بهرهوری نیروی کار ایران ۲درصد است
همایش ملی بهرهوری با حضور وزیر کار و امور اجتماعی، معاون رییس جمهور، رییس مرکز پژوهشهای مجلس و جمعی از استادان و مسوولان دیگر کشور و با قرائت پیامی از ریاست جمهوری به مناسبت همین همایش در روز گذشته برگزار شد.
* بهرهوری لازمه تحقق چشمانداز جمهوری اسلامی در افق 1404 است
به گزارش خبرنگار کار و اشتغال خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این همایش منصور برقعی ـ معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور ـ پیام ریاست جمهوری در مورد این همایش را قرائت کرد.
در این پیام عنوان شده است: همایش ملی بهرهوری، بهرهگیری مناسب از همه منابع و امکانات خدادادی و جلوگیری از اتلاف فرصتها و نعمتها و اسراف، زمینهساز رشد و شکوفایی مناسب اقتصادی و لازمه تحقق چشمانداز جمهوری اسلامی در افق 1404 است.
در ادامه این پیام ذکر شده است: استفاده بهینه از منابع در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، سابقهای دیرینه و صد البته پرافتخار دارد. مهندسی و مدیریت علمی بر همه سرمایهها و منابع گوناگون از جمله، زمین، آب، انرژی، مصالح ساختمانی، طبیعت و جنگل، مواد خوراکی و حتی صیانت از نیروی انسانی و سلامت جسمی و اخلاقی در فرهنگ و تاریخ ما دارای دقایق و ظرائف و دستورالعملها و معیارهای بسیار روشن و شفاف است.
در این پیام آمده است: در دوران تحولات بزرگ اقتصادی و حضور صنعت و شهرنشینی و ارتباطات گسترده و حملونقل پیچیده و روزافزون، ضرورت انتقال به زمان حال و بهرهگیری از این گنجینه فرهنگی در همه برنامهریزیها، مدیرتها و اجراییات به یک فرضیه اجتماعی مبدل شدهاست.
رییس جمهور در این پیام عنوان کرده است: استعدادهای شگرف مادی و انسانی و فرهنگی سرزمین عزیز ایران این توان دارد که با بهرهگیری از میراث غنی علمی و رفتاری و با استفاده از تجربیات دیگر آن بهترین برنامهها و اقدامات را در جهت کاهش اتلاف منابع و بهرهمندی حداکثری از آنها و بهروزرسانی کشاورزی، صنعت و خدمات در کشور و دستیابی به آرمان چشمانداز را سازماندهی و عملیاتی کند.
وی در این متن تاکید کرده است: ضرورت بازیابی روحیه و منش استفاده درست از امکانات و فرصتها باید به یک نیاز عمومی و پاسخگویی به آن به یک عزم ملی مبدل شود.
رییس جمهور در پایان از همه علماء و دانشمندان، مدیران، صنعتگران، کشاورزان، بازرگانان و صاحبنظران برای تحقق این هدف مقدس دعوت و با تبریک روز بهرهوری از همه دستاندرکاران و بهویژه وزیر کار و امور اجتماعی قدردانی کرد.
* 10 درصد از رشد تولید کشور از بهرهوری است
به گزارش ایسنا، محمد جهرمی ـ وزیر کار و امور اجتماعی ـ در این همایش در سخنانی در مورد بهرهوری گفت: بهرهوری فقط در حوزه اشتغال نیست، بلکه مفهوم عمیقی دارد و در همه ابعاد و حیات انسانی کاربرد دارد.
وی بهرهوری را کار درست انجام دادن تعریف کرد و افزود: چگونه میتوان بحث از موضوعاتی مانند توسعه پایدار، امنیت و رضایت شغلی و مواردی از این دست کنیم و به بهرهوری توجهای نداشته باشیم.
جهرمی ادامه داد: در حالی که در برخی از کشورهای آسیا بیش از 50 درصد نرخ رشد تولید آنها از بهرهوری است اما در کشور ما تنها این مقدار حدود 10 درصد است.
وی اضافه کرد: در برنامه اول رشد مطلوبی در بهرهوری داشتیم بهنحوی که در بهرهوری شاخص نیروی کار 4/4 درصد رشد داشتیم و در شاخص بهرهوری سرمایه نیز این رشد 9.3 درصد بود.
