متن کامل میزگرد «جایگاه و نقش پرداخت یاران در اکوسیستم پرداخت خرد»/ بخش دوم

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، به نقل از فابانیوز، عصر چهارشنبه هفته گذشته میزگرد «جایگاه و نقش پرداخت یاران در اکوسیستم پرداخت خرد» با حضور علیرضا بزرگمهری، مدیرعامل شرکت سابین تجارت آریا و «محمدرضا عباسی»، مدیر نظارت بر شبکه پرداخت (شاپرک)، «پرهام بهین‌شاد» مدیرعامل شرکت هدایت هوشمند قرن، «اصغر باباپور» مدیر امور تحقیق و توسعه بازار بانک ایران زمین و«علی نوروزی» مدیرعامل شرکت فن‌آوا کارت برگزار شد. بزرگمهری مدیریت این پنل را برعهده داشت.
 
پیش از آغاز این پنل، «محمد مراد بیات» مدیرعامل مرکز فابا در سخنانی خواستار عدم تقابل میان PSPها و پرداخت یاران شد و تاکید کرد باید ببینیم بازیگران جدید عرصه پرداخت به دنبال چه هستند و چه جایگاهی دارند. آیا جایگاه آنان را تعیین کرده ایم تا بتوانیم نقششان را تببین کنیم؟
 
این میزگرد که با حضور جمع قابل توجهی از فعالان و علاقه مندان این حوزه در محل مرکز فابا برگزار شده بود، بیش از 2 ساعت به طول انجامید که بخش نخست از آن را می توانید (اینجا) بخوانید. در ادامه بخش دوم این میزگرد را می توانید بخوانید:
 
بزرگمهری: بارها عنوان کرده ام که ما دارای یکی از توسعه یافته ترین شبکه های بین بانکی پرداخت و تبادلات بانکی هستیم و با توجه به اینکه کشورهای زیادی در دنیا این شبکه را در اختیار ندارد، مثال آوردن برای آن دشوار است و تنها چند کشور توسعه یافته این شبکه را در اختیار دارند…
 
در منطقه نیز ما یکی از بهترین ها هستیم. اما این جمله که در کشورهای توسعه یافته PSPها مجری هستند حرف بسیار درستی است اما چیزی که در کشور شاهد آن هستیم متفاوت است. PSPها در کشور ما مجری نیستند، خودشان هم بازاریاب هستند هم سهم تراکنش می دهند، هم IPG  می‌دهند و …یک PSP که به پرداخت یاران معترض است، خودش 40 درصد از سهم تراکنش بر روی IPG   را پیشنهاد می کند حال انتظار دارید پرداخت یاران  بتوانند با درآمد کارمزد IPG  ارتزاق کنند و رشد پیدا کنند و سرویس های جدید ارائه دهند؟
 
اگر PSPها مجری هستند همین نقش خود را ایفا کنند چرا که مدل های برتر دنیا بر همین سبک و سیاق است، این شرکت ها باید کیفیت سرویس را افزایش دهند. باید کانالهای بیشتری را برروی کانال مدیریت خود پیاده کنند و ابزارهای بیشتری را درگیر کنند ما اکنون 16 پرداخت یار هستیم درخواست ما این است که جلسات منظمی را ماهانه یا 2ماه یک بار با شرکت شاپرک داشته باشیم.
 
اکنون دل بانک ها از موضوع پرداخت خرد پُر است. می خواهیم تاثیر نظام کارمزد بر اکوسیستم پرداخت خرد را بررسی کنیم و ببینیم آیا این تاثیر را پرداخت یاران با استفاده از کیف پول و یا راه حل های مشابه آن می توانند تغییر دهند؟
 
باباپور: یک اصل فلسفی می گوید که نظم در عالم بی نظمی خود عامل بی نظمی است. بانک مرکزی اکنون در حال پیروی از این قاعده است که جوابگو نیز بوده است. اکنون یک بی نظمی بر ما حاکم شده است و می گویند اگر بخواهیم اصول درست را اجرا کنیم، این نظم برهم می خورد. کسی هم جرات نمی کند این تصمیم اساسی را بگیرد و یک بار تمام موارد موجود در این زمینه به طور اساسی مورد کنکاش و بررسی قرار بگیرد.
 
