شاپرک تعداد پیام ها، دلیل بر تعداد عملیات مالی و تراکنش نیست. در حقیقت برای انجام تراکنش های مختلف، پیام های متعددی از سری 100 و 200 داشته باشد و اگر تراکنش به هر دلیلی ناموفق شود، پیام های سری 400 هم خواهد داشت، اما تمامی این پیام ها، همه نشان‌دهنده یک عملیات مالی و یک تراکنش هستند.

*منظور از این اعداد چیست؟
احمدی‌پویا: به معنی انواع پیام‌های تبادل شده بین سیستم‌های مختلف از ابزار پذیرندگی تا مرکز صادرکنندگی است و چرخه کامل یک تراکنش را نشان می-دهد و پیام نوع 220 در نسخه جاری شاپرک، هم برای اطمینان از انجام عملیات مالی و چاپ رسید و برای تسویه با پذیرنده استفاده می‌شود.

* به این ترتیب 220 دارای اهمیت است.
احمدی‌پویا: بله، اما ما کل چرخه را به منزله‌یک تراکنش در نظر می‌گیریم، اما در آمارهای مرکزشتاب هر یک از این پیام ها به عنوان یک تراکنش مستقل شناخته می‌شود. لذا وقتی شاخص دقیق تعریف شود، مشکلات و ابهامات مرتفع خواهد شد.

*چرا این آمارها را مجزا نمی‌کنند؟
جمالی: می‌شود این کار را انجام داد. خوب شاید یک جاهایی مدیران دوست دارند آمار بالاتر اعلام کنند. یک جاهایی هم آمار از لایه‌های عملیاتی گرفته می‌شود و آن‌ها رکورد را معیار می‌دانند.

*چرا انجام نمی‌شود؟
جمالی: اینکه آمار اعلامی از طرف مراجع مختلف متفاوت باشد یک مساله بدیهی است ولی اینکه اختلاف زیاد باشد مشکل ایجاد می‌کند. همین الان تورم توسط مرکز آمار و بانک مرکزی اعلام می‌شود. اختلاف بین این دو وجود دارد. اینکه دو مرکز را یکی کنیم که آمار یکسان شود کار درستی نیست. ولی اختلاف بیش از حد دو مرجع نیز نمی‌تواند مورد قبول باشد. در تعداد تراکنش‌ها باید به تعریف واحد برسیم و نمی‌توان یکی با رکورد محاسبه کند و دیگری بر مبنای تعاملی که کاربر با سیستم انجام داده است محاسبه کند.

*اگر کسی قصد سرمایه‌گذاری در حوزه پرداخت را داشته باشد، آیا چنین اطلاعاتی نباید در اختیارش قرار گیرد؟
احمدی‌پویا: مشکل این است که هر سازمانی بدون اعلام دقیق تعاریف و شیوه محاسبه شاخص ها، آمار خود را ارائه می دهد.
منصوری: اینکه آمارهای متفاوتی از بانک مرکزی و مرکز آمار بیرون می‌آید مشکل نیست، مثلا در دنیا تولید ناخالص از سه مرکز متفاوت بانک مرکزی، سازمان ملل و… بیرون می‌آید.

*این روند درستی نیست، اگر یکباره با 5برابر شدن تعداد تراکنش‌ها روبه‌رو شویم این تعداد مهم است و باید دلیل مشخص شود؟!
منصوری: باید تناقضِ موجود را انعکاس داد و راه‌حلی برای آن پیدا کرد.
جمالی: همچنین نیاز است که آمارها به هم نزدیک شوند.
منصوری: دوستان حاضر همه معتقدند که باید تعاریف یکسان شوند و شاخص‌ها دربیایند. و مساله تناقض تنها در صورت انعکاس حل می‌شود.
جمالی: ببنید اینجا هم ما با یک مساله‌ای اندازه‌گیری مواجه هستیم. همان‌طور که یک سنسور دما دقت مشخص دارد و هرچقدر بخواهد دقتش بالاتر رود هزینه اش بیشتر می‌شود در رابطه با اندازه‌گیری شاخص‌ها نیز چنین موضوعی وجود دارد. یعنی از یک طرف ما بحث هزینه را در حوزه آمار و تحلیل و به دست آوردن شاخص باید در نظر بگیریم و از طرفی هم اعلام توسط یک مرجع مشکلات دیگری را ایجاد خواهد کرد و می‌تواند منجر به این شود که آن مرجع شاخص را درست اعلام نکند به‌خصوص اگر وابستگی به حاکمیت یا ذی‌نفعان داشته باشد و با تضاد منافع مواجه شود. اینجا هم برای بالا بردن دقت می‌توان کارهای مختلفی انجام داد. می‌توان دقت را بالا برد یا اینکه از داده‌های چند مرجع استفاده کرد یا همزمان هر دو کار را کرد. مرجع‌های اندازه‌گیری بی‌طرف در کارگروه‌های مستقل با هم تعامل خواهند کرد و تعاریف به هم نزدیک خواهد شد. اگر مراجع اندازه‌گیری اختلاف‌شان خیلی زیاد باشد که به آمار آن‌ها توجه نخواهد شد و آن‌ها اعتماد ذی‌نفعان را از دست خواهند داد.

