پیشبینی سود و زیان بانکها از محل تجهیز و تخصیص منابع در نیمه نخست سال ۹۸/ بخش دوم
خداحافظی با سودهای شانسی
مهار روند لجامگسیخته قیمتها در بازارهایی همچون ارز و مسکن باعث شد تا اتکای بانکها به شناسایی سود از این محل به شدت کاهش یابد و سود و زیان آنها در سال 98 عمدتاً بر عملیات سپردهگیری و تسهیلاتدهی استوار باشد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک ، یکی از مهمترین وظایف بانکها در نظام بانکداری، تجهیز و تخصیص منابع است. به این معنا که بانکها از یک سو اقدام به اخذ سپرده از مشتریان و از سوی دیگر این منابع را صرف اعطای تسهیلات به مشتریان میکنند؛ اما در عمل، اگرچه بانکها به غیر از این راه از طریق دیگری نیز کسب درآمد میکنند؛ اما بر طبق تعاریف، همچنان وظیفه اصلی بانکها تجهیز و تخصیص منابع است؛ بنابراین رهگیری و رصد کردن درآمدهای ناشی از عملیات اعطایی تسهیلات و سودهای پرداختشده به سپردهگذاران همواره از مهمترین موضوعاتی است که ذینفعان بانکها به ویژه سهامداران و سایر تحلیلگران مالی، آن را رصد میکنند.
این گزارش بر آن است تا با بررسی آخرین وضعیت بانکها حوزه تجهیز و تخصیص منابع (بدون در نظر گرفتن سایر درآمدها و هزینههای بانک) به پیشبینی میزان سود و زیان آنها در سال 98 بپردازد.
بخش دوم این گزارش را با هم می خوانیم:
بانک دی: یکی از ضعیفترین عملکردها در حوزه بانکداری در نیمة نخست سال 98 به بانک دی اختصاص دارد؛ به گونهای که در هر یک از ماههای شش ماهه نخست سال، جمع هزینه پرداختی به سپردهگذاران حدود چهار برابرِ درآمد ارائة تسهیلات بود. در مجموع، حاصل عملکرد بانک در این حوزه حدود 22 هزار میلیارد ریال زیان بود که این رقم در مقایسه با عملکرد بانک در مدت مشابه سال قبل تغییر چندانی نداشت. این موضوع نشان میدهد؛ عملکرد بانک در سال جاری نسبت به سال قبل تغییر چندانی ندارد؛ بنابراین با توجه به این عملکرد ضعیف در سال جاری نیز به زیان انباشته بانک دی افزوده خواهد شد؛ همچنین به دلیل منقضی شدن ضربالاجل اعلامشده از سوی شرکت بورس اوراق بهادار تهران به این بانک که باید تا پایان مهرماه برنامههای خود را برای خروج از شمول مادة 141 اصلاحیه قانون تجارت اعلام میکرد، نماد معاملاتی بانک در بورس اوراق بهادار تهران به حالت تعلیق درآمد.
بانک کارآفرین: آمارهای منتشرشده از سوی این بانک از فزونی سود پرداختشده به سپردهگذاران نسبت به درآمدهای ناشی از اعطای تسهیلات در شش ماهه نخست سال 98 به جز ماههای اردیبهشت و شهریور حکایت دارد. بررسیها نشان میدهد از این محل، بانک کارآفرین در شش ماهه نخست سال جاری، زیانی معادل 115 میلیارد ریال شناسایی کرد که نسبت به زیان 438 میلیارد ریالی دوره زمانی مشابه سال قبل بهبود یافت. بهبود عملکرد بانک کارآفرین در این حوزه و در سایر حوزهها باعث شد مجموع عملکرد کلی بانک بر اساس صورتهای مالی سه ماهه نخست سال جاری، شناسایی سود باشد. با تداوم این روند، سهامداران بانک کارآفرین میتوانند به سوددهی بانک در پایان سال 98 نیز امیدوار باشند.
بانک سینا: در بانک سینا به جز خردادماه تراز مربوط به درآمدِ ارائه تسهیلات در مقابل سود پرداختی به سپردهگذاران مثبت بود. بر اساس اطلاعات منتشرشده از سوی این بانک، حاصل درآمدهای بانک از این بخش در شش ماهه نخست سال جاری 2,573 میلیارد ریال بود که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد چشمگیر 136 درصدی روبهرو شد. با این وجود، در عملکرد شش ماهه این بانک، افزایش سود خالص بانک تنها با رشد حدود 20 درصدی همراه شد. مهمترین دلیل عقبماندگی نرخ رشد سود خالص از نرخ رشد خالص درآمدهای اعطای تسهیلات، افزایش قابل توجه هزینهها بود. با اتکا به اعداد و ارقام فوق میتوان اینگونه اظهار کرد که عملیات مربوط به تسهیلات و سپردهگیری بانک با مشکل خاصی مواجه نبود نقطه ضعف بانک در این دوره، مدیریت هزینههاست؛ بنابراین میتوان گفت در صورتی که بانک بتواند هزینههای خود را مدیریت کند سهامداران در پایان سال 98 شیرینی رشد سودآوری عملیات بانک را خواهند چشید.