وزیر کار با اشاره به رشد سالانه 7.3 درصدی تا دو سال اول برنامه دوم توسعه بیان کرد: این رشد در سال اول برنامه دوم توسعه ادامه داشت اما به تدریج وضع تغییر کرد تا اینکه در پایان برنامه سوم یک نزول وحشتناک در بهرهوری رخ داد که نشان از اهمیت ندادن به این مساله بود.
وی اذعان کرد: در سال اول برنامه چهارم توسعه نسبت به سال آخر برنامه سوم رشد بهرهوری در بعد نیروی کار و سرمایه داشتیم اما باز هم نسبت به آن چیزی که میتوانستیم در کشور داشته باشیم فاصله زیاد است.
جهرمی با بیان اینکه 31 درصد از نرخ رشد کشور باید از طریق بهرهوری تحقق یابد، اظهار کرد: مثبت کردن نرخ رشد بهرهوری کشور در پایان برنامه سوم کار آسانی نبود و مهمترین مساله که باید به آن پرداخته شود این است که وابستگی به درآمد نفت در بودجه سالانه باید کاهش یابد.
وی با تاکید بر استفاده بهینه از نفت عنوان کرد: بهرهوری اثر مضاعف بر درآمد سرانه دارد و فرآیند و استمرار بهرهوری اشتغالزایی و توسعه را به سمت اشتغال مولد خواهد برد.
به گفته وزیر کار و امور اجتماعی هرچند استفاده از منابع نفتی در بودجه سالانه از 67 به 51 درصد کاهش یافته اما این باز هم کم است.
وی انطباق شغل با شاغل را در زمینه بهرهوری موثر دانست و متذکر شد: برای توجه به اهمیت بیشتر به بهرهوری باید نقش دولت را کمتر و بخش خصوصی را توانمندتر کنیم.
جهرمی تصریح کرد: امسال میزانی از تسهیلات بنگاههای زودبازده در بخش حمایت از پایداری بنگاهها صرف شد که با این کار قصد داشتیم برای بهرهوری بنگاههای موجود در مسیر راهیابی آنها به ریل بهرهوری و سرعت بخشیدن به این مسیر نقشی ایفا کنیم.
وی اجرای اصل 44 و خصوصیسازی را فقط واگذاری کارخانهها ندانست و یادآور شد: موضوع اصل 44 تنها واگذاری نیست بلکه بسترسازی، سرمایهگذاری بهینه و مواد و اشتغالزایی در رسیدن به آن تحقق چشمانداز را نیز باید در نظر گرفت و باید یک سند تهیه شود که کسانی که واحدی به آنها قرار است واگذار شود ضمانت اجرای آن سند را نیز بدهند.
وی اضافه کرد: در خصوصیسازی تنها 150 هزار میلیارد تومان سرمایه میتوان واگذار کرد ولی این در حالی است که حدود چهار هزار میلیارد دلار نیاز به سرمایهگذاری است تا با آن به هدف چشمانداز برسیم.
وزیر کار و امور اجتماعی موضوع نقدینگی را نیز یکی از ابزار این سرمایهگذاری عنوان و اظهار کرد: نقدینگی مثل سیل است که مسیر را خراب میکند اما مشکل سیل نیست، مشکل سد نزدن و مسیر را درست هدایت نکردن سیلاب است. من موافق افزایش نقدینگی از طریق پایه پولی نبوده و نیستم و از طریق مدیریت صحیح و حمایت باید مشکلات را دنبال کرد.
وی در پایان با تاکید بر نیاز به سرمایهگذاری خاطرنشان کرد: بهرهوری و توسعه بنگاههای موجود و سرمایهگذاری از جمله موضوعات مهم در بازار کار است و در حالی که سالی یک میلیون و 200 هزار جویای کار وارد بازار کار میشود باید در مسیر خوشهسازی و همگن کردن کارها برای توسعه بیشتر فعالیت کرد.
