رشد درآمدهای مشاع بانک ها در سال ۹۷/ بخش اول

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک ، استانداردهای مالی درآمدهای بانک ها را به دو بخش مشاع و غیرمشاع تقسیم می کنند. هنگامی که بانک ها منابع در اختیار خود را تسهیلات داده با سرمایه گذاری می کنند به دلیل آن که بخشی از این منابع از محل سپرده ها و برخی دیگر از محل منابع داخلی بانک می باشد، به دلیل آن که بانک و سپرده گذاران در سود یا زیان حاصل شریک می باشند این نوع درآمد، درآمد مشاع نامیده می شود.

در صورت حصول سود از اعطای تسهیلات و سرمایه گذاری ها، بانک ها با توجه به میزان سهم سپرده ها و منابع داخلی بانک بخشی از سود را به سپرده گذاران و بخشی دیگر را به عنوان درآمد های بانک شناسایی می کنند. اما در صورتی که حاصل این عملیات زیان بوده و یا سود حاصل شده از حداقل سود سپرده بانکی کمتر باشد، به طور معمول بانک ها سپرده گذاران در زیان شریک نکرده و حداقل سود علی الحساب سپرده گذاران را از محل منابع داخلی بانک پرداخت می نمایند. به عبارت دیگر در این حالت زیان تحمل شده از سوی بانک مضاعف می شود.

در این گزارش به عملکرد بانک ها در حوزه درآمدهای مشاع در سال 97 و مقایسه آن با سال 96 پرداخته می شود. به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات مالی سال 97 تمامی بانک ها در این گزارش به بررسی اطلاعات بانک هایی که اطلاعات مالی سال 97 آنها در سامانه کدال بورس منتشر شده بسنده شده است.

 
عدم افشای میانگین نرخ سود تسهیلات و اعطایی و همچنین نرخ سود سپرده در صورت های مالی بانک ها باعث شد تا در این گزارش از نرخ های تخمینی محاسباتی استفاده شود. در این محاسبات، نرخ سود حاصل ارائه تسهیلات از تقسیم درآمد سود تسهیلات مشاع بر میانگین هفتگی تسهیلات اعطایی در طی سال، سود سرمایه گذاری ها و سپرده گذاری ها از درآمد حاصل از سرمایه گذاری ها و سپرده گذاری طی سال تقسیم بر میانگین هفتگی سرمایه گذاری ها و سپرده گذاری ها و نرخ سود پرداختی به سپرده گذاران از تقسیم میزان سود پرداختی به سپرده گذاران بر میانگین هفتگی سپرده ها در طی سال به دست آمده است. آنچه مسلم است نرخ های محاسبات با نرخ های واقعی تفاوت هایی خواهند داشت به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات بیشتر اعداد ناشی از محاسبات اتکا می کنیم.

 
در ادامه به بررسی عملکرد بانک ها به تفکیک فعالیت های مشاع هر بانک می پردازیم.

بانک ملت: بر اساس بررسی ها بانک ملت بیشترین سهم درآمد مشاع را در میان بانک های مورد بررسی به خود اختصاص داده است. میانگین نرخ سود تسهیلات بانک ملت در سال 97 حدود 16درصد بوده است. وجه التزام تسهیلات با 34 درصد بیشترین وزن را در درآمدهای ناشی از اعطای تسهیلات بانک ملت به خود اختصاص داده است. میانگین نرخ سود سپرده این بانک نیز تنها حدود 13 بوده که پایین ترین نرخ در میان بانک های مورد بررسی به شمار می رود. دارندگان سپرده های کوتاه مدت بانک نیز به لحاظ ریالی نیمی از هزینه های سپرده را در این بانک به خود اختصاص داده اند. نرخ سود سرمایه گذاری های این بانک نیز در سال 97 حدود 15 درصد بوده است.

 
بانک صادرات: این بانک پس از بانک ملت از حیث بیشترین سهم از درآمد مشاع رتبه دوم را در میان بانک های مورد بررسی به خود اختصاص داده است. با این وجود بررسی ها نشان می دهد در سال 97 میانگین نرخ سود تسهیلات بانک حدود 14.5 درصد و میانگین سود نرخ سود سپرده های بانک حدود 13.5 درصد بوده است. وجه التزام با سهم حدود 50 درصدی مهم ترین منبع درآمدی مشاع بانک و حساب های کوتاه مدت نیز با سهم حدود 50 درصدی مهم ترین محل پرداخت سود سپرده بانک بوده است. اما موضوعی که باعث افزایش رشد درآمدهای مشاع بانک شده نرخ سود سرمایه گذاری حدود 34 درصدی بانک در سال 97 است که باعث شده بانک رتبه نخست را از این حیث از آن خود نماید. بررسی ها نشان می دهد که بیش از نیم از درآمدهای سرمایه گذاری بانک در سال 97 از محل فروش دارایی ها بوده که نمی توان در سال های بعد بر تکرار این سود ها امیدوار بود.

