بی‌برنامگی از تحریم مُضِرتر است

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک؛ حمیده قاسمی: وی با تشریح مشکلات پیش روی بانک ها در شرایط فعلی درباره حرکت‌های صورت گرفته در این حوزه طی سالهای اخیر گفت: طی سالهای اخیر یکی از محل های درآمد ما برای بالا بردن حاشیه سود بازار، بخش بین الملل بانک ها بوده است و امروز به واسطه تحریم ها این بخش کاملا حذف شده است.

از طرفی تلاش بانک ها بر این بود که میزان منابع و مصارف آنها به یک تعادل قابل قبول برسد،در حالی که  بنا بر بحران های اقتصادی موجود، عدم تدابیر مناسب و تقاضاهایی که وجود دارد این تعادل چند سالی است که مخدوش شده است.

فرصت قیاس سلب شده است/ شانس فناوری از سایر بخش‌ها بیشتر است

مدیرعامل مرکز فابا در ترسیم مشکلاتی که به طور اختصاصی حوزه فن آوری بانک های کشور را در شرایط فعلی تحت الشعاع خود قرار داده است گفت: در حال حاضر قطع یا تضعیف روابط بین المللی ما چالش اول است؛ چراکه فن آوری ها در تعامل با دنیا معنا پیدا می کند.

این امر به دلیل ذات فناوری است که اغلب نیاز به از نو ساختن ندارد و می توان آن را با تعاملات جهانی به دست آورد.بر این اساس می توان تکنولوژی را اقتباس و دانش فنی را منتقل کرد و به تدریج به بلوغ رساند.این در حالی است که تحریم ها بر این حوزه تاثیری منفی گذاشته و با قطع ارتباط این حوزه با دنیا،سبب تضعیف روحیه فعالان فناوری و صنعت بانکداری شده است.

وی با بیان این که با وقوع تحریم ها فرصت «محک جهانی» از حوزه فناوری سلب شده ادامه داد:این حوزه به گونه ای است که همواره برگزاری نمایشگاهها، سمینارها و نشست ها، گفت وگوها و نشست و برخاست ها بین صاحبان کسب و کارها و برندها،محققان و متخصصان  باعث می شود ضمن انتقال فناوری، تکنولوژی ها رتبه خود را در سطح جهانی بسنجند و با آنالیز گپ‌های خود، ایرادات خود را برطرف کنند.اکنون این مساله کم رنگ شده است و حتی می توان گفت با معضلات و مشکلات جدی روبرو شده است.

بیات شرایط تحریمی پیش روی حوزه فناوری را با وجود کاستی های موجود نسبت به سایر حوزه ها مناسب تر ارزیابی کرد و افزود: هر چند که شرایط محدود کننده و دست و پاگیر است،اما به جرات می توان گفت این حوزه به دلیل سیالیت و عدم قرارگری آن پشت مرزهای حقوقی و سیاسی همواره امکان بهره گیری در جامعه را داراست و این مساله می تواند نقطه قوت این حوزه باشد.حتی می توان گفت که عرصه فن آوری این حسن را دارد که بتواند فراتر از مرزهای تحریم عمل کند و در مواردی منشا اثر باشد.

بی برنامگی؛چالشی فراتر از تحریم

 مدیرعامل مرکز فابا مشکلات موجود در حوزه فناوری بانکی را تنها به دلیل بروز تحریم ندانست و گفت: آنچه اکنون  به عنوان منشا اصلی مشکلات فعلی این حوزه مطرح است به بی برنامه بودن و نابسامانی خود این حوزه برمی گردد و تحریم ها نیز آن را تشدید کرده است.

وی با تاکید بر نبود یا کمبود استراتژی مشخص، مدون و دارای سرفصل معین در فعالیت بخش فن آوری بانک ها تصریح کرد: آنچه روشن است این است که بخش های فناوری در بانک های ما به جای دنبال کردن یک استراتژی مشخص، عمدتا بر اساس فشار فن آوری عمل می کنند؛بنابراین خیلی اوقات نمی دانند چه چیزی را با چه حجمی و چه قیمتی بگیرد و در این باره مصداق های روشنی در این حوزه وجود دارد.