* بهرهوری نیروی کار ایران تقریبا 1.99 درصد است
همچنین جهرمی درحاشیه این همایش در مورد بهره وری عنوان کرد: بهرهوری کار هوشمندانه در زندگی است و در کشور ما نرخ بهره وری بهخاطر اسراف در انرژی، آب و منابع و حتی نبود بهرهوری کامل در نیروی کار بالا نیست.
وی ادامه داد: کشورهای مختلف سعی می کنند با روشهای گوناگون چه در ارتقاء فرهنگ مصرف و چه در استانداردهای بهتر، در استفاده از منابع، شاخصهای بهرهوری در سرمایه و نیروی کار خود را افزایش دهند.
جهرمی اضافه کرد: متاسفانه در برنامههای دوم و سوم نرخ رشد سالانه بهرهوری منفی شد و مسوولان وقت باید پاسخگو باشند اما در پایان دوره برنامه سوم بهبوده بخشیده شده که البته هنوز با هدف برنامه فاصله داریم.
وی با بیان اینکه ایران پر مسرفترین کشور در بخش انرژی است، افزود: همچنین در زمینه آب نیز هر چند خشکسالی وجود دارد اما اسراف داریم که اینها مربوط به فرهنگسازی کردن است تا از اسراف جلوگیری شود.
وزیر کار و امور اجتماعی در مورد بهره وری نیروی کار اظهار کرد: بهرهوری نیروی کار بهتر از بهرهوری سرمایه و تقریبا 1.99 درصد است که هنوز با آن چیزی که باید باشد فاصله دارد.
وی اذعان کرد: ما می توانیم 10 برابر آن چیزی که هستیم باشیم و اگر یک درصد بهرهوری در کشور را داشته باشیم، حدود دو هزار و 500 میلیارد تومان درآمد کشور و در آمد سرانه جامعه افزایش می یابد که اگر بخواهیم این دو هزار و 500 میلیارد تومان را از طریق سرمایهگذاری بهدست آوریم باید 25 هزار میلیارد تومان سرمایهگذاری جدید داشته باشیم تا سالی دو هزار و 500 تومان سرمایه گذاری جدید رخ دهد.
به گفته جهرمی یک درصد بهره وری جدای از اینکه هیچ سرمایهای نمی خواهد، بلکه آن سودآوری لازم را نیز برای کشور دارد و باید مدیران و نیروهای کار بنگاهها را به سمت بهرهوری بیشتر سوق بدهیم.
* بهرهوری شغلی در ایران یکهشتم ژاپن، فرانسه و آمریکاست
به گزارش ایسنا، دکتر احمد توکلی ـ رییس مرکز پژوهشهای مجلس ـ در همایش ملی بهرهوری در سخنانی با بیان اینکه اگر شرایط مادی فراهم نباشد تعالی معنوی که هدف اصلی است نیز فراهم نمیشود، گفت: اگر با رشد جمعیت، رشد اقتصادی اتفاق نیفتد، در نتیجه فقر در جامعه توزیع میشود.
وی عوامل رشد اقتصادی را بالابودن سطح آموزش، مهارت و کیفیت کار نیروی انسانی و منابع طبیعی و سرمایه اجتماعی دانست و اضافه کرد: انباشت سرمایه میتواند موجب رشد اقتصادی شود و علاوه بر این موضوع فناوری و بهرهوری نیز در رشد اقتصادی موثر است که تغییرات فناوری و بهرهوری، موجب پیشرفت در فرآیندهای تولید و نیز ارائه کالاها و خدمات یا عوامل موثر دیگر میشود.
توکلی افزود: بر اساس اعلام سازمان بینالمللی (ILO) در سال 1998 بهرهوری هر شغل در ایران یک هشتم بهره وری هر شغل در کشورهای ژاپن، فرانسه و آمریکا بوده است.
به گفته وی طبق گزارش سازمان مدیریت و برنامه ریزی در سال 96 نرخ تولید در کشور در برنامه دوم صفر، سوم 0.8 و چهارم 5.2 درصد در سال بوده است و از سویی دیگر در برنامه دوم توسعه 14.9 درصد رشد تولید حاصل رشد فناوری و بهرهوری کل عوامل (TFP) بود که برای برنامه چهارم این سهم به 31.3 درصد باید برسد.
