تاریخچه ایجاد «پترو دلار» یا «دلار بی‌پشتوانه»
این گزارش به روند تثبیت دلار بدون پشتوانه توسط فدرال رزرو پرداخته است.
این گزارش به روند تثبیت دلار بدون پشتوانه توسط فدرال رزرو در دهه‌های پایانی قرن بیستم پرداخته است.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک الف؛ با اجرای سیستم «برتون‌وودز» قیمت رسمی طلا در سالهای پس از جنگ دوم جهانی روی 35 دلار ثابت ماند. این سیستم در یک دهه ابتدایی خود، راه‌گشا به نظر می‌رسید و ضمن عایدی سرشاری که برای آمریکا به ارمغان آورد، به بازسازی اروپا و شرق آسیا کمک کرد، اما با گذشت یک دهه مشکلاتی رخ نمود.
کشورها تلاش می‌کردند با تولید بیشتر و فروش محصولاتشان به امریکا ثروت بیشتری کسب کنند و ویرانی‌های جنگ را بازسازی نمایند. حجم تجارت جهانی نیز در این یک دهه بصورت فزاینده‌ای رشد کرد؛ به این ترتیب قدرت مطلق و دست برتر اقتصاد آمریکا و توازن سیستم دلار در تعامل با سایر کشورها بر هم خورد؛ در این شرایط، طلای ذخیره شده – و به تبع آن دلارهای موجود – آمریکا پاسخگوی رشد فزاینده مبادلات بین‌المللی نبود. موجودی طلا کمتر از نیاز بازار بود که به تشکیل نوعی بازار سیاه طلا منجر شد؛ در این شرایط نرخ طلای معاملاتی بالاتر از نرخ مصوب «برتون‌وودز»(1) بود؛ تقریباً در سال 1958 آمریکا با این مسئله بصورت جدی مواجه شد که ناچار بود هر اونس طلا را به 35 دلار بفروشد، در حالی که قیمت طلا در بازار سیاه بیش از این بود. این شرایط ادامه داشت تا در ادامه در سال 1968 بورس لندن این امکان را فراهم آورد که طلا به قیمتی بیش از 35 دلار در سازوکارهای بورسی رسماً به فروش برسد؛ حاصل این که قیمت بازار آزاد طلای جهان، هر صبح منتظر اعلان بورس لندن بود.
این شرایط به منزله سقوط پیمان برتون‌وودز بود. آمریکا بیش از یک دهه – تقریباً از 1958 تا 1970 – تلاش زیادی کرد که با بکارگیری سیاستهای مختلف، از برتون‌وودز صیانت کند، و از هژمونی دلار محافظت نماید، اما در نهایت موفق به کنترل شرایط نشد.
در سال 1971 اتفاق بی‌سابقه دیگری روی داد. میزان ذخیره طلای آمریکا بشدت افت کرده بود. در سال 1966، بانکهای مرکزی غیر آمریکایی 14 میلیارد دلار طلا داشتند، در حالی که ایالات متحده تنها 13.2 میلیارد دلار ذخایر طلا داشت. از این ذخایر، تنها 3.2 میلیارد دلار قادر به تأمین بودجه خارجی بود، بقیه سرمایه‌های داخلی را پوشش می داد. با توجه به کاهش قابل توجه ذخیره طلای ایالات متحده، «ریچارد نیکسون»(2) رئیس جمهور وقت آمریکا قانون برابری هر اونس طلا با 35 دلار را بصورت یکجانبه لغو کرد. نیکسون در سخنرانی مشهورش برای حذف دلار گفت:
«قدرت پول یک کشور براساس قدرت اقتصادی آن کشور است؛ و اقتصاد امریکا قدرتمندترین اقتصاد دنیاست که با دیگر کشورها فاصله زیادی دارد. بر این اساس من از رئیس خزانه‌داری خواستم که اقدامات لازم برای دفاع از دلار در مقابل سفته‌بازی را انجام دهد. من از رئیس خزانه‌داری آقای «کانالی» خواستم تا بطور موقت قابلیت تبدیل‌پذیری دلار به طلا جز داراییهای ارزشمند را به حال تعلیق درآورد…»
نمودار کسری تراز تجاری امریکا در طول زمان؛ منبع: بانک جهانی
به این ترتیب سیطره دلار بدون پشتوانه طلا و به نفع نظام سیاسی آمریکا و در واقع بطور خاص به نفع حاکمان فدرال رزرو در جریان است. اکنون بسیاری از هزینه‌های سرسام‌آور نظامی و مصرفی آمریکا از تولید داخلی و مالیات مردم این کشور پرداخت نمی‌شود، بلکه با نشر دلار بدون پشتوانه از جیب سایر ملتها هزینه می‌شود.