یک بام و دوهوای بانک مرکزی درباره ارز رمز ملی/ «بیت کوین ایرانی» از شوخی تا واقعیت!

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، همچنان که به آخرین روزهای سال 97 نزدیک می شویم، این سوال بیشتر برای اهالی صنعت پرداخت در کشور پررنگ می شود که سرنوشت تولید ارزرمز ملی با پشتوانه ریال چه شد؟ سوالی که اخیرا البته با پاسخ رئیس شورای عالی فضای در کشور همراه شد و وی ابراز امیدواری کرد که ارزرمز ملی در کشور به زودی اجرایی شود.
 
سه ماهه اول سال جاری به بحث و بررسی پیرامون نهادهای مختلف تصمیم گیر درباره ارزرمزها گذشت. بیت کوین که 10 سال از عمر آن می گذشت به یک باره به موضوع اول سخنرانی های آذری جهرمی، وزیر ارتباطات تبدیل شد تا شاید مقاومت بانک مرکزی در قبال این نوع از فناوری های نوین شکسته شود.
 
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دوم اسفندماه پارسال در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام نوشته بود:

جهان در حال تحول است و یکی از این تحولات، «ارزهای دیجیتال» است و رویکرد انفعالی درباره فناوری و انتظار دستگاه ها از یکدیگر به طور طبیعی باعث عقب‌ماندگی و در نهایت انفعال حاکمیت می شود.  اما بانک مرکزی دوم اردیبهشت ماه امسال تاکید کرد بکارگیری بیت کوین و سایر ارزهای مجازی در همه مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است.
 

این بخشنامه، با واکنش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات همراه بود و وزیر جوان در واکنش به آن گفت: مصوبه بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار اصلی پول و مالی کشور در مورد ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین که به بانک ها و صرافی ها اعلام و استفاده از آنها را ممنوع کرده است، به معنای ممنوعیت یا محدودیت بکارگیری ارز دیجیتال در توسعه داخلی نیست.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هشتم اردیبهشت ماه نیز برگشت به عقب در برابر ارز دیجیتال را بی معنا دانست از آماده سازی مدل آزمایشی ارز دیجیتال ایرانی خبر داد. موضوعی که همچنان بی نتیجه مانده است، این در حالی است که اساسا تولید ارزرمزملی برای دور زدن تحریم ها خود نیز با اما و اگرهای فراوانی همراه است.
 
ارزرمزملی شرکت خدمات انفورماتیک متولد شد
 
سوم مردادماه سال 97 شرکت خدمات انفورماتیک از تولد رمزارزملی خبر داد و اعلام کرد براي اهداف راهبردی خود و همگام با سیاست‌های کلان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، از سالیان گذشته مطالعات گسترده‌ای را در این حوزه آغاز کرده است و با تشکیل کارگروه‌های تخصصی و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های فنی، علاوه بر رصد مداوم فناوری، گونه‌های مختلف رمزارز را تولید و کاربری‌های آن را در مقیاس آزمایشی مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.
 
شرکت خدمات انفورماتیک هدف از توسعه زیرساخت رمزارز ملی پایه‌ریال، امکان‌سنجی و ارزیابی قابلیت‌های این فناوری در تسهیل مبادلات اقتصادی، افزایش شفافیت و توسعه‌ خدمات مالی و پرداخت در نظام بانکی کشور دانست و اعلام کرد که این زیرساخت قابلیت آن را دارد که رمزارز ملی را به پشتوانه‌ پول ملی کشور صادر کرده و در فاز اول در اختیار بانک‌های تجاری کشور قرار دهد تا از آن به عنوان توکن و ابزار پرداخت برای تبادلات، تسویه بین بانکی و توسعه خدمات خود بهره گیرند.
 
به این ترتیب، بانک‌ها مي‌توانند با تعریف انواع قراردادهای هوشمند در این بستر، به توسعه و بهبود زیرساخت خدمات مالی و پرداخت خود، از جمله خدمات مبتنی بر کیف پول و پرداخت‌های خرد، اقدام کنند. نسخه عملیاتی این زیرساخت پس از طی دوران آزمون و کسب بازخورد، در سه ماه آینده به صورت یک اکوسیستم باز در اختیار بانک‌ها، شرکت‌های حوزه فناوری و فعالان نظام پولی و بانکی قرار می گیرد.
 