*طبق مطالعات شما چند درصد از تراکنش‌ها غیرواقعی است؟
جمالی: ببینید آن چه ما می‌بینیم پمپاژ به آن معنی که شما می‌گویید نیست و ما هم در حوزه تقلب فعالیت نمی‌کنیم. آنچه ما در سطح کسب‌وکار مشاهده می‌کنیم کاهش میانه تراکنش‌ها از 18 هزار تومان در اسفند 1394 به کمتر از 11 هزار تومان در اسفندماه 1396 است. این به معنی مناسب نبودن جایگاه شاپرک و استفاده از ابزار بسیار گران در پرداخت‌های خرد است. توجه کنید که سالانه بین 30 تا 50 درصد تراکنش‌ها در حال افزایش است و با وجود تورمی بودن کشور میانه و میانگین تراکنش‌ها درحال کاهش است و این به معنی خرد شدن بیش از حد تراکنش‌هاست که با مدل کارمزد غلط گریبانگیر ما شده است.
احمدی‌پویا: صحبت ایشان صحیح است و هنگامی که ترند تراکنش‌های یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت برخلاف توزیع مذکور، باشد و به عبارت دیگر، در ترند تراکنش ها یک جهش ناگهانی مشاهده شود، یعنی پمپاژ تراکنش رخ داده است.

*دلیل اینکه تراکنش‌های شرکتی منتشر نمی‌شود، چیست؟
احمدی‌پویا: زیرا آمار این دسته از تراکنش ها، در زمره اطلاعات محرمانه شرکت ها است‌ که توسط رگولاتور به شرکت‌ها داده می‌شود.

*چرا عمومی نمی‌شود؟
احمدی‌پویا: این مساله در کسب‌وکار شرکت ها بسیار مهم است و رگولاتور باید با توجه به صلاحدید اکوسیستم کسب‌وکار پرداخت الکترونیکی، برای عمومی شدن یا نشدن آن تصمیم بگیرد.
منصوری: ما هرچه فکر کردیم متوجه نشدیم در چنین بانک‌هایی چه اتفاقاتی می‌افتد که یک باره خلاف نُرم طبیعی جامعه با تفاوت‌های آنچنانی روبه‌رو می‌شوند.
جمالی: درحال حاضر این‌طورنیست حتی اگر شرکت‌ها با چند دهم درصد تغییر روبه‌رو شوند بازار عکس‌العمل نشان می‌دهد شرکت‌ها به شدت رفتار همدیگر را زیرنظر دارند.
منصوری: این مساله نشان‌دهنده انتشار آمار است، اما درحال حاضر بنده دسترسی به داده‌های خاص اجرایی را ندارم و تنها می‌توانم از طریق کانال رسمی، جراید، سایت بانک مرکزی، شاپرک و سایت دیگر بانک‌ها دسترسی پیدا کنم. آن زمان این موضوع را درک کردیم و به اتفاق دو، سه نفر از دوستان به سراغ تجزیه و تحلیل آن رفتیم، اما شاپرک شاخص‌هایی را تعیین کرد که جلوی چنین حرکت‌هایی گرفته شود. مجددا عرض می‌کنم که یک زمان داده‌ها برای تجزیه و تحلیل مورداستفاده قرار می‌گیرند، اما مواقعی هم وجود دارد که می‌توان برای آن خط تولید را مثال زد، خط تولید کارخانه باید محصولات را به بازار فروش برساند، سپس فیدبک بازار را بگیرد و اگر بازخورد مناسب نبود خط را اصلاح کنند. خط تولید آمار هم مانند فیلتر نظام پرداخت عمل می‌کند که اطلاعات در آن مهار شده‌ است و این اطلاعات نباید در اختیار همگان قرار گیرد.

*در هر صورت داده‌هایی که منتشر می‌شود عملا اشتباه است؟!
جمالی: خیر اینطور نیست. سطح صحت و دقت داده‌ها شاید مناسب نباشد و فاصله داشته باشد ولی به معنی اشتباه بودن کامل نیست.