رییس مرکز پژوهشهای مجلس با اشاره به منفی بودن نرخ رشد بهرهوری در کشور در سال 80 تا 81 بیان کرد: در گزارش سال 2008 بانک جهانی آمده است که در سهولت کسب و کار، ایران با چهار رتبه تنزل رتبه 135 دارد و در شروع کسب و کار از 180 کشور، هفتاد و هفتم است و همچنین در مراحل انجام کار هشت مرحله در ایران نیاز است و مدت لازم 47 روز و 5.3 درصد درآمد سرانه هزینه لازم آن است.
وی با بیان اینکه در فناوری و بهرهوری محتاج حرکت جهشی هستیم، اظهار کرد: شکاف توسعه بین کشور ما و کشورهای صنعتی جز با جهش فناوری و رشد بهرهوری پر نمیشود.
توکلی در مورد ضروریات کشور در شرایط فعلی اذعان کرد: از جمله این ضرورتها مبارزه با فساد، اجرای قانون سیاستهای اصل 44، اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری، رفع موانع تولید و سرمایهگذاری با تسهیل کسب و کار و بودجهریزی دولتی معطوف به محصول با فرآیند هستند.
وی در پایان سرمایه اجتماعی و عدالت را از موضوعات مهم مطرح در رشد پایدار در بهرهوری عنوان کرد.
* نظام مدیریتی کشور باید مبتنی بر دانش باشد
به گزارش ایسنا همچنین فرهاد رهبر ـ رییس دانشگاه تهران ـ در همایش ملی بهرهوری در سخنانی بهره وری را یک الزام عملی و قانونی دانست و گفت: نظام مدیریتی کشور باید مبتنی بر دانش باشد و علاوه بر این در صورتی که مدیریت منابع بانکی درست عمل نکند باید مورد بازبینی قرار گیرد.
وی با اشاره به کاهش میزان شاخص بهرهوری سرمایه نسبت به سالهای گذشته در این مورد اضافه کرد: میزان شاخص بهرهوری سرمایه به قیمت ثابت سال 76 در سال 1344 برابر 100 بود که در سال 1384 به 47 کاهش یافته است.
رهبر در ادامه اظهار کرد: برخی از پروژههای اقتصادی کشور بیش از 9 سال و برخی بالای 19 سال طول می کشد که در نتیجه هزینه آن سه برابر می شود.
وی با بیان اینکه 80 درصد بودجه کشور هزینههای جاری است، افزود: باید نظام اجرایی کشور اصلاح شود و طبق تاکید امام خمینی (ره) بر واگذاری کار مردم به خودشان، بنابراین ضروری است که اصل 44 قانون اساسی بهدرستی در کشور اجرا شود.
رییس دانشگاه تهران اذعان کرد: باید وابستگی به منابع نفتی کاهش یابد و اتکا مردم به منابع دولتی باشد. اتکا به نفت به مثابه افزایش طفیلی گران در اقتصاد است و متاسفانه برنامهریزان با تکیه بر نفت بهدنبال افزایش رفاه بدون توجه به بهرهوری هستند.
وی تصریح کرد: دولت بهجای اینکه به نفت متکی باشد باید از طریق اصلاح نظام مالیاتی به درآمد از سوی مردم متکی شود.
رهبر در پایان با تاکید بر توسعه فرهنگ کار در کشور متذکر شد: با توسعه فرهنگ کار میتوان به رشد و توسعه ملی اندیشید و توسعهای قابل اعتماد است که محصول تلاش ملی باشد.
* نزول بهرهوری در دو سال اخیر نسبت به سال 84 بدتر شده است
به گزارش ایسنا فرشاد مومنی ـ عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ـ نیز در همایش ملی بهرهوری در سخنانی با عنوان چالشها و چشماندازهای حرکت بهرهوری در شرایط وفور درآمدهای نفتی افزود: هماکنون در نقطه عطفی قرار داریم که میتوان آن را عصر انقلاب دانایی نامید و تفاوت آن با دورههای قبل در این است که در موجهای اول و دوم انقلاب صنعتی دستاوردهای جدید تکنولوژیک عمدتا کمک حال بازوی انسان بود اما تحولات بعد از آن یعنی در موج سوم باعث شده که دستاوردهای جدید تکنولوژیک جایگزین مغز انسان شود که این موضوع دردگرگونیهای اقتصادی و اجتماعی کاربرد بیشتری خواهد داشت.
