زیان انباشته ۸۶۶هزار میلیارد ریالی هشت بانک خصوصی
بررسی عملکرد مقایسه ای بانک ها در سال99(بخش سوم)
وجود 12 بانک خصوصی با سود انباشته و 8 بانک با زیان انباشته در نگاه نخست تصویری مثبت از شرایط نظام بانکی کشور در سال99 به دست میدهد؛ اما واقعیت آن است که سنگینی زیان انباشته در برخی از بانکها آنچنان بالاست که در مجموع بانکهای مورد بررسی در پایان سال 99 با زیان انباشته 866 هزار میلیارد ریالی مواجهاند.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، در بخش اول از سری گزارش های عملکرد مقایسه ای بانک ها به مقایسه مانده دارایی ها و درآمد تسهیلات بانک های خصوصی با عنوان " فاصله از لبه پرتگاه ورشکستگی تا شرايطی وخيمتر " پرداختیم.
همچنین در بخش دوم با عنوان " افزایش 90درصدی جمع درآمد کارمزد بانک های خصوصی " به بررسی خالص درآمد کارمزد، جمع هزینه ها و مقایسه سود و زیان خالص بانک های خصوصی و خصولتی پرداختیم. ادامه این گزارش را با هم می خوانیم:
به لحاظ آنکه بانکها با یکدیگر هم اندازه نیستند، سود و زیان گزارششده در بند پیشین نمیتواند چندان معیار و ملاک مناسبی برای مقایسه عملکرد آنها با یکدیگر باشد. برای تعدیل اندازه شرکتها در مقایسه سودآوری آنها با یکدیگر به صورت معمول از نسبت بازده داراییها استفاده میشود که نشان میدهد هر بانک با توجه به میزان داراییهای خود چه مقدار سودآوری داشته است. بر این اساس بالاترین نسبت بازده دارایی در میان بانکهای مورد بررسی در سال 99 از آن بانک دی بوده است. در این زمینه بانکهای خاورمیانه، پاسارگاد و تجارت در ردههای بعدی جای دارند. در سوی مقابل ضعیفترین عملکرد در مورد بازده داراییها به ترتیب در اختیار بانکهای سرمایه ایران زمین و پست بانک بوده که با توجه به زیانده بودن آنها نسبت بازده دارایی منفی گزارش کردهاند. در مجموع نسبت بازده دارایی صنعت بانکداری (حتی در بانکهای سودده) نسبت به دیگر صنایع بسیار پایین است که این موضوع نشان از وجود داراییهای غیر مولد بسیار در این صنعت دارد.
حاصل عملکرد بانکها در سال 99 و سالهای قبل از آن در سود انباشته تبلور مییابد. بررسیها نشان میدهد بانکهای همچون ملت و پاسارگاد با داشتن سود انباشته 138 و 96 هزار میلیارد ریالی پیشتاز سایر بانکها هستند. خروج از زیان انباشته و ورود به ناحیه سود در بانکهای مهمی همچون صادرات، تجارت، رفاه و گردشگری و همچنین کاهش زیان انباشته بانکهایی همچون اقتصاد نوین، دی و پست بانک از نکات قابل توجه در عملکرد بانکها در سال 99 است. با این همه چهار بانک ایران زمین، شهر، آینده و سرمایه در سال 99 نیز بر زیان انباشته خود افزودهاند و یک گام دیگر خود را به ورطة ورشکستگی نزدیکتر کردهاند.
در نگاه کلی، هر چند وجود 12 بانک با سود انباشته و 8 بانک با زیان انباشته در نگاه نخست تصویری مثبت از شرایط نظام بانکی کشور در سال99 به دست میدهد؛ اما واقعیت آن است که سنگینی زیان انباشته در برخی از بانکها همچون شهر، آینده و سرمایه آنچنان بالاست که در مجموع بانکهای مورد بررسی در پایان سال 99 با زیان انباشته 866 هزار میلیارد ریالی مواجهاند. (زیان انباشته بانک آینده به تنهایی از جمع سود انباشته 12 بانک بیشتر است). هر چند این عدد نسبت به زیان انباشته کلی 1088 هزار میلیارد ریالی پایان سال 98 بهتر شده اما واقعیت آن است مشکلات بانکهای مشکلدار در نظام بانکی نسبت به سال گذشته بسیار عمیقتر شده است باید در این زمینه راهکاری عاجل در نظر گرفته شود.
مرور چندینباره عملکرد بانکها و تأمل و در اعداد و ارقام گزارششده در این نوشتار و دیگر گزارشهای مشابه، این گزاره را به دست میدهد که در مجموع نظام بانکداری در سال 99 شرایط بهتری را نسبت به سال 98 سپری کرده است. رشد شاخصهایی همچون رشد سودآوری بانکها، کاهش تعداد بانکهای زیانده و … همگی شاهدی بر این مدعا هستند. اما نکته قابل توجه بسیار مهم در این زمینه آن است که این پیشرفت یکدست نبوده و در همه بانکها مشاهده نشده است. به معنای دیگر زحمت پیشرفت نظام بانکداری در سال 99 بر روی دوش تعدادی از بانکها بوده و شرایط تعدادی دیگر از بانکها نه تنها نسبت به سال 98 بهبود نیافته بلکه شرایط آنها در سال 99 وخیمتر شده است.
با توجه به آنکه نظام بانکداری یک ساختار در هم تنیده بوده و بروز مشکل برای هر یک از بانکها میتواند دومینووار برای سال بخشهای این نظام و حتی کل اقتصاد کشور مشکلات ایجاد کند، میتوان گفت این مشکل، مشکل کل نظام بانکداری است. در سال 99 هر چند تعدادی از بانکها از لبه پرتگاه ورشکستگی فاصله گرفتند اما تعدادی معدودی از آنها با شرایط وخیمتری همراه شدند.
پیشبینی عملکرد بانک در سال 1400 و سالهای بعد از آن نیز تا حدود بسیار زیادی به تصمیمات دولت جدید وابسته است. تفکر حاکم بر تیم اقتصادی دولت جدید و شخصیتهای کلیدی آن همچون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل بانک مرکزی تا حدود زیادی چشمانداز آینده صنعت بانکداری را در سال 1400 و سالهای بعد از آن رقم خواهد زد. ایدهآلترین شرایط برای بانکها در دولت جدید که میتواند موجبات شکوفایی مجدد نظام بانکی و به تبع آن اقتصاد را فراهم آورد، استقلال بانک مرکزی و عدم دخالت دولت در تصیمات این نهاد است.
هر چند این استقلال هیچگاه به صورت کامل محقق نخواهد شد. با این وصف داشتن یک استقلال نسبی میتواند دست دولت را از منابع بانکها کوتاه کرده و دست بانک مرکزی را در تنظیم متغیرهای اصلی همچون انبساط و انقباض نقدینگی و عواملی همچون نرخ سود سپرده، نرخ سود تسهیلات، نرخ سود بین بانکی، نرخ استقراض از بانک مرکزی و در مجموع نرخ هزینه پول باز گذارد. با این وجود باید منتظر ماند و دید تیم اقتصادی جدید چه کسانی خواهند بود، چه تفکراتی خواهند داشت و تصمیمات آنها چه تأثیراتی بر سرنوشت صنعت بانکداری خواهد داشت؟