نقش پرداخت‌های دیجیتالی در دوران پاندمی جهانی

به گزارش گروه ترجمه و تحقیق پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، پرداخت‌های آنلاین حتی باعث شد محرک‌های پولی با سرعت بیشتری در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گیرد. برای مثال، دولت‌های محلی در چین برای تشویق هزینه‌های فوری بُن‌هایی را از طریق «وی‌چت پی» برای مردم ارسال کردند.

حرکت چین به سمت جامعه بدون پول نقد به حفظ دوره قرنطینه کمک شایانی کرده و با آغاز دوباره فعالیت‌های اقتصادی نیز همچنان از میزان شیوع ویروس در جامعه کاهش خواهد داد.

به گزارش بانک مردم چین، در سال 2019 پلتفرم‌های پرداخت آنلاین موسسات مالی حدودا 250 هزار میلیارد رنمینبی، نزدیک به 35 هزار میلیارد دلار، را پردازش کردند که این رقم کاربرد وسیع پلتفرم‌ها را در چین به خوبی نشان می‌دهد. با توجه به جایگاه چین به عنوان پیشتاز و رهبر جهانی پرداخت‌های دیجیتالی، مطالعات با ارزشی در راستای رشد پرداخت‌های دیجیتالی در این کشور انجام شده است، و این در حالی است که بسیاری از کشورها هنوز برای شناخت و پشتیبانی از پلتفرم‌های بسیار حیاتی پرداخت آنلاین دست و پنجه نرم می‌کنند.

سارس و تاثیر آن در چین

سال 2003، تجربه پاندمی سارس در چین کمک کرد پرداخت‌های دیجیتالی و تجارت الکترونیک در این کشور رونق بگیرد. سارس نوعی تغییر رفتار اجباری در چین پدیدار کرد: مصرف‌کنندگانی که اجازه نداشتند از خانه‌های خود بیرون بروند، مجبور شدند از وبسایت‌های تجارت الکترونیکی استفاده کنند که پیش‌تر تصور می‌شد امنیت کافی را ندارند.

در طرف مقابل، شرکت‌های چینی سعی کردند گزینه‌های تجارت الکترونیک را اتخاذ کنند، چرا که مردم دیگر تمایلی به خرید حضوری نداشتند. شرکت «علی بابا» در همان سال وبسایت خرید آنلاین «تائوباو» را راه‌اندازی کرد، که نخستین وبسایت تجارت الکترونیک مبتنی بر مصرف‌کننده در چین بود. این شرکت اندکی بعد سیستم «علی پی» را ارائه داد تا مشکلات مربوط به پرداخت‌ و جلب اعتماد مشتریان را حل کند، موانعی که پیش از آن از رشد خریدهای آنلاین جلوگیری می‌کرد. همچنین، «جی‌دی دات کام» نیز در سال 2003 محصولات خود را آنلاین به فروش رساند.

تجارت الکترونیک و پرداخت‌های آنلاین چینی هر دو در نتیجه همه‌گیری بیماری سارس توسعه یافتند. نخست، پلتفرم‌های تجارت الکترونیکی در چین برای پرداخت‌های آنلاین خود تنها کارت‌های اعتباری را کافی نمی‌دانستند. میزان نفوذ کارت‌های اعتباری کم بود؛ بنابراین، بخش مهمی از پرداخت‌های آنلاین از طریق انتقال بانکی انجام می‌پذیرفت، که همچنان لازم بود تا شخص به صورت حضوری در یکی از شعبات بانک حضور یابد. در همان حال، بسیاری همچنان ترجیح می‌دادند تا هنگام دریافت مرسوله پول نقد پرداخت کنند، که این هم روش چندان امنی برای جلوگیری از شیوع بیماری نبود.

البته علاوه بر کارآفرینان فین‌تکی، طیف وسیعی از سهامداران در همین راستا آغاز به همکاری کردند تا روند پرداخت نقدی به سیستم مدرن پرداخت موبایلی هنگام دریافت مرسوله ارتقا یابد. بانک‌ها در این زمنیه همکاری کردند و دولت چین بر ایجاد زیرساخت‌های اساسی در حوزه هویت افراد، سیستم‌های دسترسی به اینترنت و پرداخت سنتی متمرکز شد. در همین حین، پرداخت‌های آنلاین داخلی و تجارت دیجیتالی با ایجاد مقررات آسان‌ ترویج داده شد.

در سال 2003، حدودا 960 میلیون چینی مدارک شناسایی رسمی داشتند و همین باعث شد تا مانع اصلی پیش روی مالکیت حساب مالی، یعنی فقدان مدارک لازم برای تشخیص هویت، در جهان مرتفع شود. تا سال 2011، حدودا 64 درصد از چینی‌ها نزد یک بانک یا تامین‌کننده پول دیجیتالی دارای حساب بودند. این رقم بالغ بر دو برابر جمعیت هند بود. مدارک دال بر مالکیت حساب بانکی گواه بر اثبات هویت برای پرداخت‌های آنلاین بود. این قدم مراحل بعدی برای ثبت‌نام در پلتفرم‌ها را ساده‌تر و ارزان‌تر کرده بود. بانک‌ها با پردازش تراکنش‌ها و ادغام بانکداری آنلاین با فرایند وارسی حساب، اعتبار خود را در گرو گذاشتند تا از حساب کیف‌پول‌های الکترونیکی مشتریان محافظت کرده و در سیستمی جدید جلب اعتماد کنند.

