رتبه بندى اعتبارى و جلوگیرى از تکرار اختلاس
با اینکه طراحى سامانه ملى براى رتبه بندى اعتبارى مشتریان بانک ها به اوایل سال 88برمى گردد اما هنوز سیستم بانکى نتوانسته استفاده درستى از آن بکند و لذا خلاء اطلاعاتى موجود دربانک ها منجربه بروز سوء استفاده هایى چون ماجراى 2800 میلیارد تومانى اخیر شده است.
زمانى که این سیستم راه اندازى شد تنها در دو بانک و شعب محدودى ازآن فعال بود، اما در حال حاضر تقریبا همه ى بانک هاى کشور به آن متصل شده اند. این سیستم آنلاین است و هنگامى که مشتریان به بانک مراجعه مى کنند فقط با وارد کردن کد ملى مشترى و در خواست اعتبار، این سامانه بلافاصله کلیه اطلاعات بانکى مشترى را ارائه مى دهد.
این اقدام داراى چندین مزیت است. اول سرعت عمل این سامانه است که ظرف چند ثانیه اطلاعات بانکى شخص رانشان مى دهد. البته این امر بیشتر به نفع مشتریان بانکهاست چراکه کارهاى بانکى آنها سریعتر انجام مى شود. دومین مزیت این سیستم جلوگیرى از معوق شدن مطالبات بانکى است و اینکه کسانى که مطالبات معوق بانکى دارند از تسهیلات جدید برخوردار نشوند. هم اکنون شبکه بانکى با حدود 50 هزار میلیارد تومان مطالبات معوقه مواجه است و این سیستم به بانکهاکمک مى کند تا دست کم از افزایش این مطالبات جلوگیرى کرده و با شناسایى بدهکاران دانه درشت از اعطاى تسهیلات جدیدتر به آنان خوددارى کنند.
اما مزیت مهم وکلیدى این سامانه شفاف سازى اطلاعات درشبکه بانکى است. چرا که این سامانه همه اطلاعات بانکى شخص رابه طورمتمرکز ارائه داده و رتبه بندى اعتبارى او را به طورآنلاین و اتوماتیک مشخص مى کند. بنابراین از وقوع بخش بزرگى ازتخلفات بانکى به دلیل خاصیت اطلاع رسانى، هم پوشانى و هماهنگ سازى اطلاعات ضرورى درون بانکى جلوگیرى مى شود .
تا قبل از ایجاد این سامانه، یکى از مشکلاتى که درسیستم بانکى وجود داشت خلاء اطلاعات بود که باعث بروز بعضى تخلفات بخصوص اختلاس مى شد.
اما در حال حاضر سامانه رتبه بندى اعتبارى مشتریان بانک ها براى جلوگیرى از تخلفات بانکى و وصول مطالبات معوقه تدبیر مناسبى است، مگر این که خودکابران اطلاعات که بانک ها هستند، به دلایلى بخواهند اطلاعات مخفى بماند یا استفاده نشود. روشن است تولید اطلاعات نخستین قدم و زیربناست و مهمتر از آن عزم جدى براى استفاده ازاین اطلاعات است و اینجاست که خاصیت آن اطلاعات مشخص مى شود. لذا در قدم اول استفاده از این اطلاعات باید به عنوان یک رویه در فرهنگ کارى بانکها وارد و در قدم بعدى به یک قانون تبدیل شود. مثلا پرونده وام یا اعتبارى تکمیل و پول به آن پرداخت نشود مگر اینکه استعلام کتبى از سامانه رتبه بندى اعتبارى درآن موجود باشد.
این رویه ریسک تصمیمات در کمیسیون هاى تخصیص اعتبار شعب بانکى که براى تخصیص تسهیلات بانکى تصمیم گیرنده هستندرابه شدت کاهش مى دهد،چراکه امکانى شفاف ،قانونى ،قابل استناد وضمنا سریع وکم هزینه درکنارسایرروش هاى سنجش اعتبار که بیشترتخمینى هستند، دراختیار تصمیم گیران قرارمى دهد. البته همان گونه که اشاره شد وظیفه سامانه هایى چون رتبه بندى اعتبارى، تولید اطلاعات است اما استفاده مناسب ازاین اطلاعات در حیطه کارى آنان نیست و این بانک ها و بانک مرکزى هستند که باید استفاده ازاین اطلاعات را ملکه ذهن خودکنند.
اطلاعى ندارم که بانکها و بانک صادرات یا ملى درجریان ارایه تسهیلات به گروه امیرمنصور آریا ازاطلاعات سامانه رتبه بندى اعتبارى استفاده کرده اند یاخیر.اما به جد معتقدم اگر از اطلاعات این سامانه به درستى وبه موقع استفاده مى شد، ماجراى سوءاستفاده بزرگ 2800 میلیارد تومانى رخ نمى داد یا ابعاد آن به این بزرگى نبود. امااکنون نیز خیلى دیرنیست و استفاده درست ازاطلاعات سامانه رتبه بندى اعتبارى مشتریان بانک هامى توانداز بروز موارد مشابه جلوگیرى کند و البته این بارامکان عذر و بهانه وجود نخواهد داشت.
* مدیرعامل شرکت رتبه بندى اعتبارى ایران