بیگ دیتا ضامن سلامت نظام بانکداری اسلامی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، روند نامطلوب حاکم بر فعالیت‌ بانک‌های ایرانی در حوزه رعایت اصول و مبانی اسلامی توجه به حوزه بانکداری اسلامی را تا اندازه زیادی مورد اهمیت قرار داده است. با وجود مطرح شدن قوانین و مقرراتی مبتنی بر وارد نمودن عملکرد بانک‌ها به حوزه اسلامی هنوز هم برآیند خوبی در این زمینه حاصل نشده است. در این میان با وجود موانع و مشکلات موجود بر سرراه اسلامی کردن بانک‌های ایرانی، می‌توان بیگ‌دیتا رابه عنوان گزینه ابزاری فنی و مناسبی در جهت ارتقای فعالیت‌های بانکی در راستای ارتقای مسئولیت اجتماعی، آینده‌پژوهی و بهینه‌سازی در این حوزه در نظر گرفت. آنچه در ادامه این بخش مورد توجه قرار داده‌ایم نگاه کارشناسانه دکتر سید مهدی حسینی، عضو هیئت مدیره بانک سپه است که به طور مفصل‌ به بررسی موشکافانه رابطه و ظرفیت‌های موجود در ارتباط بین بیگ‌دیتا و بانکداری اسلامی پرداخته‌است.  

دکتر سید مهدی حسینی:

*به نظر شما بیگ‌دیتا چقدر می‌تواند در حوزه بانکداری اسلامی تاثیرگذار باشد و به ارتقای آن بپردازد، در بانکداری اسلامی خیلی به مقصد پول توجه می‌شود و بیگ دیتا چه تاثیری می‌تواند داشته باشد؟

بهتر است در ابتدا یک مروری بر مأموریت کلان و یا آنچه که بیگ دیتا ارائه داده است، داشته باشم. بحث داده‌های حجیم و متنوع مبحثی است که امروز سازمان‌های و بیزنس های پیچیده رو به خود مشغول داشته است و تصویر سازی و پردازش این داده‌ها به یک موضوع اساسی در کسب و کار تبدیل شده است. طبیعی است که ما باید بتوانیم در غالب یک پروسه‌ای نظام‌مند برای اینکه الگوهای پنهان و هم بستگی میان داده‌های رفتاری را مطالعه و مشاهده کنیم و بتوانیم از آنها برای تصمیمات خود چه در غالب نظام اقتصادی و چه در نظام بانکی در غالب یک ساز و کار نظام‌مند استفاده کنیم که ما از آن به عنوان بیگ‌دیتا یاد می‌کنیم.

مأموریت‌هایی را برای تحلیل کلان داده متصور هستند که اگر برخی از آنها را مرور کنیم پاسخ سؤال شما را هم به راحت‌ترین شکل پیدا خواهیم کرد. ماموریت‌هایی که در بخش عمومی، خرد، تولید، بخش ساخت و در حوزه‌های سلامت و تصمیم‌گیری و تجزیه و تحلیل رفتار فردی و اجتماعی دارد. در حوزه بانکداری اجتماعی و اقتصاد کلان نیز تحلیل داده‌های کلان می‌تواند رویکرد مناسبی را برای ارتقا و بهبود فضای این حوزه اتخاذ کند. این در حقیقت بخش اول نگاه من به بیگ دیتا هست که به شدت می‌تواند برای ارتقای کارآمدی، شفافیت و اثربخشی نظام بانکی به کار بیاید و اثر گذار باشد.

در بخش مرتبط با بانکداری اسلامی نحوه تجهیز و تخصیص منابع و اینکه آیا منابعی که در مؤلفه حذف ربا در یک ساز و کار بانکی جمع‌آوری می‌شوند و می‌خواهد از مسیری که مواضع شرعی مشخص شده عملیات بانکی بر روی آن صورت بگیرد، تخصیص پیدا کند، این مبتنی تسهیم سود و مشخص بودن تخصیص منابع و نظارت بر عملیات بانکی است.
در قانون عملیات بانکی بدون ربا استقرار نظام پولی و اعتباری بر مبنای حق و عدل و با ضوابط اسلامی به منظور تنظیم صحیح گردش پول و اعتبار در جهت سلامت رشد اقتصادی کشور یکی از اهداف نظام بانکی کشور عنوان شده است.