وی با بیان اینکه در موج جدید عمدتا تغییرات جنبه تصاعدی و نمایی دارند، افزود: هزینه فرصت غفلت از این شرایط فوقالعاده بالاست و با وجود اینکه از ظرفیتهای بالقوه کم و بیش برخورداریم اما همواره در زمره کشورهای عقب افتاده بودیم.
مومنی انقلاب دانایی را منشا انقلاب در بهرهوری دانست و عنوان کرد: بر اساس یکی از برآوردهای صورت گرفته برآورد شده که کل کالاها و خدمات مورد نیاز در مقیاس جهانی در سال 2020 فقط با اتکا به دو درصد نیروی کار شاغل در جهان در سال 1990 قابل دسترسی است.
به گفته وی بر اساس شواهد تجربی و تکنولوژیک می توان گفت که در شرایط شکوفایی درآمدهای نفتی اصل براین است که انگیزههای کارآیی و بهرهوری بهشدت کاهش پیدا می کند، مگر آن که با اتخاذ تدابیر هوشمندانه بتوانیم از این شرایط عبور کنیم.
این کارشناس اقتصادی در ادامه بیان کرد: براساس گزارش اقتصادی سال 84 نظارت عملکرد سال اول برنامه چهارم آمده رشد بهرهوری در سال 84 در مقایسه با میانگین رشد سالانه بهرهوری در برنامه سوم کاهش یافته است.
وی اذعان کرد: در سال 84 بهرهوری سرمایه نسبت به بهره وری سرمایه سالهای گذشته کاهش یافته بود و با عملکرد بهرهوری کل عوامل (TFP) در این سال رشد ناچیز حدود 0.74 درصد را نشان می دهد که نسبت به برنامه سوم کاهش یافته است.
مومنی تصریح کرد: این سند ملی حاکی از آن است که از لحاظ تئوریک در سال 84 شاهد نزول بهرهوری و کارآیی بودیم و گرچه آمارهای سالهای 85 و 86 منتشر نشده است اما به قاعده اتکا فضاینده دولت می توان انتظار داشت که از لحاظ تئوریک اوضاع در این دو سال بدتر از 84 شده باشد.
وی با بیان اینکه در مقیاس ملی بهرهوری یک دوست بزرگ به نام فضای کسب و کار و یک دشمن بزرگ به نام فساد ملی دارد، در مورد فضای کسب و کار عنوان کرد: بر اساس گزارشهای سازمانهای بین المللی در حالی که در سالهای اولیه 80 شمسی بهبودهای اندکی در فضای کسب و کار داشتیم اما از سال 83 به بعد مرتبا فضای کسب و کار رو به وخامت گذاشته است که در این شرایط سرمایه گذاری های مولد کمتر خواهد شد.
مومنی تصریح کرد: در فاصله سالهای 2004 تا 2008 ایران از نظر وضعیت کسب کار در مقیاس جهانی 23 رتبه سقوط داشته و دولت از توان کافی برای ایجاد فضای کسب و کار برخوردار نیست و نیاز به کارشناس دارد.
وی در مورد دشمن بزرگ بهرهوری متذکر شد: فساد مالی دشمن بزرگ بهرهوری است و طبق گزارشها متاسفانه در سالهای گذشته ایران 13 رتبه تغییر موقعیت در این زمینه داشته است.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: یک بسیج ملی برای بهبود و اصلاح سیاستگذاریهای اقتصادی ناکارآمد دولت و مبارزه فراگیر با فساد مالی نیازمند است و تا زمانی که روی این دو مقوله کار جدی نشود باید انتظار داشته باشیم بهرهوری همراه با کارآیی کاهش پیدا کند.
وی در پایان خاطر نشان کرد: طبق گزارشهای عملکرد سال اول برنامه، جهتگیریها و سیاستهای اقتصادی به طرز غیرمتعارف به سمت غیربهینگی حرکت داشته است.