*مصداق بارز این مساله پمپاژ تراکنش، محاسبه مسیج بجای تراکنش در مرکز شتای و شاپرک است همچنین آمار صدور کارت مثال دیگری است.
منصوری: ما تعریف درستی از صدور کارت نداریم و هنگامی که تعریف دقیق نباشد بازخورد خوبی وجود نخواهد داشت.

*در حال حاضر آمار اعلام شده حاکی از 350 میلیون کارت برداشت است، اما واقعا چند کارت فعال وجود دارد؟
منصوری: همان‌طور که گفتم تعریف مشخصی روی این موضوع وجود ندارد، در جاهای دیگر صنف، کنسرسیوم یا گروه‌هایی تعریف چنین موضوعاتی را برعهده می‌گیرند، اما متاسفانه ما هنوز متوجه معنای دقیق صدور کارت نیستیم.

*آیا ما نهادی برای تعریف چنین موضوعاتی نداریم؟
منصوری: خیر. فقط تعریفی کلی وجود دارد که هر کس تفسیر متفاوتی از ‌آن می‌کند.
جمالی: درست است که آمار کارت‌های صادرشده عدد 350 میلیون را نشان می‌دهد، اما شاپرک اقدام دیگری انجام داده که به نظرم بسیار درست است؛ اینکه هر کارت که یک بار استفاده شده باشد را فعالیت می‌داند و مبنی بر همین تعریف حدود 80 تا 90 میلیون کارت فعال وجود دارد. این یکی از موارد است که به نظر من می‌تواند الگو باشد که یک آمار غلط توسط یک موسسه دوم اصلاح می‌شود. توجه شود که ما حتی از داده‌های یک بانک بزرگ یا یک شرکت پرداخت بزرگ نیز می‌توانیم به تقریب مناسبی از تعداد کارت‌های فعال با استفاده از روش‌های آماری برسیم. یعنی بدون اینکه عدد واقعی را داشته باشیم تخمین مناسبی بزنیم.
منصوری: به نظرم هر دو تعریف درست است.
جمالی: بله، اما هر یک با تفسیر متفاوتی دارد. مثل این است که ثبت احوال اعلام کند که 200 میلیون شناسنامه صادر کرده و از طرف دیگر هم ما 80 میلیون نفر بیشتر جمعیت نداریم. صدور المثنی یا مرگ‌ومیر در نیم‌قرن وجود داشته و ثبت احوال هم دروغ نمی‌گوید اگر آمار بالاتر اعلام کند. باید دید هر جا کدام یک از این دو شاخص لازم است استفاده شود.
احمدی‌پویا: باید توجه داشته باشید که برخی بانک‌ها از بدو صادرکنندگی کارت های بانکی، شمارنده‌ای برای تعداد کارت‌های خود گذاشته‌اند و هنوز هم این شمارش را ادامه داده و همان عدد را اعلام می‌کنند. درصورتی‌که خیلی از این کارت‌ها باطل و منقضی شده است، حتی بسیار اتفاق افتاده که یک مشتری کارت خود را گم کرده و مجددا برای دریافت آن اقدام کرده است، اما در چنین بانک‌هایی این صدور مجدد کارت، جزو شمارش کارت‌های جدید محسوب می‌شود؛ همچنین در این میان بانک‌هایی هستند که از کد محصول یا Product Code اعلامی بانک مرکزی تبعیت نکرده و تمامی آمار و اطلاعات را دچار اختلال می کنند، به عنوان نمونه بانک مرکزی برخی کد محصول سری 60 را برای کارت های اعتباری مختلف قرار داده است، حال اگر بانکی در گذشته با کد محصول سری دیگر، کارت اعتباری صادر کرده باشد، آمار اطلاعات کارت های اعتباری و محصولات دیگر حوزه کارت های بانکی، نادرست می گردد، بنابراین می‌توان گفت که متاسفانه هر بانک تفسیر خود را از تعداد محصولات کارتی را اعلام می کند و نهایتا آمار کارت های صادر شده، از دقت بالایی برخودار نیست، برای همین موضوع، ما در شاپرک، به بررسی کارت هایی پرداختیم که در بازه مورد نظر، حداقل یک تراکنش ثبت شده در سوئیچ شاپرک داشته باشند تا بتوانیم کارت های منقضی شده یا فصلی را آمار کارت های فعال در شبکه پرداخت کشور، تمییز بدهیم.

*البته ممکن است یک کارت در ماه فقط یک بار و ماه بعد کارت‌های دیگری استفاده شوند.
احمدی‌پویا: بهترین بازه بررسی برای فعال بودن یک کارت، بازه 3 ماهه است و در این بازه با تقریب بالایی می توان به تعداد کارت‌های فعال در شبکه بانکی کشور رسید و درصد خطا هم پایین می‌آید.

