افزایش کارت های بی تراکنش/ بانک‌هایی که آمار نمی‌دهند

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک ، با بررسی آمارهای کارت‌های صادرشده توسط بانک مرکزی و کارت‌های بانکی تراکنش‌دار توسط شرکت شاپرک نتایج بسیار جالبی به دست آمد.

بر اساس آمارهای بانک مرکزی، تعداد کارت‌های برداشت صادر شدة بانکی تا شهریورماه 97 به 230 میلیون قطع رسیده در صورتی که آمارهای شاپرک حاکی از فعال بودن فقط 86 میلیون قطع در شهریور 97 و 89 میلیون قطع در فروردین 98 است که حاکی از متوسط سهم قابل توجه 63 درصدی کارت‌های برداشت فاقد تراکنش در شهریور 97 است.

گرچه برخی از کارت‌ها در برخی از ماه‌های سال توسط شرکت شاپرک فاقد تراکنش گزارش می‌شوند؛ اما ممکن است در ماه‌های بعد مورد استفاده قرار گیرند؛ اما در مجموع، حساب و کارتی که به مدت یک ماه استفاده نشود می‌تواند فقط یک حساب غیر کاربردی برای مشتری باشد.

نکتة جالب در قضیة اعلام آمارها که بانک مرکزی اخیراً برای اهداف شفافیت روی آن پافشاری می‌کند آن است که بانک مرکزی حتی تعداد کارت‌های صادر شدة خود را نیز منتشر نمی‌کند، در صورتی که طبق آمارهای شاپرک این بانک در فروردین 98 در حدود 9 هزار قطع، کارت تراکنش‌دار داشت. با نگاهی دقیق به آمارها، نکات جالب دیگری نیز روشن می‌شود که نشان‌دهندة اهمیت بالای آمار در تصمیم‌گیری‌هاست.

سهم کارت‌های تراکنش‌دار بانکی

مقایسة آمارهای شرکت شاپرک و بانک مرکزی نشان می‌دهد که در میان بانک‌های کشور، چهار بانک ملی ، صادرات، آینده و پاسارگاد در زمرة بانک‌هایی با بیشترین سهم کارت تراکنش‌دار بودند. در طی دورة مورد بررسی، سهم کارت‌های تراکنش‌دار بانک صادرات از حدود 17 درصد (فقط 17 درصد) در فروردین ماه 95 به حدود 56 درصد در شهریورماه 97 رسید.

این در حالی است که روند صدور کارت‌های این بانک مثبت بود؛ بنابراین میزان توجه مردم به کارت‌های این بانک که در جیب خود داشتند در سال‌های اخیر افزایش یافت. بانک ملی تنها بانک بزرگی است که در کل طول دوره دارای بیشترین سهم کارت تراکنش‌دار بود و در هیچ سال سهم کارت‌های تراکنش‌دار آن به کمتر از 40 درصد کاهش نیافت.

با نگاهی به بانک‌هایی که بیشترین کارت صادر شده که مجموعاً 65 درصد کارت‌ها صادره و 67 درصد کارت‌های تراکنش‌دار را در اختیار داشته‌اند مشخص می‌شود که بانک سپه رکورددار تعداد کارت‌های فاقد تراکنش است. سهم کارت‌های تراکنش‌دار این بانک در سال 97 به حدود 17 درصد کاهش یافت؛ یعنی در حدود 83 درصد از کارت‌های برداشتِ صادر شده توسط این بانک هیچ تراکنشی ندارند.

بانک صادرات تنها بانکی است که در سال 97 رشد قابل توجهی را در سهم کارت‌های تراکنش‌دار نشان داد؛ در صورتی که در سال 96 این بانک رکورددار کمترین کارت تراکنش‌دار بود. بانک ملت نیز توانست در این دوره سهم کارت‌های تراکنش‌دار خود را از حدود 25 درصد به 41 درصد افزایش دهد.

در میان 35 بانک و مؤسسة اعتباری ثبت‌شده در بانک مرکزی دو بانک و دو مؤسسة اعتباری آماری از کارت‌های صادره به بانک مرکزی اعلام نکردند.

اول اینکه خود بانک مرکزی که در حدود 9 هزار قطع کارتِ برداشت تراکنش‌دار در فروردین 98 داشت، هیچ آماری از کارت‌های صادرة خود ارائه نکرده است. بانک قرض‌الحسنة رسالت نیز در سال‌های گذشته آماری از تعداد کارت‌های صادره ارائه نکرده است، در صورتی که در فروردین 98 در حدود یک میلیون و 500 هزار قطع کارت تراکنش‌دار، طبق آمارهای شاپرک ، داشت. دو مؤسسة اعتباری نور و ملل نیز آماری از کارت‌های صادره به بانک مرکزی ارائه نکرده‌اند.