چه باید کرد؟

این فعال صنعت فناوری بانکی، تکلیف بانک های کشور برای رسیدن به شرایط مطلوب و دستیابی به استانداردهای روز دنیا را متوجه بانک مرکزی دانست و گفت: بانک مرکزی به عنوان مرجع سیاست‌گذاری ابتدا باید شاخصه ها،مولفه ها و استانداردهای این بخش را معرفی کند و نقشه راه خود را در پیگیری فن آوری های جدید تدوین کند.اما باید پذیرفت که بانک مرکزی متولی استراتژی هر بانکی نیست و به ساختار بانک، هیات مدیره، بخش فن آوری وR & D و سایر بخش هایی که برای رسیدن به استراتژی باید دست به دست هم بدهند، مربوط است.همچنین مسائلی همچون بانک، ساختار، اهداف و مدل کسب و کار بانک مربوط است و بر آن اساس تصمیم بگیرند که فن آوری لازم برای رسیدن به اهداف کسب و کار  آن بانک چه باشد.

بیات با بیان این که فعالیت های فعلی و اغلب جزیره‌ای نمی تواند توام با نتایج مثبت و رضایت بخش باشد، خاطرنشان کرد: این نوع فعالیت ها در کنار موثر نبودن ممکن است حتی توازن و تعادل را برهم بزند و پیکره یک بانک را از حالت تعادل خارج کند.

اصرار ما بر این است که نظام بانکی ما باید فکری برای این عدم تعادل داشته باشد،ضمن این که بداند به کدام سمت و سو می رود.اکنون در برخی کشورها نقشه راه 20 ساله ترسیم می شود،این در حالی است که ما حتی نمی دانیم تا یک سال دیگر در کجا قرار داریم..!

وی بهره گیری از تجربیات دیگر کشورها را کارگشا خواند و در خصوص استفاده از این تجربیات در نظام بانکداری کشور یادآور شد: باید این را در نظر داشته باشیم که تجربه ها نهالی نیستند که بتوانیم در هر سرزمینی آن را بکاریم و به تغییر وبومی سازی نیاز دارند وجود دارند.از سویی مباحثی همچون آینده پژوهی، آینده نگری و آینده بانک داری در نظام بانکی ما به ندرت وجود دارد و همواره مورد غفلت واقع شده است.

برای حالت‌های ممکن سناریو نداریم!

محمد مراد بیات نبود دید بلندمدت و برنامه ریزی برای رویارویی با رخدادهای احتمالی را مشکل اصلی تمام بخش های اقتصادی کشور دانست و گفت: این معضل تنها گریبانگیر نظام بانکی ما نیست و همواره سناریو های a و b و c برای اتفاقات احتمالی پیش رو در نظر گرفته نمی شود.در حالی که امروز باید برای شرایط تحریم، شرایط بعد از تحریم و شرایط خارج از تحریم سناریوهایی داشته باشیم.اما مساله این جاست که ما دچار روزمرگی هستیم و اقدامات مسکن وار را دنبال می کنیم و کمتر نگاه استراتژیک و بلندمدت و زیرساختی را مدنظر قرار می دهیم.

وی عدم تطبیق فرمول هزینه فایده در عرصه فن آوری های جدید را چالش دیگر بازدارنده در این حوزه ارزیابی کرد و افزود: این اتفاق به دلیل مدل کسب و کار اشتباه در نظام بانکی پدیدار شد،در حالی که در تمام دنیا حضور فن آوری ها سرعت، دقت و شفافیت را بالا برده و در بیزینس مدل هزینه ها را کاهش و درآمد را به تناسب بالا برده است،در کشور ما بنا به گفته مدیران بانک مرکزی "آنقدر که هزینه شده است، بهره برداری صورت نگرفته است!". چون مدل کسب و کار ما غلط است و هم فکری و هم گرایی برای چنین کارهایی وجود ندارد و این خود یکی از چالش های بزرگ ما است.

زود مطرح می کنیم، دیر اجرا می کنیم…

بیات در خصوص عقب ماندگی های کشور در عرصه فن آوری ادامه داد: ما ایرانی ها آدمهای خوش استقبالی هستیم؛ مثلا،وقتی اسم بلاک چین بیاید جزو اولین کسانی هستیم که به کررات از آن حرف می زنیم، ولی در پیاده سازی به شدت کند هستیم و یا زمانی آن را اجرایی می کنیم که فن آوری مورد نظر سال های آخر عمر خود را می گذراند و در حال جایگزین شدن با فن آوری دیگری است.

وی با اشاره به توفیق ایرانی ها در عرصه فناوری های روز در کشورهای دیگر درباره دلایل دست نیافتن به این موفقیت در ایران گفت: قطعا برخی از این دلایل از درون ساختار نظام بانکی ناشی می شود، ولی مهمترین دلیل آن در ساختار عمومی جامعه ما است و درون نظام بانکی نیست،بنابراین نمی توان تنها نظام بانکی را متهم کرد، کوتاه می توانم بگویم که جامعه ما، خوش استقبال و بدبدرقه است.