*اگر الان در این حوزه بخواهیم یک مکث کوتاهی داشته باشیم، به نظر شما بیگ دیتا چقدر می‌تواند در حوزه صحیح توزیع شدن، کمک داشته باشد.
حسینی:

ما زمانی می‌توانیم از این اتفاق اطمینان حاصل کنیم که صحت توزیع منابع و تخصیص آن در مسیر درستی قرار گرفته باشد که آن را متکی بر اطلاعات مالی و رفتار مشتریان کنیم. طبیعی است که در شرایط حاضر پیاده سازی اصول بانکداری اسلامی و تطبیق قواعد بانکی با موازین اسلامی با یک چالش‌هایی مواجه است که فقدان شفافیت اطلاعات مالی و عدم نظارت اثربخش از جمله این چالش‌هاست.
به کارگیری رویکرد کلان داده در صنعت بانکداری می‌تواند اطلاعات تولید شده را شامل تراکنش‌های مالی، محل انجام تراکنش‌ها، اطلاعات دارایی‌های مشتریان، بخش‌های فعالیت‌های اقتصادی و مالی مشتریان، میزان سودآوری و اکتفای آن برای سرمایه‌گذاران و نظام بانکی و به تبع آن برای سپرده‌گذاران را به خوبی تحلیل کند و بانک‌ها را در رفع چالش‌های بانکداری کمک برساند.

*آقای دکتر شما در ارتباط با این موضوع که ضرورت بیگ دیتا تا چه اندازه جدی است چه نظری دارید؟
حسینی:

امروز در فضای رقابتی که در حوزه اقتصادی وجود دارد، اصولاً افراد در ارتقای فرآیند سازمان‌ها به بحث بیگ دیتاها متکی هستند و می‌توان گفت این دو لازم و ملزوم هم دیگر هستند. یعنی استمرار فعالیت سازمان‌های بزرگ و توجه به تحلیل داده‌های کلان در این سازمان‌ها در کنار هم لازم هستند. اگر ما انتظار داشته باشیم که دستیابی به اطلاعات کلان داده در یک سازمان اقتصادی داشته باشیم این می‌تواند به کسب بینش عمیق‌تر و غنی‌تر از مشتریان خود در فضای رقابتی و ایجاد مزیت‌های رقابتی به آن سازمان مالی کمک کند می‌تواند نشان‌دهنده اهمیت داده‌های کلان در این حوزه باشد.

*حال سراغ بخش دوم سؤال در ارتباط با وضعیت بعد از ریسک برویم.
حسینی:

مفهوم دیگری که متناظر با ریسک تعریف می‌شود، بازدهی هست، ما در بانکداری اسلامی مکلف به این هستیم که منابع را به‌گونه‌ای به کار ببریم که بتواند بیشترین بازدهی را برای تخصیص سود مورد انتظار سرمایه‌گذاران فراهم کند. طبیعی است که این نیازمند دریافت اطلاعاتی از کسب‌وکارهای مختلف و تحلیل کسب‌وکارهای مختلف و میزان سوددهی کسب‌وکار است اینجا هم مبحث کلان داده می‌تواند به کار بیاید البته در بخشی که اطلاعاتش ممکن است در بیرون یک بانک و یا سازمان مالی شکل بگیرد چراکه اصولاً اطلاعات مربوط به تحلیل کسب‌وکار، داده‌ها و اطلاعاتی نیست که در یک بانک وجود داشته باشد و عملاً در فضای اقتصادی وجود دارد و اینکه ما بدونیم که فعالیت‌های مختلف چه میزان سودآوری دارند و در حقیقت بازدهی این فعالیت‌ها تضمین‌کننده منابعی هست که ما از طرف سپرده‌گذاران وکالت داریم در آن فعالیت‌ها سرمایه‌گذاری کنیم بنابراین علاوه بر اینکه داده‌های کلان می‌تواند در کاهش و مدیریت ریسک به یک بانک کمک کند می‌تواند در تحلیل بازدهی فعالیت‌های اقتصادی هم بسیار مؤثر و مفید واقع شود.

*شما کلمه بازدهی را مطرح کردید که این کلمه می‌تواند چند وجه داشته باشد، برای سهام‌داران بازدهی برای سپرده‌گذار و تسهیلات برنده می‌تواند ابعاد مختلفی داشته باشد این حوزه را تحلیل کنید.
حسینی:

همان‌طور که خدمت شما عرض کردم ما بازدهی فعالیت اقتصادی را رصد و تحلیل می‌کنیم می‌توانیم این اطمینان را حاصل کنیم که رد گام اول این بازدهی مربوط به کسی است که در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کند، در اصل در این حوزه بازدهی باید تضمین شود، در گام دوم بازدهی برای بانک و مشتریانی که سپرده‌گذاری کردند و انتظار دارند سودی از محل سپرده‌گذاری به آن‌ها تعلق بگیرد، تضمین می‌شود و درنهایت سودی که برای مجموعه بانک و سهام‌داران بانکی به همراه خواهد داشت بازدهی در مجموعه سهامداری به‌عنوان زینت یک بانک تکمیل می‌شود من می‌خواهم به این نکته توجه کنم که در بانک‌های دولتی که دولت به‌عنوان سهام‌دار اصلی این بانک‌ها منظور می‌شود، مسئولیت‌های اجتماعی در این حوزه هم از اهمیت زیادی باید برخوردار شود و یکی از انتظاراتی که از بانک‌های دولتی است ایفای این‌گونه از مسئولیت‌هاست و به اعتقاد من مبحث بیگ دیتا می‌تواند به این بخش از فعالیت بانک‌های دولتی هم غنا و اعتبار دهد.