در نهایت قرار شد سه ماه دیگر از این ارزرمز در نمایشگاه الکامپ رونمایی شود و در اختیار بانک ها قرار بگیرد، موضوعی که تاکنون مسکوت مانده است و نه از آن رونمایی شد و نه در اختیار بانک ها قرار گرفت.
 
پیشتر سید ابوطالب نجفی مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک آبان ماه گذشته درباره رمزارز ملی گفت:

رمزارز ملی توسط شرکت خدمات انفورماتیک و به درخواست بانک مرکزی برای استفاده از فناوری‌های نوین در توسعه خدمات نظام بانکی کشور طراحی و توسعه داده شده است. رمزارز ملی ازسوی بانک مرکزی صادر می‌شود و قابلیت آن‌ را دارد که در یک بستر توزیع شده و فرد به فرد بدون هیچ نهاد واسطی جابه‌جا شود.

 
پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات ، پژوهشگاه پولی و مالی و پست بانک به دنبال تولید ارزرمز!
 
در کنار شرکت خدمات انفورماتیک، نهادهای دیگری نیز به دنبال تولید ارزرمز ملی بودند! موضوعی که خاصیت ملی بودن این ارزرمز را به طور کامل زیر سوال برد تا جایی که مقامات این شرکت ها نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند.
 
آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اوایل امسال اعلام کرد که با مشارکت پست بانک ایران رمز ارز ملی را اجرایی خواهد کرد. اما چندی پیش، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک وابسته به بانک مرکزی در واکنش به این موضوع گفت:  رمزارز ملی توسط شرکت خدمات انفورماتیک و به درخواست بانک مرکزی جهت استفاده از فناوری‌های نوین در توسعه خدمات نظام بانکی کشور طراحی و توسعه داده شده است.
 
خسرو فرحی مدیرعامل پست بانک نیز در این باره گفت: پست بانک با همکاری دانشگاه صنعتی شریفی طرحی را به طور پایلوت جلو برد، ولی مولفه های اثرگذار و مشخصات رمزارزها نیازمند سیاست های کلی در بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی است. به نظر می رسد که بانک مرکزی و شرکت خدمات در حال دنبال کردن آن طرح هستند و متناسب با وضعیت روز راهکارهایی را در این زمینه ارائه خواهند کرد.
 
نجفی مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک نیز با اشاره به تولید رمز ارز ملی توسط پست بانک و برخی دیگر از نهادها در کشور گفت: صدور این نوع رمزارز تنها توسط رگولاتور پولی و بانکی کشور یعنی بانک مرکزی قابل انجام است و تمامی رمزارزهای تولید شده توسط سایر نهادها به‌عنوان رمزارزهای خصوصی منتشر شده توسط ICO‌ها به‌شمار می‌رود که می‌تواند همراه با پشتوانه یا فاقد هر گونه پشتوانه و براساس سیاست‌های بانک مرکزی باشد و بر این اساس رمزارزهای تولید شده به جز «رمزارز بر پایه ریال بانک مرکزی»، رمز ارز ملی محسوب نمی‌شود.
 
واکنش رسانه های خارجی به تولید ارزرمزملی در ایران
 
الجزیره انگلیسی، سایت شبکه تلویزیونی قطر با بازتاب خبر راه اندازی ارزرمز ملی در ایران در این باره نوشت: ایران قرار است در یک همایش بانکی و پرداخت از ارز رمز ملی خود رونمایی ‌کند. الجزیره در ادامه به بررسی ارزرمز ملی در ایران، روسیه و ونزوئلا پرداخته و می نویسد که عمده دلیل راه اندازی ارزرمزهای ملی در این کشورها دور زدن تحریم‌های آمریکا است.
 
درادامه این گزارش آمده است: با وجود اینکه ارزدیجیتال معرفی شده از سوی بانک مرکزی ایران پشتوانه ریال را به همراه دارد، اما قرار است جایگزینی برای سیستم سوئیفت باشد، سیستم سوئیفت یک سیستم راه حلی بین المللی برای نقل و انتقال پول است که برخی از بانک های ایران به آن دسترسی ندارند.
 