با توجه به شکل 4، بانک سپه با بیش از 37 میلیون کارت صادر شده در شهریور 97، بیشترین تعداد کارت برداشت صادر شده را در اختیار دارد؛ در حالی که از نظر تعداد کارت تراکنش‌دار در رتبة ششم قرار دارد. بانک ملی ایران نیز با بیش از 35 میلیون کارت صادر شده در رتبة دوم قرار دارد.

سهم بانک‌ها از کارت‌های صادره

همان‌طور که ذکر شد، بانک سپه با حدود 37 میلیون کارت صادر شده، 16 درصد از کارت‌های برداشت شبکة بانکی کشور را در اختیار دارد و بانک ملی نیز با نزدیک به 36 میلیون قطع کارت، سهمی بسیار نزدیک به بانک سپه داشت. این دو بانک، به همراه بانک‌های ملت و رفاه، مجموعاً 50 درصد از کارت‌های برداشت صادر شده را در اختیار دارند.

سهم بانک‌ها از کارت‌های تراکنش‌دار

همان‌طور که ذکر شد، بانک ملی ایران با بیش از 20 میلیون کارت برداشت تراکنش‌دار نزدیک به یک چهارم کارت‌های تراکنش‌دار شبکة بانکی کشور (23 درصد) را در اختیار دارد. بانک صادرات ایران نیز با 10 میلیون و 500 هزار قطع، کارت تراکنش‌دار در رتبة دوم قرار و 12 درصد از کارت‌ها را در اختیار دارد. بانک‌های ملت و کشاورزی نیز به ترتیب با 10 میلیون و 400 هزار و 7 میلیون قطع، کارت به همراه دو بانک ملی و صادرات بیش از نیمی از کارت‌های تراکنش‌دار را در اختیار دارند. بانک سپه نیز از نظر تعداد کارت‌های تراکنش‌دار با سهم 7 درصدی و تعداد 6 میلیون و 300 هزار کارت تراکنش‌دار در رتبة پنجم قرار دارد.

سهم بانک‌ها از کارت‌های فاقد تراکنش

بانک سپه در شبکة بانکی دارای بیشترین کارت فاقد تراکنش در فروردین 98 بود و با 31 میلیون قطع کارت برداشت فاقد تراکنش، در حدود 22 درصد کارت‌های فاقد تراکنش شبکة بانکی را در اختیار دارد. بانک ملی ایران نیز با 16 میلیون کارت فاقد تراکنش در رتبة دوم قرار داشت و 11 درصد کارت‌های برداشت فاقد تراکنش کشور در اختیار این بانک است. بانک‌های رفاه و ملت نیز به همراه این دو بانک بیش از 50 درصد کارت‌های فاقد تراکنش شبکة بانکی کشور را در اختیار دارند.

نتیجه‌گیری

عمدتاً در کشور ما هر کارت برداشت به یک حساب بانکی متصل است و به ندرت چند کارت به یک حساب متصل هستند؛ بنابراین، به نظر می‌رسد قضیة کارت‌های فاقد تراکنش فقط به یک قطعه پلاستیکی بی‌مصرف خلاصه نشود؛ بلکه در حدود 144 میلیون حساب بانکی در کشور وجود دارد که به طور ماهانه هیچ تراکنشی از آنها انجام نمی‌شود. این امر منجر می‌شود تا ضرورت پیاده‌سازی قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای مدیریت حساب‌های بانکی در کشور پر رنگ‌تر شود.

گرچه برخی از کاربران بانکی به طور آگاهانه از این الگو در استفاده از کارت استفاده می‌کنند که این امر می‌تواند نقطة مثبتی در زمینة امنیت حساب باشد. برخی از دارندگان کارت‌های بانکی همیشه تنها یک یا دو کارت که دارای مبلغ کم است برای فعالیت‌های خرید و برداشت استفاده می‌کنند تا در صورت بروز کلاهبرداری متحمل زیان قابل توجهی نشوند. با این حال، با در نظر گرفتن همة شرایط، حداقل در کشور در حدود 50 میلیون حساب بانکی غیر فعال وجود دارد که هیچ تصمیم مدیریتی برای آن اتخاذ نشده است.