خداحافظی مختاریان از سداد/ رازهای جدایی مدیرعامل از هلدینگ فناوری بانک ملی

حمیدرضا مختاریان سال 92 به همراه ولی الله فاطمی از توسن به بانک ملی آمدند. فاطمی عضو هیات مدیره و معاون فناوری اطلاعات شد و مختاریان مشاور ارشد وی در بخش فناوری این بانک.

سابقه همکاری مختاریان و فاطمی در توسن به سال 79 برمی گردد. این دو طی 20 سال گذشته تقریبا 15 سال را به صورت مستقیم با هم کار کرده اند و اصلا عجیب نیست که طی روزهای آینده بشنویم مختاریان در گروه توسن به سمتی منصوب شده است.

و به همین خاطر چندان بیراه نیست که درباره مختاریان بگوییم: از توسنم و به سوی توسن باز می‌گردیم.

از جمله سوابق اجرایی حمیدرضا مختاریان به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:

عضو هیأت مدیره شرکت داده ورزی سداد (از آبان ۱۳۹۶ تا اردیبهشت 99 )، معاون نرم افزار شرکت داده ورزی سداد (دی ۱۳۹۴ – آبان ۱۳۹۶)، مدیر پروژه بام شرکت داده ورزی سداد (فروردین ۱۳۹۴ – آذر ۱۳۹۴)، مشاور ارشد فناوری بانک ملی ایران (دی ۱۳۹۲ – اسفند ۱۳۹۳)، مدیر ارشد فناوری و مدیر امنیت شرکت توسن (تیر ۱۳۹۰ – آذر ۱۳۹۲)، مدیر فنی شرکت آتیه داده پرداز (اسفند ۱۳۸۵ – خرداد ۱۳۹۰)، پایه گذار و مدیر فنی شرکت پیشتاز پردازش پارس (بهمن ۱۳۸۴ – بهمن ۱۳۸۵)، مدیر بانکداری مدرن شرکت توسن (مهر ۱۳۷۹ – دی ۱۳۸۴)

جای خالی در ملی شو

جای خالی مختاریان در رویداد ملی شو 3 بسیار مشهود بود. اختلافات دیدگاهی وی با خاتونی معاون فناوری بانک ملی البته اتفاق جدیدی نبود اما همکاری جدیدی که با آسان پرداخت کلید خورد عملا تیر خلاصی بود به اعتبار دو شرکت داده ورزی و پرداخت الکترونیک سداد. در حالی که نشان های ملی و پرداختی که بعدها بانک ملی بسیار روی آنها تبلیغ کرد اتفاق خارق العاده ای نبود که از عهده داده ورزی و پرداخت الکترونیک سداد بر نیاید و اساسا ماموریت این دو شرکت محسوب می شود اما تفاهم همکاری غیر منتظره با شرکت آسان پرداخت برای خیلی ها عجیب بود. البته کسی نه در ملی شو و نه بعد از آن در این خصوص چیزی نگفت اما بسیاری از نگاه‌ها گویای بسیاری از حرف‌ها بود.
 

در جمع تنها مهدی شهیدی قائم مقام و ایده پرداز اصلی آپ خندان است. راستی او به چه می خندد؟

اختلافات عمیق دیدگاهی

مختاریان شاگرد خلف فاطمی است. زمانی که فاطمی به بانک ملی رفت یکی از افراد نخبه ای را که از توسن با خود برد مختاریان بود که به عنوان مشاور ارشد خود برگزید.

بعد از آغاز همکاری فاطمی با بانک ملی خیلی طول نکشید که اختلافات دیدگاهی و عملکردی باعث شد خاتونی که در آن زمان مدیر فناوری اطلاعات این بانک  بود به بانک شهر هجرت کند.

فاطمی به همراه مختاریان در بانک ملی، پروژه های بام و کارت اعتباری را راه اندازی کردند که هر دو پروژه، رویکردی نوگرایانه و جسورانه بود.

پایه گذاران تحول در بانک ملی

بام پایه گذار بانکداری باز و سوپراپ در بانک ملی بود و کارت اعتباری نیز به عنوان موتور محرکه بانکداری مدرن در بخش بانکداری خرد محسوب می شد. وقتی که خاتونی در سال 96 از بانک شهر به بانک ملی آمد ابتدا پروژه کارت اعتباری را به جای اصلاح، کاملا متوقف کرد.همچنین به جای سرمایه گذاری بلند مدت روی سوپراپ بام در دوسال، حدود 1000 دستگاه  Recycler  و ATMR  خریداری کرد در حالی که تراکنش های غیر حضوری به شکل معناداری به سمت پایانه های فروشگاهی و تلفن همراه تغییر جهت داده اند.

پارادایم شیفتی که خدمات بانکداری به سمت موبایل داده اند اتفاق تازه ای نیست و دست کم در ایران از سال های اول دهه 90 به این سو بحث بانکداری همراه و بعدا استفاده از تلفن های هوشمند در عرصه بانکی و از جمله همایش های بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت به صورت جدی مطرح شد و فاطمی و مختاریان این رویکرد را به خوبی درک کردند و در ادامه فعالیت های خود در بانک ملی و سداد به شکل جدی در این مسیر پیش بردند. این روند می توانست همچنان ادامه یابد اما رویکردهای خاتونی و مختاریان چندان همسویی نداشت تا در نهایت باعث جدایی مدیرعامل سداد از این مجموعه شد.

چرا صادق هنوز جدا نشده است

جای محمد مهدی صادق هم در ملی شو 3 خالی است اما او قرار نیست به این زودی ها میدان را خالی کند. به دلیل نسبت فامیلی وی با محمدرضا صادق مشاور رسانه‌ای رئیس جمهور روحانی، وی سیاست ها و برنامه های خود را مستقل از بانک ملی پیش می‌برد. این حس استقلال طلبانه اما از سوی مسئولان بانک ملی بی پاسخ نمانده است. آنها رویکردی شبیه دولت احمدی نژاد در برابر دانشگاه آزاد را در پیش گرفتند.