*در اینجا بحث آینده‌پژوهی هم مطرح می‌شود اما قبل از پرداختن به این بخش به مسئولیت اجتماعی خیلی کوچک و گذارا بپرداریم و بعد آینده‌پژوهی را بررسی کنیم. به نظر شما سقف بیگ دیتا آینده‌پژوهی می‌شود؟
حسینی:

چون به سهامداران توجه شد که فقط سود بانکی در بانکی که سرمایه‌گذاری کرده است، دریافت کند این موضوع در بخش بانک‌های دولتی به‌گونه‌ای دیگر است به‌عبارت‌دیگر این بار سهامدار خود دولت است. دولت انتظار ای پی اسی را از بانک دولتی ندارد بلکه ایفای مسئولیت اجتماعی انتظاری است که دارد. البته این نقش به مفهوم اینکه بانک بدون بازده و سود عمل کند نیست بلکه اتفاقاً عین مفهوم بهره‌برداری است. همین‌قدر که ما به‌عنوان مسئول اجتماعی تخصیص و تجهیز بهینه منابع به عموم مردم وظایف و مسئولیت‌هایی را داریم این مبحث سلامتی نظام بانکی را در کنار شفافیت و عدالت ما نمایان می‌کنیم و ازنظر من یکی از مهم‌ترین اتفاقات از سوی بیگ دیتا ایفای سلامت نظام بانکی در راستای مسئولیت‌های اجتماعی است همین‌قدر که مردم اطمینان برای خود ایجاد کند که منابع تجمیع شده در بانک‌ها با هیچ انحرافی مواجه نخواهد شد و منابع بانکی تضمین‌کننده تولید ثروت در سطح بانکی هستند می‌توانیم امیدوار باشیم که در چارچوب بانکداری اسلامی حرکت کرده‌ایم و وجود اطلاعات کامل و شفاف در بستر بیگ دیتاها می‌تواند زمینه ایفای مناسب این نقش بانک‌های دولتی را فراهم کند و موجب افزایش اعتماد عمومی مردم به‌نظام بانکی شود.

*می‌توانیم اصل این موضوع را مطرح کنیم که بدون اطلاعات درست مسئولیت اجتماعی نمی‌تواند به‌درستی انجام شود.
حسینی:
 بله به نظرم این نکته برجسته موضوع است که تنها ابزار و امکان در اختیار بانک‌ها برای تضمین سلامت بانک‌ها مبتنی برداده هاست و ما بدون تحلیل داده‌های کلان نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که سالم رفتار کنیم و انتظار اینکه نظارت کاملی بر نظام بانکی صورت بگیرد نیز نابجاست. بنابراین می‌توان این امیدواری را می‌توانیم داشته باشیم که با تحلیل داده‌های کلان و بیگ دیتا بانک‌ها علاوه بر شفافیت و عدالت می‌توانند سلامت را هم در ارائه خدمات محصولات خود پیاده‌سازی و تضمین کنند.

*نظرتان را در مورد آینده‌پژوهی و جمع‌آوری خودتان را بفرمایید
حسینی:

از شما تشکر می‌کنم که دنبال گره زدن یک مفهوم بومی ایرانی بانکداری اسلامی با یک مفهوم کاملاً فنی و تجربه‌شده در سطح بیزنس های مالی به نام بیگ دیتاها هستید و این توجه شما به اتصال مفاهیم مقیم و بنیادین ارزشی بسیار جای تقدیر دارد. من تضمین آینده بانکداری اسلامی را مبتنی بر تحلیل‌های بیگ دیتا می‌دانم.
در شرایط حاضر پیاده سازی اصول بانکداری اسلامی و تطبیق قواعد بانکی با موازین اسلامی با یک چالش‌هایی مواجه است که فقدان شفافیت اطلاعات مالی و عدم نظارت اثربخش از جمله این چالش‌هاست.
برای تحقق شفافیت و برآورده کردن نیاز مشتریان حتماً می‌توانیم به بحث بیگ دیتا اتکا کنیم و اگر بخواهیم شفاف‌تر بیان کنیم، در بخش کلان داده بیگ دیتا اطلاعات مشتری را می‌توانیم جمع‌آوری، ذخیره و تحلیل کنیم.

انتهای پیام