*لطفا جمع‌بندی خود را بفرمایید.
منصوری: به عقیدة بنده اطلاعات فعلی نظام پرداخت مناسب است، اما کافی نیست. در حال حاضر پدیده‌ای POSهای سیار بسیار جامع‌گر هستند، سیار بودن، کاربردها و دیبایس‌های تجهیزات‌های امروزی جزو لاینفکی‌ستلاینفکی‌ هستند. باید توجه داشت که از نظر آماری لوکیشن موردنظر برای تجزیه و تحلیل وجود دارد تا بتوانیم نبض و چگالی بیزینس کسب و کار را در مناطق مختلف داشته باشیم. از طرف دیگر POSهای ما دچار مسائل امنیتی هستند، مثلاً افراد می‌توانند دستگاه‌هایی که در تهران صادرشده را به صورت فراشهری یا فراکشوری هم استفاده کنند که چنین استفاده‌ای از چالش‌های موجود است. با مرتفع کردن این نقایص می‌توان در آینده به بررسی «داده»های دلپذیری مشتری رسید تا به طریق هوشمند و شناختی این آگاهی را به دست آوریم که آیا مشتری دلپذیری دارد یا خیر. تمام عناوین یادشده سیر تکاملی دارند و بهتر است برای رسیدن به تعریف مشترک در موضوع «داده»ها رگولاتوری با در نظر گرفتن مسئولیت نظارت و حاکمیت کمیته‌ای ایجاد کند تا به این مسائل بپردازد. اکنون پژوهشکدة پولی ـ بانکی را داریم که هنوز به جمع‌بندی نرسیده است رگولاتور می‌تواند با ایجاد کمیته از ذی‌نفعانی که تعاریف را یکسان دارند حمایت کند، بهتر است حداقل 2 نفر از ذی‌نفعان این کمیته استاد دانشگاه باشند تا امور مربوط به تجزیه و تحلیل علمی را بررسی کنند و نفرات بعدی از بین افرادی انتخاب شوند که شناخت کارشناسی از سیستم دارند. وظیفة این کمیته تعریف شاخص‌ها و تعاریف یکسان در ارتباط با تراکنش‌های موفق یا ناموفق، کارت‌‌های  فعال یا غیرفعال و… است. اگر به تعریف مشترک نرسیم سیستم‌های تکاملی ما روند رو به بهبود را طی نخواهند کرد. در آینده می‌توان این انتظار را داشت که از طریق آموزش و کسب تجربه براساس داده‌هایی که از سیستم دریافت می‌کنیم شناخت را وارد جامعة‌ سیستمی خواهیم کرد. لازم به ذکر است که قوام سیستم خیلی از بانک‌ها از طریق اطلاعات موجود بالا آمده است.
جمالی: بحث خرید و فروش داده‌ها و ایجاد شرکت‌های طرف سوم برای تجزیه تحلیل‌، یکی از مباحث مهم و مغفول مانده است، ما نیز در این رابطه با مشکل مواجهیم. طبق صحبت‌های آقای منصوری در سیستم ما سطح محرمانگی «داده»ها را رعایت می‌شود و اطلاعات در 4 سطح داخلی، مشتری، بانک مرکزی و عادی منتشر می‌شود. در سطح داخلی فقط ما و شرکت‌های فراهم‌آورنده خدمات اطلاع داریم. سطح دوم بانک یا شرکت پرداخت است. سطح سوم که سطح بانک مرکزی است اطلاعات در سطح صنعت پخش می‌شود تا صنعت یک مشکل داخلی را حل کند. سطح چهارم هم عادی است که برای اطلاع عموم آمارها را با رعایت محرمانگی اطلاعات در رسانه‌ها منتشر می‌کنیم.
سال 88 دقیقا 8 سال از آغاز فعالیت شتاب می‌گذشت و آن زمان برای هر 8 تا 10 تراکنش یک خطای سیستمی داشتیم، اما در‌حال‌حاضر شرایطی را تجربه می‌کنیم که حتی در اسفندماه و اوج کاهش بلوغِ شبکه، از هر 64 تراکنش یک خطا در شتاب گزارش شده است و به طور معمول سطح کیفی 100 تا 110 تراکنش یک خطا را در هر ماه تجربه می‌کنیم. خطا در اسفندماه حدود 7/1 درصد که یک مقدار از سال قبل بالاتر بود، اما نباید افزایش 50 درصدی تراکنش‌ها را نسبت به سال‌های پیشین نادیده گرفت. مبحث مهم پایین آمدن کیفیت در سال‌های قبل هم وجود داشت و در سال‌های دهه هشتاد ما.