ایجاد شبکه‌های بسیار مهم

سال 1993، یعنی 10 سال قبل از همه‌گیری سارس، دولت چین بر اساس «پروژه‌های طلایی» مبتنی بر ایجاد دولت الکترونیک، بنیاد و اساس پرداخت‌های آنلاین را راه‌اندازی کرد. «پروژه پل طلایی» شبکه‌های اینترنتی را آغاز کرد، «پروژه کارت طلایی» نیز سیستم یکپارچه کارت پرداخت را تاسیس کرد و «پروژه گمرک طلایی» نیز از طریق سیستم ملی تبادل الکترونیکی داده‌ها (EDI) پایانه‌های گمرک را به یکدیگر متصل کرد تا تجارت بدون کاغذ توسعه یابد.
زمانی که سارس در سال 2003 در چین شیوع پیدا کرد، زیرساخت‌های اساسی برای پرداخت‌های دیجیتالی مراحل نخستین رشد خود را می‌گذراندند. نزدیک به 67 میلیون نفر، یعنی 5.2 درصد از جمعیت چین، به اینترنت دسترسی داشتند و 500 میلیون کارت اعتباری در جریان بود.

جعبه شنی غیررسمی فین‌تکی

قانونگذاران مقررات جدیدی را در مسیر شرکت‌های پرداخت آنلاین وضع کردند، که به عنوان سندباکس قانونگذاری فین‌تکی عمل می‌کرد. بانک مرکزی چین قوانین مربوط به پرداخت‌های موبایلی را تا سال 2010 اجرا نکرد. به عبارتی، «علی پی» 7 سال بعد توانست در محیطی با مقررات آسان‌گیرانه‌تر فعالیت کند. بانک مردم چین همچنین در سال 2010 سیستم نامناسب پرداخت بین بانکی را در قالب «پیشبرد فوری توسعه تجارت الکترونیک» به روزرسانی کرد و به «علی پی» و سپس «وی‌چت» کمک کرد تا به صورت یکپارچه با بانک‌ها ادغام شوند.

نگاهی به آینده

همانطور که سارس در چین نشان داد، جهان پس از کووید‌ـ‌19 احتمالا دیجیتالیزه‌تر شود. کشورهایی که در حوزه پرداخت‌های دیجیتالی عقب‌تر هستند باید از پیشرفت‌های کنونی استفاده کنند و به طور فعالانه‌تری هویت، اینترنت و زیرساخت‌های بانکداری خود را ایجاد کنند، همانگونه که چین این مسیر را طی کرد. راه‌اندازی سیستم پرداخت‌های داخلی بر اساس استانداردهای جهانی برای کشورهای کوچک‌تر، به طور ویژه، اهمیت بسزایی دارد تا با کشورهای دیگر در سراسر جهان در راستای رشد جهانی اقتصاد همکاری فعالانه‌تری داشته باشند.

اما حقیقت این است که سیستم پرداخت‌های دیجیتالی چندان بدون هزینه هم نیست. امنیت داده‌ها همچنان بزرگ‌ترین نگرانی در بسیاری از کشورها است. چالش دیگر رفتار  انحصارطلبانه در بازارهای جدید است که برخی از شرکت‌ها قصد تسلط کامل بر بازار را دارند. اتخاذ گسترده سیستم پرداخت دیجیتالی مشکلاتی را برای جمعیتی ایجاد می‌کند که علاقه‌ای به فناوری ندارند و منابع لازم را برای خرید دستگاه‌های پیشرفته که پرداخت‌های دیجیتالی را پشتیبانی کند، در اختیار ندارند.

به هر حال، پرداخت‌های دیجیتالی اکنون شالوده اصلی اقتصاد قدرتمند دیجیتالی چین را تشکیل می‌دهد. پرداخت‌های بدون تماس به راننده تاکسی‌، خرده‌فروشان و حتی معابد و نیازمندان از طریق اسکن یک کیوآر کد امکان‌پذیر شده است. پرداخت‌های روزانه، مانند صورت‌حساب تلفن همراه، نیازهای روزمره، اجاره یا شارژ اینترنت در کشور چین از طریق پرداخت‌های موبایلی یا بانکداری آنلاین در حال انجام است. دولت‌ در همه سطوح پرداخت موبایلی را به عنوان یکی از روش‌های پرداخت قبول دارد. پرداخت‌های دیجیتالی در چین تقریبا به یک کالای عمومی تبدیل شده است.

به هر حال، مقررات مربوط به فاصله‌گذاری اجتماعی تا سال‌ها در جهان برقرار خواهد بود. کسانی که به پرداخت‌های دیجیتالی دسترسی نداشته باشند، نه تنها ابزار مهم زندگی در دوران قرنطینه را از دست خواهند داد، بلکه از مزایای شمول مالی و تجارت دیجیتالیزه‌تر فراتر از دوران شیوع کووید‌ـ‌19 نیز محروم خواهند بود. روش چین در توانمندسازی پرداخت‌های دیجیتالی درس‌هایی را برای کشورهای مشتاق در این زمینه به همراه دارد. در همین راستا، مجمع جهانی اقتصاد نیز پنلی را بر مبنای توسعه پرداخت‌های دیجیتالی در دوران شیوع کووید‌ـ‌19 ایجاد کرده که تجربیاتی از آفریقا، آسیا‌ـ‌اقیانوسیه، برزیل، چین و خاورمیانه را به اشتراک گذاشته است.

مترجم: فرزانه اسکندریان

منبع: weforum