الجزیره همچنین در این باره نوشت: منابع مختلف نسبت به استفاده از این ارزرمز در مقیاس وسیع ابراز عدم اطمینان کردند اما استفاده های داخلی از ارزرمز مانند پرداخت مشتری احتمالا یکی از گزینه های رونمایی از این ارزرمز است.
 
 یاشار راشدی، توسعه دهنده بلاک چین در شرکت رادفا ایران در این باره به الجزیره گفت: آنها قطعا نمی توانند با توجه به ماهیت متمرکز ارزهای دیجیتال، جایگزینی برای بیت کوین داشته باشند. اما وجود آن بی ضرر است.
 
 وی افزود: ممکن است ارزرمز ملی ایران استفاده روزانه  و در میان عموم مردم نداشته باشد اما می تواند جنبه های جدیدی را به استارتاپ‌ها و توسعه دهندگانی که مجبور به کار با ای‌پی های متمرکز بانکی هستند ایجاد کند. الجزیره همچنین نوشت: ارز دیجیتال ونزوئلا، پترو نیز هم اکنون در حال اجرایی شدن است اما با اتهامات متعددی همچون غیرقانونی بودن مواجه است.
 
کارشناسان چه می گویند؟/ ارزرمز ملی شوخی یا واقعیت
 
مسعود نارنجی، مدیر پروژه بانکداری مبتنی بر بلاک چین در بانک ملت در این باره می گوید: نباید انتظار زیادی از ارزرمز ملی داشته باشیم و صحبت‌هایی از قبیل دور زدن تحریم ها نیز بیشتر شبیه به یک شوخی است. ما باید انتظارات دیگر و در سطوح دیگری از این موضوع داشته باشیم. باید ببینیم در سطح حاکمیتی به دنبال چه اهدافی هستیم، در سطح کاربری و بیزینس نیز باید ببینیم چه خواسته‌هایی را از آن داریم.
 
همواره یکی از نمونه های ارزرمزملی که در ایران از آن یاد می شود، ارزرمز ملی ونزوئلا با نام پترو است. این در حالی است که جزئیات و یا اخبار درستی دررابهط با کارکرد این ارزرمز در رسانه ها منتشر نمی شود.
 
مصطفی نقی پور مدیر اجرایی مرکز فناوری نوآوری فناپ نیز در این باره می گوید: رویترز در سپتامبر 2018 گزارش می‌دهد که هیچکس رمز ارز ملی ونزوئلا را نه می‌خرد و نه می‌فروشد. این کشور می‌تواند به عنوان یک کیس استادی باشد که ما نیز زیاد از آن دور نیستیم. اینکه ما با رمز ارز ملی بخواهیم کاربردهای داخلی داشته باشیم، خب این را همین الان هم که داریم. چندی قبل اقای نجفی مدیر عامل سازمان خدمات انفورماتیک اشاره کردند که ریال پشتوانه ارز رمز ملی است! واقعا منظور این حرف قابل درک نیست! اگر منظور دور زدن تحریم‌ها است که خب کیس ونزوئلا در مقابل چشمان ما قرار دارد. من فکر می‌کنم باید به دنبال کارکردها و نیازها بگردیم تا بتوانیم به بهترین نحو نیازها را پاسخ دهیم.
 
 عباسی، مدیر تحقیق و توسعه در حوزه فناوری زنجیره بلوک و رمزارزها در شرکت اریاتک نیز با بیان اینکه ارز رمز ملی از نوع کارکرد می‌تواند عنوان ارزرمز را برای خود داشته باشد، تصریح کرد: از نظر ماهیت وجودی چیزی به نام ارز رمز ملی بی معنا است. هرگاه ما به سمت ایجاد رمزارزی رفتیم که در آن واسطه و نهادی نبود که ما به واسطه اعتماد به آن نهاد بخواهیم کارهایمان را انجام دهیم، دیگر رمز ارز ملی با اعتماد به دولت و حاکمیت دیگر معنا ندارد. اصطلاح رمز ارز ملی چیزی شبیه به اصطلاح بانکداری غیرربوی است! دو عبارتی که کنار هم گذاشتنش چیزی شبیه به شوخی است.

منبع: فابانیوز
گزارشی از: خدیجه غبیشاوی