بانک خاورمیانه: یکی از بهترین عملکردها در حوزة درآمد تسهیلات و هزینه سود سپرده ها در میان تمامی بانکها به این بانک تعلق دارد. بررسیها نشان میدهد؛ تراز عملیاتی بانک خاورمیانه در حوزه تسهیلات و سپردهها در شش ماه نیمة نخست سال مثبت بود؛ همچنین بر اساس آمار این بانک طی این مدت فقط حدود 60 درصد از درآمدهای حاصلشده از محل اعطای تسهیلات را به هزینهها اختصاص داده است که این رقم بهترین عملکرد را در میان بانکهای مورد بررسی به تصویر میکشد. بر طبق بررسیها بانک خاورمیانه در شش ماهه نخست سال 98 به طور خالص از عملیات اعطای تسهیلات و اخذ سپردهها مبلغ 2960 میلیارد ریال درآمد داشت این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد حدود 140 درصدی همراه شد. تداوم این روند در شش ماهه دوم سال (بدون در نظر گرفتن عملکرد بانک در سایر حوزهها) موجب میشود روند صعودی سودآوری بانک در سال 98 نیز با شتاب ی بیشتر از گذشته ادامه یابد.
مؤسسه اعتباری ملل: این مؤسسه بر خلاف سایر مؤسسات مالی و اعتباریِ دارای مجوز، عملکرد خود را با شفافیت قابل قبول و در زمانهای تعیینشده در سامانه کدال منتشر میکند؛ همچنین به گواهی آمار، مؤسسه ملل در زمینه عملکردی نیز کارنامة قابل قبولی در شش ماهه نخست سال جاری از خود بر جای گذاشت. بر اساس بررسیها تراز مؤسسة اعتباری ملل در زمینه درآمد اعطای تسهیلات و سود پرداختی به سپردهها 6210 میلیارد ریال مثبت بود که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد قابل توجه 60 درصدی را نشان میدهد. صورتهای مالی شش ماهه مؤسسه در جمع عملکرد نیز نشان از سودآوری دارد. با توجه به آنکه بخش عمده عملکرد آن به عملیات تسهیلات و سپرده مربوط است، به احتمال زیاد روند سوددهی مؤسسه در سه ماهه نخست به کل سال تعمیم خواهد یافت.
پست بانک ایران: این بانکِ خصولتی نیز توانسته است به لحاظ خالص درآمد ارائة تسهیلات به سود پرداختی به سپردهها عملکرد قابل قبولی از خود بر جای بگذارد به گونهای که تراز آن در این زمینه در هر شش ماه ابتدایی سال جاری مثبت بود. نکتة جالب توجه آنکه حاصل عملکرد پست بانک ایران در مدت مشابه سال قبل در این زمینه منفی بود. هر چند بهبود عملکرد شرکت در این بخش تحت تأثیر عملکرد ضعیف بانک در سایر حوزهها به ویژه در زمینه هزینهها و سرمایهگذاریها قرار گرفت و باعث شد تا حاصل عملکرد بانک در مجموع زیان حدود 58 میلیارد ریالی باشد. با این وجود بررسیها نشان میدهد زیان شناساییشده در نیمه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 93 درصد کاهش یافت. این موضوع باعث شد تا سهامدارانِ این بانک همچنان به بهبود عملکرد بانک در نیمه دوم امیدوار باشند تا پست بانک بتواند سال 98 را بدون زیان یا حتی با سود پشت سر گذارد.
بانک حکمت ایرانیان: هر چند این بانک در آستانه ادغام در بانک سپه قرار دارد؛ اما به روال سابق، گزارشات عملکرد ماهانه خود را تا مرداد ماه 98 در سامانة کدال بورس منتشر کرد. بر این اساس تراز درآمدهای ناشی از تسهیلات در برابر هزینه سپرده پرداختی در هر پنج ماه گزارششده در سال 98 منفی بود به گونهای که بانک در مدت زمان یادشده در مجموع از این محل 477 میلیارد ریال زیان شناسایی کرد. این در حالی است که حاصل عملکرد بانک در این حوزه در مدت مشابه سال 97، زیان 355 میلیارد ریالی بود. ضعف عملکرد در این بخش و همچنین رشد هزینهها باعث شد بانک در سه ماهه (گزارش شش ماهه منتشرنشده) نخست سال جاری، زیان شناسایی کند. تداوم وضعیت موجود باعث میشود این زیاندهی به عملکرد کل سال 98 نیز تسری یابد تا بانک پس از یک سال سوددهی بار دیگر به دوران زیاندهی بازگردد.
تجربه نشان داده است؛ بسیاری از بانکهای مورد بررسی در رتبهبندی بانکها به لحاظ عملکرد در رتبههای بالایی قرار داشتهاند؛ بنابراین انتظار نمیرود بانکهایی که به دلیل عدم انتشار اطلاعات ماهیانه عملکرد آنها مورد بررسی قرار نگرفتهاند عملکرد بهتری نسبت به بانکهای مورد بررسی داشته باشند. با این وجود میتوان گفت در اغلب بانکها عملیات مربوط به اخذ سپرده و اعطای تسهیلات که طبق تعاریف وظیفه اصلی بانکها به شمار میرود یک عملیات زیانده است.
بررسیها نشان میدهد در سال گذشته نیز در بیشتر موارد، این عملیات زیانده بود و سودآوری بانکهای سودآور تنها به لطف سودهای غیرعملیاتی همچون سود سرمایهگذاریها، فروش داراییها (همچون املاک) یا تسعیر ارز بود. مهار روند لجامگسیختة قیمت ارز و کنترل جهش قیمتها در بازار املاک و مستغلات باعث شد تا بسیاری از بانکها نتوانند سودهای شناساییشده از این محل در سالهای قبل را در سال 98 تکرار کنند. تنها گزینه محتمل سود ناشی از سرمایهگذاریهاست. این موضوعات موجب شدند تا عملکرد بانکها در سال 98 بیشتر بر عملیات سپردهگیری و اعطای تسهیلات متکی باشند موضوعی که عیار واقعی بانکها و مدیران آنها را در زمینه بانکداری مشخص خواهد کرد.
منبع: ماهنامه بانکداری آینده