این فعال در عرصه فناوری های بانکی عدم تناسب در تعداد شعب با نحوه بهره گیری از فن آوری ها را چالش دیگر نظام بانکی در این عرصه دانست و خاطرنشان کرد: نکته دیگر این است که ما در تغییر کارکرد های شعب بسیار کند عمل کرده‌ایم.در حالی که باید کارویژه ها و کارکردهای آنها را به سرعت تغییر می دادیم و محیط را برای بازاریابی و سایر خدمات آماده می کردیم؛نه اینکه به خدماتی بپردازند که در سایر درگاههای الکترونیک و یا در شبکه مجازی نیز می توان به آنها دست پیدا کرد.

نبود نگاه استراتژیک؛ دلیل اول/ جای خالی آموزش در منابع انسانی بانکی

مدیرعامل فابا نداشتن نگاه استراتژیک در پیاده سازی فناوری ها را معظلی جدی خواند و گفت: وقتی یک فن آوری را پیاده می کنیم، فقط همان را می بینیم و بقیه اعضا و جوارح را رها می کنیم.

در حالی که باید تمام بخش های آن را در نظر بگیریم.یعنی باید نحوه نگاه ما به شعب و کارکرد ها، نیروی انسانی و آموزش ها و مهارت ها، توجه به منابع و مصارف، چیدمان سازمانی، نحوه خرید نرم افزار و پست های مدیریتی و…همه در این اقدام دیده شود.

به این دلیل که اگر چریکی عمل کنیم، باید بگوییم در عرصه بانکداری الکترونیکی با بانک های سنتی در جنگی نامتقارن بودیم. اما نحوه عمل ما نگاه همه جانبه نیست و عمدتا چریکی و پارتیزانی عمل می‌کنیم و همانند کسی هستیم که در باشگاه بدن سازی به صورت متعادل روی همه بخش های اندام کار نمی کند، نتیجه چنین اقدامی احیانا بازوی قوی و گردن ضعیف و شکننده است یا برعکس.

بیات نبود جدیت در برگزاری دوره‌های آموزش‌های نوین و فرهنگ‌سازی در زمینه فناوری‌های روز را چالش دیگر در این حوزه دانست و یادآور شد: اکنون در شعبات بانکی ما نیروی انسانی مشغول به کار است که 20 سال پیش استخدام شده و برای پیاده سازی مدل های فن آورانه جدید آموزش ندیده است و یا آموزش او برای ارائه خدمات روز فناوری به مشتریان به روز نشده است.

این فرد امروز در پارادوکسی گیر کرده است که با وجود سابقه کار بیست ساله از نیروی کار جدید عقب است و با فرآیند های جدید آشنایی ندارد. موضوع مدیریت دانش و گستره آموزش در نظام بانکی ما با توجه به رویکرد فناورانه به شدت جای سوال دارد و پر از چالش است.

نظام بانکی برای سپردن مسئولیت ها آیا تنها به سوابق توجه دارد یا باید نیروی خود را به روز و با دانش روز پرورش دهد. این موضوع چالش بزرگی برای منابع انسانی بانک ها است.

رویکرد مدیران دستخوش تحول شده است

وی علی رغم بیان کاستی ها، تحولات صورت گرفته در نظام بانکی را به نسبت گذشته قابل توجه ارزیابی کرد و تصریح کرد: امروز مدیران بانکی ما به این باور رسیده اند که پیشران توسعه در این صنعت چیزی جز فن آوری نیست و برخلاف یک دهه قبل، مقاومتی در این خصوص نیست.

دومین موضوع این است که بانک های ما پذیرفته اند که باید از عصر بانکداری الکترونیکی گذر کرده و به عصر بانکداری دیجیتال برسند و حرکت هایی که در این رابطه دیده می شود نیز نشانه ی خوبی است،ضمن این که وقتی به سالهای گذشته نگاه کنیم نیز متوجه پراهمیت شدن بخش فن آوری بانک ها در نگاه مدیران و ساختار مدیریتی بانک ها می شویم.

مدیرعامل فابا تغییر نگاه مدیران بانک ها را زمینه ساز رفع معضلات بانکی عنوان کرد و یادآور شد: این امر اکنون می تواند با ایجاد و تقویت انگیزه های مثبت، تاثیر گذار و ارزش آفرین چالش های چندگانه را با راهکارهایی دقیق، قابل حل کند.ضمن این که طراحی سناریوهای جدید بر پایه این نگاه نیز می تواند فرصت های پیشرفت در نظام بانکی کشور را به سرعت ایجاد کند تا از عوارض تحریم کمترین آسیب ها را متوجه صنعت بانکداری کشور کند.