* فقط 7 درصد رقم تعیین شده بهرهوری را به دست آوردهایم
به گزارش ایسنا، سبحاناللهی ـ رییس هیات مدیره انجمن بهرهوری کشور ـ نیز در سخنانی در این همایش در مورد بهرهوری گفت: موضوع بهرهوری در برنامههای دوم و سوم توسعه به شکلهای مختلف در چند ماده و تبصره مطرح بوده و در برنامه چهارم باید پایگاه مهم و محکمی برای آن در نظر گرفت.
وی با بیان اینکه 2.5 درصد از هشت درصد رشد اقتصادی باید از بهرهوری به دست بیاید، افزود: طبق آمارها در سال 84 فقط هفت درصد از 31 درصد رقم تعیین شده بهرهوری در برنامه چهارم را به دست آوردیم و علت پایین بودن آن را در دو موضوع موانع بهرهوری و عدم آشنایی با بهبودهای تکنیکهای بهرهوری جستوجو کرد.
سبحان اللهی ادامه داد: در قسمت موانع، نداشتن اعتقاد به بهرهوری، عدم نیاز به دلیل نفت، وجود الگوهای ضدبهرهوری در کشور و توجه به کارهای کم زحمت و درآمد بیشتر و افت خلاقیت و کارآفرینی مطرح است و در بخش دیگر باید بررسی کرد تا مشخص شود که چقدر در بخش دولتی به بهرهوری توجه میشود.
وی تحقق اهداف بهرهوری در برنامههای توسعه را مستلزم داشتن یک بسیج همگانی دولت و مردم عنوان و اظهار کرد: جلوگیری از الگوهای رفتاری ضد بهرهوری یکی از عوامل موثر تهیه استراتژی بهبود بهرهوری در تمام دستگاهها میتواند باشد.
رییس هیات مدیره انجمن بهرهوری کشور در مورد دستاوردهای این انجمن متذکر شد: از جمله دستاوردهای این انجمن ماده 5 قانون برنامه چهارم توسعه است.
وی در پایان در مورد راهکارهای ایجاد بهرهوری عنوان کرد: از جمله این عوامل کاهش هزینه در تولید، استقرار چرخه بهرهوری در چند بخش اقتصادی، ایجاد ارتباط با سازمانهای بهرهوری بینالمللی و همکاری نزدیک با مرکز بهرهوری ملی ایران است.
* نظام بیمار و سلامت جامعه در پرتو بهرهوری منعکس می شود
به گزارش ایسنا همچنین محسن میرزایی ـ رییس مرکز ملی بهرهوری ـ در سخنانی در این همایش گفت: غفلت از بهرهوری غفلت از تمامی منابع و شاخصهای مهم یک کشور است که تنظیم نبودن برنامهها از عمده عوامل و شاخصهای آن محسوب می شود.
وی ادامه داد: بهره وری مانند آیینهای عمل می کند که میتوان کارآیی و اثربخشی نظام مدیریت، بازار اقتصادی و توسعه کشور، سهم جمعیت در تولید، ارزش و مشارکت در کسب و کار، میزان سرمایه اجتماعی جامعه، ظرفیت تعامل فعال با دنیای پیرامون و همچنین فاصله های فقر و تبعیض را در آن مشاهده کرد.
میرزای افزود: شاخص تولید ناخالص در اندازهگیری پیشرفت جوامع مورد سنجش قرار می گیرد ولی باید به این امر توجه داشت که نمی توان آن را شاخص معتبری قلمداد کرد و تداومورزی را نمیتواند منعکس کند.
به گفته رییس مرکز ملی بهره وری افزایش سرمایه اقتصادی تنها از طریق بهرهوری حاصل می شود و نظام بیمار و سلامت جامعه در پرتو بهرهوری منعکس می شود و این در حالی است که ما سالها با مفهوم بهرهوری آشنا هستیم و کارهای گستردهای نیز در این خصوص صورت گرفته و ساختارهایی نیز ایجاد شده است که می توان اصلیترین آن را قانون برنامه چهارم توسعه و اصل 44 قانون اساسی عنوان کرد.
وی در پایان یادآور شد: ایران در تمامی دستاوردها رشد نسبی داشته و در زمانی رشد بهرهوری آن کاهش یافته است که این امر را می توان در ناپایداری و نبود استمرار شاخصهای بهره وری در کشور جستجو کرد.