پس از آنکه دولت وی نتوانست دانشگاه مذکور را تحت سیطره خود درآورد راه دیگری در پیش گرفت و دانشگاه سراسری را در قالب شبانه، پیام نور، علمی کاربردی و..گسترش داد که عملا دانشگاه آزاد تا حد زیادی بازار خود را از دست داد، غافل ازینکه اعتبار اصلی را نظام آموزش عالی رسمی از دست داد و اکنون که با رشد منفی تعداد متقاضیان کنکور روبرو هستیم همه فضاهای آموزشی تحصیلات عالی با بحران کمبود دانشجو مواجه هستند. این اتفاق با بله در مقابله با ایوا اتفاق افتاد. پیام رسان بله زمانی توسط بانک ملی در زمان ولی الله فاطمی خریداری شد که طب پیام رسان های اجتماعی داغ بود.

همه بانک‌ها به سمت مطالعه راه اندازی یک پیام رسان رفتند اما در نهایت تنها بانک ملی در زمان مدیریت فرامرز خالقی در سداد مرتکب این خطای استراتژیک شد تا اقدام به راه اندازی یک پیام رسان اجتماعی بکند غافل از اینکه مخاطبان کثیر پیام رسان می سازند نه صرف داشتن یک زیرساخت که بعدا در زمان قطع شدن تلگرام و اعتراضات آبان ماه سال 98 عملا نشان داد زیرساخت بله نیز جوابگوی خیلی مخاطبان نیست.

اما این سامانه اهداف مدیران بانک ملی را برآورده ساخت و آنها توانستند با تبلیغات گسترده خدمات مرسوم اپلیکیشن‌های پرداخت را از طریق آن به مخاطبانشان ارائه کنند. این چنین شد که عملا اپلیکیشن ایوا هیچگاه نتوانست جایگاه درخور توجهی در بازار اپ های پرداخت پیدا کند. اختلاف نظر مدیران بانک ملی با مدیرعامل پرداخت الکترونیک سداد به قدری زیاد بود که چند سال طول کشید تا لگوی ایوا روی درگاه بانک ملی در کنار لگوهای بله، بام و 60 قرار گیرد.

تیر خلاص

تیر خلاص اما زمانی زده شد که نشان ملی و نشان پرداخت به جای آنکه از سوی سدادین(دو سداد) ارائه و پشتیبانی شود توسط آپ پشتیبانی شد و آپ موفق شد با استفاده از اعتبار بانک ملی بیش از پیش بر اعتبار خود بیافزاید.

همکاری خاتونی و آپ البته مسبوق به سابقه بود. آنها اولین سرویس کارت به‌کارت روی اپ موبایلی را با همکاری هم یعنی آپ و بانک ملی راه اندازی کردند و بعدا دیگر شرکت های پرداخت و بانک‌ها از این امکان بهره مند شدند. سال 91 بانک مرکزی کارت به‌کارت را یک فعالیت بانکی خواند و ارائه آن را توسط شرکت های پرداخت ممنوع کرد. در آن سال‌ها کارت به‌کارت را بستر USSD پشتیبانی می کرد و به علت اختلاف نظر بانک مرکزی با مخابرات و وزارت آی سی تی به بهانه اینکه خدمت مذکور یک عملیات بانکی است، شرکت های پرداخت را از ارائه این خدمت منع کرد اما بعدها که زیرساخت اپ با استفاده از اینترنت فراهم شد کارت به‌کارت دیگر یک فعالیت بانکی نبود و شرکت های پرداخت توانستند این خدمت را ارائه دهند.

اشتباهات راهبردی

البته آپی ها در کسب مشارکت بزرگترین بانک کشور و خاورمیانه تلاش کرده و موفق شده اند و خرده ای هم بر آنان نیست. در حقیقت اشتباه راهبردی را مدیران بانک ملی مرتکب شده اند چون برای ارائه خدمت نشان ملی و نشان پرداخت، شرکت های زیرمجموعه این بانک با امکانات کاملتری می توانند این خدمت را ارائه دهند. ضمن اینکه فارغ از اسامی پرطمطراق، خدمات ساده ای را نشان های ملی و پرداخت ارائه می کنند و امتیاز ویژه ای وجود ندارد که بانک ملی رقیب وجود شرکت های زیر مجموعه خود را تقویت کند. طبیعی است در چنین شرایطی مختاریان از سداد برود و صادق فاصله خود را با بانک ملی بیشتر کند.

این کشاکش تا زمانی که خاتونی در اتخاذ راهبردهای اصولی و منطقی به درستی عمل نکند هر مدیرعاملی که سکان داده ورزی سداد را بر عهده بگیرد خیلی سریع با چالش مواجه خواهد شد.

به هر حال آینده چندان روشنی برای توسعه فعالیت های بانکداری مدرن بانک ملی پیش بینی نمی شود. اگر چه هزینه های زیادی در این حوزه صورت می گیرد اما به دلیل عدم انسجام اصولی سیاست ها و راهبردها بیش از اینکه به هم افزایی موقعیت ها و توانایی های بانک ملی منجر شود توانمندی ها را از طریق روبروی هم قرار دادن یکدیگر خنثی می کند. و البته نه حضور وزیر اقتصاد و مقامات دیگر در ملی شو های سالانه می تواند بانک ملی را نجات دهد و نه رفتن افرادی چون مختاریان. تنها راه نجات تغییر نگرش آقای خاتونی است که در این خصوص باید منتظر آینده باشیم.