نظام کارمزد رفتار عقلایی را از دارندگان کارت سلب کرده است
 
دومین موضوع مکانیزم قیمت است. در همه دنیا هیچ گاه دولت ها درباره قیمت دستور العمل و بخشنامه صادر نمی کنند و با تنظیم درست قیمت، رفتار مصرف کننده را تنظیم می کنند. متاسفانه در کشور اینطور نیست، ما بحث کارمزدها را به سمت بانک ها سوق داده ایم و می گوییم بانک ها وضعیت خوبی دارند و سودهای آنچنانی می دهند پس 2 سر کارمزد را باید بانک ها پرداخت کنند. بنابراین من رفتار عقلایی نمی کنم و تراکنش های هزار تومان و دو هزارتومان انجام می دهم و هرروز 50 هزار تومان از ATM پول برداشت می کنم. بنابراین چون کسی دیگر کارمزد تراکنش های من را را پرداخت می کند کسی نباید از من دارنده کارت انتظار داشته باشد که رفتار عقلایی داشته باشم.
 
معتقدم که مگر مدل پرداخت ما شبیه به کشورهای خارجی است که بقیه موارد بخواهد شبیه به آنها و مطابق با اصول آنها اجرایی شود. بانک ها در کشور ما سود 20 درصد می دهند، از طرفی دیگر، دارندگان کارت عادت کرده اند که پول خدماتی که دریافت می کنند را ندهند، کارمزد و پذیرنده هم به همین صورت، شتاب و شاپرک در هر شرایطی کارمزد خود را می گیرند و ذینفع هستند پس چرا باید زیربار تصمیمات اساسی بروند که برایشان تبعات اجتماعی دارد.
 
شاپرک و بانک مرکزی حاضر به تصمیم گیری درباره نظام کارمزد نیستند
 
هر سال این مساله را مطرح می کنیم و عنوان می کنیم چه کسی باید این تصمیم را بگیرد؟ پاسخ می دهیم دولت. دولت همان نقش حاکمیتی بانک مرکزی است. اما هیچ کس از مسئولین بانک مرکزی و یا شاپرک حاضر به تصمیم گیری در این زمینه نیست که مبادا فردا تبعاتش متوجه آنها شود. همه می گویند به من بگویید من انجام می دهم. سال 94 یک مرتبه این موضوع مطرح شد متاسفانه به دلیل اینکه این موضوع را درست تفهیم نکردند شکست خوردند و این برای صنعت پرداخت ضایعه بزرگی بود که یک مرتبه این موضوع را رسانه ای کردند و بعد از تصمیم گیری خود عقب نشینی کردند و دوباره مطرح کردن این موضوع باید با یک رویکرد و سناریو کاملا حساب شده همراه باشد.
 
در همه جای جهان تراکنش های خرد بر بستر کیف پول الکترونیکی انجام می شود
 
بر اساس گزارش های شاپرک، بسیاری از تراکنش های ریز که حدود 70 درصد از تراکنش ها زیر 25 هزار تومان است. شاپرک ناراحت نیست چون هرکدام سهم خود را از این موضوع می گیرند در این شرایط بانک پذیرنده ای که کارمزد می دهد مساله ساز است. از طرفی دیگر باید این را هم در نظر داشت که این 70 درصد اگر از رده خارج شوند تکلیف سرمایه گذاری که روی شبکه شده است چه می شود. پس بنابراین تمایل زیادی برای این کار ندارند.
 
از طرفی دیگر می گویند کیف پول باید مطرح شود، معتقدم این روش درستی است. می گویند پرداخت بان ها باید روی کیف پول سرمایه گذاری کنند که ما به آنها مجوز دهیم، در همه جای جهان تراکنش های خرد بر بستر کیف پول الکترونیکی انجام می شود، راه اندازی کیف پول کار خیلی پیچیده ای نیست و امکان راه اندازی آن وجود دارد.
 
من با این مدل که می گویند عدد و رقم برای دریافت کارمزد تعیین کنیم مخالف هستم. در مدل کارمزدی، در همه جای دنیا 2 انتخاب پیش روی دارنده کارت قرار می گیرد. نخست اینکه بانک ها می گویند اگر از شبکه من تراکنشی انجام دهی نیازی به پرداخت کارمزد ندارید.
 
تصمیم گیری درباره نظام کارمزد تصمیم پیچیده ای نیست و همانطور که درباره مانده گیری این تصمیم گرفته شد ما باید در قبال نظام کارمزد نیز تصمیمات درستی را اتخاذ کنیم. خاطرم هست که در مقطعی 40 درصد از تراکنش های مانده گیری بود.  چون دارنده کارت هزینه ای را پرداخت نمی کرد میگفت یک مانده بگیر بعد خرید را انجام می دهم به این معنا که هر خرید قبلش یک مانده گیری داشت. کارمزدی هم پرداخت نمی کرد، بعد این کارمزد به دارنده منتقل شد.
 
