تولید محتوا برای کودکان ایرانی بر بستر بلاک چین

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، وزارت ارتباطات برای سرعت بخشی به بحث تولید محتوای کودک در فضای مجازی و ساماندهی آن، «توسعه خدمات و محتوای فضای مجازی برای کودکان» را در قالب یک سند به‌نام پروژه سما تهیه و در دستور کار قرار داده است. این پروژه بر بستر فناوری بلاک چین خواهد بود.آنچه می‌خوانید گفتگوی مدیر پروژه سما (خسرو سلجوقی) با روزنامه‌ ایران درباره همین موضوع است.

طرح «سما» چگونه طرحی است؟

طرح «سما» مخفف سه کلمه سالم، مناسب و ایمن است. این طرح در شورای عالی فضای مجازی برای توسعه خدمات و محتوای فضای مجازی برای کودکان کشور در قالب یک سند تهیه و در دست تصویب است. وزارت ارتباطات نیز بنا بر اهمیتی که محتوای فضای مجازی کودکان دارد و در راستای سند شورای عالی فضای مجازی، برای اجرایی کردن نیازهای بازار محتوای کودک در فضای مجازی، سند و برنامه اقدامی تهیه کرده است. در این طرح ما به‌دنبال تولید محتوای مناسب و ارائه خدمات فراوان برای کاربران و متناسب با ویژگی آنها با استفاده از دانش زنجیره بلوکی (بلاک چین) هستیم.

آماده‌سازی طرح «سما» از چه زمانی آغاز شده و وظیفه وزارتخانه در این طرح چیست؟

پروژه سما مدت‌ها است که در شورای عالی فضای مجازی مطالعه و بررسی شده ولی وزارت ارتباطات از یک سال پیش این طرح را با مطالعات اولیه آغاز کرده و در ۲۹ بهمن ۹۶ بنده از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان مجری «سند حمایت و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان» منصوب شدم و از همان زمان این طرح آغاز به کار کرد. وزارت ارتباطات سعی کرده است عناصر این زیست‌بوم یعنی بازیگران تولید محتوا اعم از اپراتورها و شرکت‌های نوپا را شناسایی کرده و با پیگیری و ایجاد هماهنگی در اجرایی شدن مصوبات، برنامه را تسریع کند. از سوی دیگر وزارت ارتباطات سعی کرده است تا بین بازیگران تولید محتوای کودک ارتباط برقرار کرده و در قالب وجوه اداره شده برای تأمین منابع مالی ترجیحی مساعدت کند. البته اطلاعات جزئی‌تر مربوط به فعالیت‌ها در وبگاه www.cop.ir درج‌شده و قابل‌دسترس همگان است.

آیا این طرح از نمونه‌های خارجی الگوبرداری شده است؟

در کشورهای توسعه یافته موضوع دسته‌بندی محتواها، متناسب با کاربران برای محتواهایی مانند کتاب یا فیلم و… انجام می‌شود و ما از این طرح الگوبرداری کردیم تا بحث دسته‌بندی محتوا متناسب با کاربران را در فضای مجازی اجرا کنیم.

چه نهادها و سازمان‌هایی قرار است در پروژه سما همکاری کنند؟

همه قوای نظام و دستگاه‌های اجرایی کشور به‌دلیل فرابخش بودن این حوزه راهبردی، موظف هستند در این طرح مشارکت کرده و برای کودک در دنیای کودکان (فضای حقیقی) و به‌تبع آن برای فضای مجازی کودکان ایفای نقش کنند. به عبارتی باید قوه مقننه برای تهیه و تصویب قوانین کارآمد مرتبط برای توسعه فضای مجازی کودک، قوه قضائیه برای تهیه و تصویب لوایح و قوانین مرتبط برای توسعه فضای مجازی کودک، شورای عالی فضای مجازی برای تهیه و تصویب مصوبات لازم برای توسعه خدمات فضای مجازی کودک اقدام کنند. قوه مجریه نیز اهتمام جدی به حوزه فرابخشی کودک دارد و در این زمینه دستگاه‌های زیادی باید فعالیت برای کودک در فضای مجازی را در اولویت قرار دهند. وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی نیز باید برای تهیه و تصویب دستورالعمل‌های مختلف بویژه دسته‌بندی محتواهای تولیدی و همچنین نحوه حفظ مالکیت معنوی محتواهای تولیدی و غیره اقدام کند.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (بویژه سازمان رگولاتوری) باید دستورالعمل‌های تسهیم درآمد بین بازیگران تولید و توزیع محتوا را تهیه و تصویب کند. وزارت آموزش‌و پرورش نیز باید برای تسهیل حضور تولیدکنندگان محتوا در مراکز آموزشی و تجهیزات فناوری مربوطه در مدارس اقدام کند. سازمان اداری و استخدامی کشور هم باید آموزش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی را الزامی کند. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی کشور) باید حضور بخش خصوصی را برای ارائه خدمات برخط به کودکان و اولیای آنان (بویژه افراد کم‌توان و توان‌خواهان) را در دستور کار خود قرار دهد. وزارت کشور (بویژه پلیس فتا) باید خط تماس فوری کمک به کودکان را راه‌اندازی کند. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید پژوهش‌های مرتبط برای توسعه فضای مجازی برای کودک را توسعه دهد. سازمان صداوسیما برای تفکیک بین ترغیب با تبلیغ و فراهم کردن امکان ترغیب تولیدکنندگان و ارائه‌کنندگان محتوا برای تولید و معرفی محصولات خود اقدام کند. البته کاربران و بخصوص اولیای کودکان و مربیان آنان نیز باید با بهره‌برداری از تولیدات بیشترین نقش را ایفا کنند.