 
بانک تجارت: این بانک تنها بانکی است که موفق شده رقم منفی درآمد مشاع خود در سال 96 را در سال 97 به سود تبدیل کند. میانگین سود تسهیلات اعطایی حدود 19 درصدی در کنار میانگین نرخ سود سپرده تنها حدود 16 درصدی باعث شده تا بانک تجارت پس از چندین سال شکاف مثبت سود را تجربه نماید. اما بررسی هایی جزئی تر نشان می دهد بخش عمده ای درآمدهای حاصل سود تسهیلات اعطایی بانک در سال 97 به وجه التزام مطالبات از دولت بازمی گردد که با توجه به محاسبه تعهدی این حساب، علیرغم شناسایی به عنوان درآمد از سوی بانک و حسابرس، دریافت آنها با تردیدهایی همراه است. نکته دیگر آن که نرخ سود حاصل از سپرده گذاری ها و سرمایه گذاری های بانک تنها حدود 4 درصد می باشد که پایین ترین رقم در میان بانک های مورد بررسی است.

 
بانک پاسارگاد: این بانک در بین بانک های مورد بررسی به لحاظ میزان درآمدهای مشاع سهم بانک رتبه سوم را در اختیار دارد. بر طبق محاسبات نرخ میانگین سود تسهیلات اعطایی حدود 19 درصد و نرخ میانگین سود سپرده گذاری ها و سرمایه گذاری ها حدود 15 درصد بوده است. این درحالی است که میانگین نرخ سود سپرده گذاران حدود 15 درصدی بوده است. در میان سود دریافتی از محل تسهیلات، تسهیلات اعطاء شده در قابل مشارکت مدنی با سهم بیش از 80 درصدی بیشترین وزن دارد. سود پرداختنی به گواهی های سپرده منشتر شده نیز بیشترین وزن را در میان سود های اعطایی به سپرده گذاران داشته است. با سررسید شدن این گواهی ها و جایگزینی سپرده هایی با نرخ پایین تر پیش بینی می شود میانگین نرخ سود پرداختی به سپرده گذاران در سال 98 کاهش یابد.

 
بانک پارسیان: بیشترین سهم زیان آوری از محل درآمدهای مشاع از میان بانک های مورد بررسی به بانک پارسیان اختصاص دارد. نرخ سود میانگین تسهیلات حدود 15.5 درصدی و میانگین نرخ سود سپرده 18 درصدی بانک و به تبع آن منفی شدن شکاف ناشی از فعالیت های مشاع بانک مهم رین دلیل این زیان آوری به شمار می رود. نکته مهم آنکه حدود دوسوم درآمدهای ناشی از اعطای تسهیلات بانک پارسیان نوین از محل وجه التزام شناسایی شده که علیرغم شناسایی وصول آن ها صددرصدی درآمد شناسایی شده اندکی دور از ذهن به نظر می رسد. کسب سود میانگین حدود 30 درصدی از محل سرمایه گذاری های بانک نیز گرچه عملکرد قابل قبولی از فعالیت بانک در حوزه سرمایه گذاری ها به تصویر می کشد اما نتوانسته سهم بانک از در آمدهای مشاع را مثبت سازد.

 
بانک اقتصادنوین: برآیند عملکرد بانک اقتصاد نوین در سال 97 نسبت به سال 96 تغییر چندانی نداشته است. به گونه ای که همگام با کاهش درآمدهای مشاع، جمع مبلغ ریالی سود تعلق گرفته به سپرده گذارن نیز کاهش یافته است. بر اساس بررسی ها هم میانگین نرخ سود تسهیلات اعطایی و هم میانگین نرخ سود سپرده ها در این بانک در سال 97 حدود 15 درصد بوده است. درآمدهای اعطای تسهیلات در قابل عقد مشارکت مدنی با حدود 72 درصدی بیشترین وزن را در درآمد تسهیلات داشته اند. سپرده های با سررسید یک سال نیز یا بیش از نیمی از سود اختصاصی به سپرده گذاران بیشترین سهم هزینه های را در بین سپرده بگیران داشته اند. این درحالی است که حجم بسیار کم سرمایه گذاری ها در مقابل میزان سپرده ها و تسهیلات باعث شده بازده 28 درصدی بانک از محل سرمایه گذاری ها نتواند سهم بانک را از محل درآمدهای مشاع مثبت نماید.

 
بانک سینا: حاصل عملکرد بانک سینا نیز در حوزه تسهیلات دهی و سپرده پذیری مثبت بوده است. بر این اساس در سال 97 میانگین نرخ سود تسهیلات بانک سینا حدود 18 درصد و میانگین نرخ سود سپرده های این بانک حدود 15 درصد بوده است. نکته حائز اهمیت دیگر ان که علیرغم رشد درآمدهای غیر مشاع بانک در سال 97، میزان سود پرداختی به سپرده گذاران در این سال نسبت به سال 96 با کاهش همراه بوده که این موضوع سهم بانک را از درآمدهای مشاع به دست آمده بیشتر کرده است. موضوع جالب دیگر آنکه درآمد حاصل از سرمایه گذاری ها و سپرده گذاری های بانک سینا در سال 97 حدود 25 درصد بوده است.

ادامه دارد…