نخست باید بحث کارمزد را سامان دهیم، برای اینکه منافع شاپرک و بانک مرکزی نیز حفظ شود می شود این مدل را با یک ترتیبی که دارنده کارت آن را پرداخت کند ساماندهی کرد. از سوی دیگر معتقدم در پرداخت های خرد باید به سراغ کیف پول برویم.

بزرگمهری: در بحث نظام کارمزد، پس از بانک باید به سراغ PSP برویم که مواردی چون تصحیح و یا تاثیر نظام کارمزد مطرح می شود و نظر آقای نوروزی را در این زمینه جویا می شویم:
 
نوروزی: یکی از بحث‌های داغی که امروز وجود دارد بحث نظام کارمزد است. ما هم جزو PSPهایی هستیم که علاقه مندیم نظام کارمزد تغییر کند. به این خاطر که ما جزو PSPهایی هستیم که مورد حمایت هیچ بانکی نیستیم، PSPهایی که مورد حمایت بانک ها هستند عملیاتشان از این جیب به آن جیب است ولی ما جزو PSPهایی هستیم که از حمایت بانک بی بهره هستیم و نظام کارمزد که با سوال هایی چون چرا اصلاح نشد و چرا اعلام شد اما اجرا نشد، همراه است البته شاید به دلیل شرایط سال گذشته به عرصه اجرا نرسید.
 
مشکلات جدی PSPهایی که مورد حمایت بانک ها نیستند
 
ولی قطعا این اتفاق باید رخ دهد، ما به اجبار در حال پذیرش اصلی هستیم که بر اساس آن اصل قیمت ها در کف بازار به گونه دیگری است.. تصور ما این است که سال آینده PSPهایی از جنس ما با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد.
 
جایگاه شاپرک حاکمیتی و سیاست گذاری است. پیشنهاد من این است که جایگاه شاپرک، پرداخت یاران و PSPها را مشخص کنیم و بر اساس آن نظامی را پیشنهاد دهیم. یکی از اعتراضات همیشگی ما در جلسات این است که چرا PSPها با یکدیگر تفاهم ندارند، چرا یک انجمن، سندیکا و یا اتحادیه ندارند و با هم تفاهم ندارند، قرارداد پرداخت یاری را ما خودمان بسته ایم اما یکی از PSPها به پرداخت یاران آسیب می زند و دیگری از آن حمایت می کند.
 
نظام فعلی کارمزد متعلق به 11 سال پیش است
 
ما اگر درباره سیستم پرداخت خرد صحبت می کنیم، قرار نیست از 50 تومان و 70 تومان بگوییم.بیاییم سیستمی را پیشنهاد دهیم و بر اساس آن پیشنهاد تصمیم سازی کنیم، پیشنهاد را ارائه دهیم تا نظام حاکمیتی با اصلاح احتمالی آن، آن را ابلاغ کند. اما واقعیت این است که نظام فعلی کارمزد متعلق به 11 سال پیش است. اکنون با هزینه هایی که ما داریم از جمله رول کاغذ که با افزایش 7 برابری قیمت مواجه شده است و موارد دیگر نمی شود شرایط را ادامه داد.
 
برخی از پرداخت یاران از جنس پرداخت یاری نیستند/ پرداخت یاران هنوز به بلوغ نرسیده
 
اگر پرداخت یاران نقش خود را به درستی پیدا کنند قطعا موفق خواهند بود. پرداخت یاران هنوز به بلوغ نرسیده اند و باید فین تک ها و استارتاپ ها را راه بیندازند. پرداخت یارهایی که می خواستند PSPشوند، نتوانستند و مجوز پرداخت یاری گرفتند به درد پرداخت یاری نمی خورند، یادمان باشد برخی از پرداخت یاران از جنس پرداخت یاری نیستند. بانک ها قرار بود سهمی در PSPها داشته باشند، چرا این موضوع را ما رعایت نمی کنیم. چرا پرداخت یارانی را وارد تفاهم نامه کرده ایم که در این جایگاه نیستند.
 
باباپور: محدودیت گذاشتن برای PSPها به دلیل سرمایه گذاری سنگینی که برای کار در این حوزه انجام می دهد و نظارت عریض و طویلی که شاپرک انجام می دهد توجیحی ندارد، شرکت های جدید می توانند هم در حوزه کارتی هم در حوزه غیرکارتی فعالیت کنند.
 
کدام آدم عاقلی کنار 7 میلیون POSکه بیش از نیمی از آن بیکار هستند مجددا پز راه اندازی می کند. کدام بانکی این کار را می کند، پس اگر یک شرکت استارتاپی یا یک شرکت غیر استارتاپی مدل کسب و کاری خود را به گونه ای که ارزش افزوده آن بر روی دستگاه POS باشد ایجاد کند، بخشی از بازار را از آنِ خود می کند.

