جمشید بسم الله واقعی کیست؟

جمشید بسم الله آوازه  اش به گوش همه رسیده. سال 1391 بعد از اینکه رحیمی، معاون اول احمدی نژاد در همایشی گفت، فردی به نام جمشید بسم الله هر صبح بر چهارپایه ای می ایستد و نرخ ارز را تعیین می کند، اسمش جهانی شد و بعد از آن هم که به عنوان عامل اختلال در بازار ارز ایران دستگیر شد، جهانی تر شد. نکته، جهانی شدن جمشید بسم الله نیست بلکه نوسانات بازار ارز است که با دستگری جمشید بسم الله و افرادی دیگر کماکان ادامه دارد، هر چند در دولت های روحانی دامنه نوسانات کم است اما دلار را به رکوردهای جدیدی رسانده است. مجیدرضا حریری، نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در اظهارنظری، اغلب نوسانات بازار ارز را متوجه دولت کرده و صحبت از جمشید بسم آلله را شوخی تلقی کرده است. نقطه نظرات حریری در یادداشتی در ادامه آمده است:

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، برای تحلیل و پیشبینی قیمت دلار در ایران، باید اطلاعات به اندازه کافی و مناسبی در دست داشت. در غیر این صورت پیش بینی درستی نخواهیم داشت. در واقع یک پیشگویی بدون اطلاعات و دیتای مکفی، مبتنی به رمل و اصطرلاب است. از سویی اطلاعات ما راجع به منابع ارزی کشور، بسیار اندک و ناچیز است؛ هر چند که درآمدهای نفتی کشور و میزان دخل و خرج کشور کاملا مشخص است. برای ما کاملا عیان است که در سال چه میزان نفت می‌فروشیم و چه میزان از درآمدهای نفتی صرف هزینه‌های کشور می‌شود. آنچه که برای ما ناپیداست تا بر اساس آن بخواهیم پیش بینی و تحلیل مناسبی در مورد قیمت دلار انجام دهیم، به این واقعیت باز می‌گردد که دقیقا ما نمی‌دانیم چه میزان از این درآمدهای ارزی نزد بانک مرکزی است تا بانک مرکزی با تمسک به آن بتواند در بازار، سیاست‌های مد نظر خود را اعمال کند.

مادامی که چنین اطلاعات مهمی در دسترس نیست پس مجبور هستیم بر اساس پیش‌دانسته‌ها و اتفاقاتی که در سال‌های پیشین در بازار ارز کشور رخ داده، دست به پیش بینی بزنیم و قیمت دلار را در چند ماه پایانی امسال تخمین بزنیم.

البته در ابتدای سال 96 نیز پیش بینی ای کردم مبنی بر اینکه نرخ دلار تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال 96، در کانال 3700 سیر می‌کند و در نهایت بعد از انتخابات سیر صعودی خود را آغاز خواهد کرد. سعی دولت در هنگام انتخابات این بود که با دقت بیشتری بازار ارز و به خصوص نرخ دلار را نظارت و کنترل کند؛ تا حین تبلیغات انتخاباتی، صحنه بازار ارز علیه یک کاندیدا نشود. لذا به همین جهت از اسفند ماه سال گذشته تا تیرماه امسال شاهد یک نوع ثبات در بازار ارز بودیم. نوسانات دلار در آن دوران اغلب زیر 10 تومان بود و نوسانات شدیدی در نرخ دلار رخ نداد.

در نهایت با توجه به هزینه‌ها و درآمدهایی که در بودجه سال 96 مشخص شده بود، ارز وارد کانال 4 هزار تومان شد. در حال حاضر نرخ ارز، مرز 4200 تومان را رد کرد. این روند رو به رشد نرخ ارز در نهایت در دو ماه آخر سال می‌تواند مقداری روی آرامش به خود بگیرد و مقداری هم کاهش یابد. میانگین  قیمت ارز در سال 96 را می‌توان در کانال 4 هزار تومان جستجو کنیم. 

برای اینکه بدانیم چرا نرخ ارز و به خصوص نرخ دلار در ایران این همه نوسان دارد و مدام بالا و پایین می‌شود باید به دنبال بازیگر اصلی صحنه قیمت گذاری بازار ارز باشیم. قطعا این بازیگر را می‌شناسیم. این بازیگر «دولت» است. می‌دانیم که درآمدهای حاصل از فروش نفت در دست دولت است. از سویی حدود 75 درصد از درآمد ارزی ناشی از 40 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی هم به مستقیم و یا غیرمستقیم باز هم به جیب دولت واریز می‌شود. مادامی که بیش از 80 درصد از مالکیت درآمدهای ارزی، به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم به دولت باز می‌گردد، پس شکی نمی‌ماند که تمامی مسئولیت قیمت ارز و به خصوص دلار و همچنین نوسانات آن متوجه دولت است.

دولت علاوه بر اینکه بزرگترین عرضه کننده ارز به بازار است، بزرگترین مصرف کننده آن هم نیز محسوب می‌شود. وقتی که منابع و مصارف ارزی عمدتا در اختیار دولت باشد، صحبت از جمشید بسم .. و امثال او، مقداری شوخی به نظر می‌رسد.