منصوری: این شاخص توسط آقای جمالی از واقعیات موجود کسب شده است، اما در حال حاضر با تعاریف متفاوت نمی‌توان گفت این استاندارد چند تراکنش است.
جمالی: استاندارد جهانی بر مبنای UK Faster Payment هر 400 تراکنش یک خطاست و جای خوشحالی است که برخی از بانک‌ها حتی در اسفندماه شاخص 1600 تراکنش یک خطا را حفظ کرده‌اند.

*منظورتان بانک‌های بزرگ است یا بانک‌های کوچک؟
جمالی: بانک‌های کوچک، البته یکی از بانک‌های بزرگ ما تا 400 تراکنش یک خطا را هم ثبت کرده‌ است.
منصوری: به هر ترتیب نظام باید به شاخص ثابتی برسد.
جمالی: حداکثر خطا نباید از سطحی بیشتر شود. در این میان نمی‌توان بانک‌های بزرگی که در روزهایی 25 درصد خطا داشتند را هم نادیده گرفت و عملکرد شتاب و شاپرک هم متاسفانه تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و زیرساخت‌های شتاب و شاپرک مشکلاتی دارد که بارها به دوستان گفته‌ایم ولی دوستان اقدامات مناسبی انجام نمی‌دهند.
احمدی‌پویا: به نظرم جای نهادِ مدنظر جناب منصوری در حوزه آمار و اطلاعات واقعا خالی ا‌ست؛ به جای آنکه ادارات مختلف بانک مرکزی یا شاپرک درگیر ارائه اطلاعات باشند، باید یک مرکز، آمار و اطلاعات تمامی ابزارهای صادرکنندگی و پذیرندگی حوزه بانکداری الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی ارائه کند، همچنین لزوم تشکیل کمیته نخبگان یا هیات علمی برای بولتن-های آماری‌ احساس می‌شود؛ دو نفر از اساتید به علاوه نماینده تمام ذی‌نفعان و بازیگران حوزه بانکداری الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی باید در آن کمیته حضور داشته باشند. با شکل‌گیری تضارب آراء و چکش‌کاری شاخص‌ها، شرایطی پدید می آید که آمار منتشر شده، مورد وفاق تمامی بازیگران اکوسیستم قرار خواهد گرفت. اگر چنین کمیته‌ای تشکیل شود، تبدیل به ابزاری در دست رگولاتوری خواهد شد تا برای حرکت دادن بازار به سمت مورد تمایل خود، اهداف مطلوب خود برای شاخص‌ها را مشخص ‌کند. حتی مقام ناظر می‌تواند بسته به نتایج به دست آمده از شاخص ها، امتیازی برای شرکت ها قائل شود؛ لذا طبق دلایل مذکور جای نهاد مدون، منسجم و دربرگیرنده نمایندگی تمامی بازیگران اکوسیستم خالی ا‌ست.

*به عنوان حسن ختام میزگرد از یک تا 20 چه نمره‌ای به آمار در عرصه پرداخت می‌دهید؟
منصوری: به نظرم نمره قبولی 15 شایسته است.
جمالی: تصور نمی‌کنم بیشتر از 6 یا 7 مناسب باشد.
احمدی‌پویا: به نظر بنده 12 خوب است و نمره قبولی را می گیرد اما هنوز راه بسیار برای رسیدن به نقطه مطلوب را دارد.
جمالی: به نظر من این فاصله به این دلیل پدید آمده که نه‌تنها در تهیه آمار دقت کافی نداریم، بلکه شاخص را نیز اشتباه تعریف کرده‌ایم.

*منظورتان از شاخص اشتباه چیست؟
جمالی: دیدگاه درستی نداریم و حتی خطا را هم اشتباه تعریف می‌کنیم.
منصوری: به نظرم باید تعریف دقیق‌تری داشته باشیم نه اینکه اشتباه تعریف کرده‌ایم. زمانی که کار را آغاز کردیم فاقد دانش کنونی بودیم، اما اکنون با افزایش آگاهی می‌توان هر مسئله‌ای را به نوعی دیگربهتر و واقعی تر تعریف کرد حتی می‌توان نظام پرداخت را به نحوی ایجاد کرد که دردسرهای حال حاضر را نداشته باشد.

بخش اول میزگرد را اینجا بخوانید.
بخش دوم میزگرد را اینجا بخوانید.

منبع: ماهنامه بانکداری آینده شماره 31 اردیبهشت 97