در کشور دبی، حدود 8 سال پیش در مجموع 32 هزار دستگاه POS فعالیت می کرد 18 هزار تا متعلق به یک شرکت PSP و حدود 16 هزار POS متعلق به یک شرکت PSP دیگر. این در حالی است که یک شرکت ما 100 هزار دستگاه POS دارد و اتفاقا استقبال بسیار خوبی از آن شده است، چرا باید آن را محدود کنیم؟ من با محدودیت مخالفم. فلسفه وجودی پرداخت یاران این است که هرشرکتی که توانایی و قدرت و نوآوری آن را دارد وارد عرصه فعالیت شود، ما از آن حمایت می کنیم ضمن آنکه بر آن نظارت نیز خواهیم کرد.
 
شرکت دیگری را می شناسم، 40 هزار POS فروخته است، خدمات غیررایگان ارائه  می دهد و از طریق هدایت تراکنش به یک مجموعه PSP متصل شده است و شاپرک هیچ نظارتی نیز بر آن ندارد.
 
فکر می کنم PSPها با فشار و لابی گری که با شاپرک انجام داده اند این موضوع را مطرح کردند که ما خودمان 13 PSP هستیم و هرکسی درخواستی دارد از طریق ما عمل کند. معتقدم ما وارد کفش یکدیگر می شویم. در صورتی که پرداخت یاران به سراغ حفره هایی می روند که شما آنها را پر نکرده اید.
 
بزرگمهری: اقای مهندس عباسی، با این تفکری که مطرح شد، ایجاد سرویس های ارزش افزوده در سیستم های دستگاه POS در چارچوب پی اس پی های ما است؟ و آیا سرعتی که پی اس پی های ما در مواجه با ابزارهای جدید دارند کفایت می کند و باید بازار را رها کنیم…
 
عباسی:
 
POS جایگاهی در فعالیت پرداخت یاران ندارد/ کارمزدخواهی کار غلطی است
 
کارمزدخواهی کار غلطی است. ما به عنوان شاپرک یا بانک مرکزی نمی توانیم بگوییم چون کارمزدخواهی هست، POS را به پرداخت یار بدهم. این 2 موضوع جدای از یکدیگر است. نزدیک به 8 میلیون POS در کشور وجود دارد این در حالی است که تعداد پذیرنده های ما تا این اندازه بالا نیستند و آمار ثبت شده آن بیش از 2 میلیون پذیرنده است. ما در حال سرمایه گذاری بر ابزاری هستیم که احتمالا منافع آن در جای دیگری است نه حوزه پرداخت. بنابراین POS جایگاهی در فعالیت پرداخت یاران ندارد.
 
اما در آینده نه تنها در کشور بلکه در دنیا این موضوع به چه صورت خواهد بود؟ در آینده پرداخت بدون کارت باید وارد عرصه پرداخت شود، بحث های مربوط به هزینه و فایده همواره برای همه مطرح است وممکن است ارائه سرویسی برای PSPها به صرفه نبوده و شاهد ورود پرداخت یاران بودیم اما اینطور نیست که پرداخت یاران همه ایده های نو و جدید را پیاده کرده باشد، هنوز عرصه های مختلف و متعددی در این زمینه وجود دارد که PSPها می توانند به آن ورود کنند. اکنون در حوزه QR چقدر کار انجام شده است؟ این بحث بازی است و عرصه خوبی برای سرمایه گذاری است.

تعداد پرداخت یاران در 6 ماه آینده به بیش از 100 عدد می رسد/ دست بانک ها برای گرفتن کارمزد بسته نیست
 
حتما جلسات منظمی میان پرداخت یاران و شاپرک برگزار خواهد شد. اکنون پرداخت یاران 16 عدد هستند و 2 پرداخت یار دیگر نیز تفاهم نامه را دریافت کرده است و به 18 عدد رسیده اید، اما در 6 ماه آینده این رقم به بالای 100 عدد خواهد رسید.
 
در بحث کارمزد نیز معتقدم که دست بانک ها برای گرفتن کارمزد بسته نیست و می توانند در ازای سرویس هایی که ارائه  می دهند کارمزد دریافت کنند و دست بانک ها در این زمینه باز است.
 
در زمینه کیف پول ارائه مجوزی وجود ندارد و زیبایی آن به این است که نیازی به دریافت مجوز ندارد. پرداخت یاری اگر شرایط آن را دارد خود را معرفی کند و در این زمینه فعالیت خود را آغاز کند. یک پرداخت یار می تواند پرداخت بان هم باشد و در آینده نیز احتمالا پرداخت ساز هم باشد. و برای پرداخت بانی باید از بانک مجوز دریافت کرد.