در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها از صدا و سیما گلایه داشته اید چرا این سازمان در این طرح همکاری لازم را ندارد؟

صداوسیما برای تأمین هزینه‌هایش برنامه تبلیغاتی خود را به یک شرکت واگذار کرده است ولی پرداخت هزینه‌های بالای تبلیغات، برای تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات بخش کودک به‌دلیل نو بودن و کوچک بودن بازار میسر نیست. ولی بحث اصلی ما با صدا و سیما این است که شرکت‌ها و مؤسسات و تولیدکنندگان محتوای کودک در مرحله کنونی به‌دنبال ترغیب کاربران برای آشنایی با امکانات و موضوعات مربوط به محتوای کودک در فضای مجازی هستند و کار تبلیغاتی نمی‌کنند این در حالی است که در صدا و سیما بین تبلیغ و ترغیب تفاوتی نیست و یکسان تلقی می‌شود. این سازمان بنا بر وظیفه خود که بزرگ‌ترین دانشگاه محسوب می‌شود نه تنها باید ترغیب را رایگان، بلکه باید در این زمینه حتی هزینه کند. به عبارتی باید در قالب برنامه‌های مختلف مبادرت به توسعه فعالیت‌های ترغیبی کند. از این‌رو از ریاست سازمان صدا وسیما درخواست شده است تا فرآیند و روش برای ترغیب را فعال و برای بهره‌برداری تولیدکنندگان محتوا و خدمات اطلاع‌رسانی شود.

آیا وزارت ارتباطات برنامه‌ای برای درگیر کردن اپراتورها برای سرمایه‌گذاری در تولید محتوا در دستور کار دارد؟

بر اساس برنامه‌های وزارت ارتباطات و از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی یک پروژه تحت عنوان «۱۰ برابر کردن محتوای داخلی» از وظایف این وزارتخانه بود و در زیر پروژه این طرح با نشست‌های فراوانی که با اپراتورها گذاشته شد دستورالعمل بهینه‌سازی و تسهیم درآمد تهیه و در سال اول به طریق توصیه‌نامه عمل شد. در سال بعد مقرر شد به‌عنوان مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات بررسی، تصویب و ابلاغ شود که این موضوع در دستور کار سازمان رگولاتوری قرار دارد. علاوه بر این قرار است با حمایت اپراتورها جشنواره فیلم کودک نیز عملیاتی شود.

همان طور که اشاره کردید والدین بخشی از این طرح هستند. برای اینکه والدین بتوانند در اجرای این طرح بیشترین نقش را ایفا کنند، چه باید کرد؟

والدین و مربیان باید به سواد رسانه‌ای مسلط شده و آگاهی خود را ارتقا دهند از سوی دیگر والدین و مربیان باید در خصوص استفاده از محتوا و خدمات دسته‌بندی‌شده و متناسب با سن، جنسیت و خصوصیات کودکان خود به وبگاه‌ها و مراکز فروش دارنده این محتواها مراجعه کنند. به‌عنوان مثال در خصوص بازی‌های رایانه‌ای دو وبگاه (بنیاد بازی‌های رایانه‌ای با وبگاه اسرا www.esra.org.ir، مجموعه میزان با وبگاه PG.hedayatmizan.ir) وجود دارد و والدین می‌توانند با مراجعه به آنها فرزندان خود را درانتخاب بازی‌ها همراهی کنند. از سوی دیگر آنها می‌توانند با استفاده هر چه بیشتر و انعکاس نظرات خود در بهبود عملکرد این وبگاه‌ها کمک کنند.

در یکی از گفت‌و‌گوهای خود اعلام کردید که طرح «سما» به بخش خصوصی سپرده شده است تاکنون چه‌ اقدام‌هایی از سوی این بخش عملیاتی شده است؟

کار به بخش خصوصی سپرده نشده است بلکه از ابتدا کار در دست بخش خصوصی بود و ما برای شناسایی و فعال کردن عناصر این زیست‌بوم، همراهی و ایجاد یکپارچگی، معرفی ظرفیت‌ها و مشارکت راهبردی بین عناصر زیست‌بوم در تلاش هستیم.
اگر بخواهیم به چالش‌های پیش روی تولید محتوا برای کودکان در کشور اشاره کنیم، این چالش‌ها شامل چه مواردی هستند؟

چالش‌های پیش روی تولید محتوا در کشور شامل موارد متعددی است به‌عنوان مثال بازار فضای مجازی کودک هنوز ناشناخته است. مالکیت معنوی برای تولیدکنندگان محتوا رعایت نمی‌شود. از سوی دیگر با کمبود اپراتورهای تولید محتوا برای مدیریت و ساماندهی محتواهای تولید شده مواجه هستیم و نه تنها محتواهای تولید شده دسته‌بندی نشده است بلکه رویه مشخصی نیز برای دسته‌بندی محتواهای کودک وجود ندارد. مشکل دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که جامعه برای خرید محتوا هزینه نمی‌کند. البته باید گفت ما با کمبود محتوای متنوع برای پاسخگویی به نیاز کاربران مواجه هستیم. کمبود قوانین حمایتی و هدایتی برای فضای مجازی کودکان، محتوای ضعیف و کپی شده یا ترجمه‌های ضعیف و ناقص، شفاف نبودن رویه‌های مشارکت راهبردی از دیگر مشکلات پیش روی چالش‌های پیش روی تولید محتوا برای کودکان است که امیدواریم با طرح سما و با مشارکت نهادها آنها را حل کنیم.

منبع: روزنامه ایران