اصلاح مدل کارمزد لازمه ارتقای پرداخت‌های غیرتماسی در ایران

مهران افسری، کارشناس حوزه پرداخت‌های الکترونیک در گفت و گوی ویژه با خبرنگار پایگاه خبری بانکداری الکترونیک با اشاره به چالش‌های نظام پرداخت‌های غیرتماسی در ایران اظهار کرد: چندین سال است که اقدامات جسته و گریخته‌ای از طریق بانک‌ها، PSPها یا استارت‌آپ‌ها در رابطه با پرداخت‌های غیرتماسی صورت گرفته است با این حال مادامی که مدل کارمزدی فعلی در کشور حاکم باشد، نمی‌توان انتظار پیشرفت و توسعه این پرداخت‌ها را داشت.

افسری در رابطه با کم و کیف پرداخت‌های تماسی اینگونه گفت: به طور کلی پرداخت‌های غیرتماسی دو حالت دارد؛ یا اینکه محل پرداخت پول از طریق حساب بانکی و به طور مستقیم از بانک انجام می‌شود یا از محل ذخیره کیف پول که می‌تواند از روی گوشی موبایل باشد.

وی در ارتباط با چالش حاکم بر این دو حوزه اینطور بیان کرد:در پرداخت‌های نوع اول بانک‌ها اشتیاق و انگیزه لازم را نداشتند؛ به عبارت دیگر این نوع پرداخت‌ها، اساسا درآمدی برای بانک‌ها نداشت و به تبع پیشرفتی هم در این مورد حاصل نشد. درباره نوع دوم نیز باید گفت کیف پول الکترونیکی مطلوب مردم بود و محلی از چک پول روی موبایل می‌آمد که این نوع هم با چالش‌هایی همراه بود. یکی آنکه رگولاتوری بانک مرکزی اجازه صدور کیف پول الکترونیکی را تقطیری کرده بود؛ به هر حال نگرانی‌هایی که برای خلق پول وجود داشت اجازه نمی‌داد آنها گسترش پیدا کنند.

 این کارشناس حوزه پرداخت‌های الکترونیک در ادامه خاطر نشان کرد: موضوع مهمتر آن بود که مجموعه پرداخت‌های غیرتماسی هر چه تلاش می‌کردند درآمدی داشته باشند، از محل کارمزد مبلغ قابل توجهی به دست نمی‌آمد. بنابراین این چند چالش باعث شد تا پرداخت‌های غیرتماسی رشد چشمگیری نداشته باشند.

 
وی با مقایسه مدل کارمزدی ایران و کشورهای دیگر گفت: در کشورهای دیگر در روند پرداخت‌های غیرتماسی یا فروشنده یا خریدار کارمزد پرداخت می‌کنند  و از آن محل منتفع می‌شود، اما در ایران به دلیل اینکه بیشتر پرداخت‌ها هم برای خریدار هم برای فروشنده رایگان است، پرداخت کیف پولی و موبایلی جز هزینه‌ای که برای شرکت پرداخت به همراه دارد، درآمدی نخواهد داشت. بنابراین مشکل و چالش بر سر راه توسعه پرداخت‌های غیرتماسی هیچگاه مشکل فنی نبوده بلکه مشکل و چالش اصلی پرداخت‌های غیرتماسی عدم درآمدزایی مربوط به این حوزه است و به عبارت دیگر مدل درآمدی این شیوه پرداخت‌ معیوب است و باید تغییر کند.

افسری در این رابطه خلق پول را با مدل درآمدی پرداخت‌های غیرتماسی متفاوت دانست و عنوان کرد: از نظر ریگولاتوری بانک مرکزی خلق پول نباید اتفاق بیفتد که این موضوع چالشی قابل تامل است. به هر حال تا زمانی که مدل کارمزدی پرداخت‌ها اصلاح نشود مشکلی حل نمی‌شود و من هنوز ندیده‌ام شرکت‌های پرداخت برای پرداخت‌های غیرتماسی محل درآمدی پیش‌بینی کرده باشند.

مدیر سیستم‌های نوین بانکی شرکت خدمات انفورماتیک با بیان اینکه MPOSها تا مدت زیادی مشکل رگولاتوری داشتند، گفت: وقتی دستگاه POS را در فروشگاه‌ها استفاده می‌کنید به دلیل چیپ‌های جاوا کارتی که روی آنهاست بانک مرکزی یا ریگولاتور آنها را تایید کرده است؛ یعنی دستگاه‌های POS فقط عملیات پرداخت انجام نمی‌دهند، بلکه اطلاعات محرمانه کاربران را نیز حفظ می‌کنند. این در حالی است که روی موبایل POSها الزامات و مسائل امنیتی پیش‌بینی و تایید نشده است. به همین دلیل همیشه این نگرانی وجود داشته که MPOSها آیا باعث سرقت اطلاعات مردم نمی‌شود. با توجه به این مسائل تا مدتی بانک مرکزی و رگولاتور شاپرک اجازه رشد MPOSها را نمی‎دادند، اما در سال‌های اخیر شاپرک اعلام کرد هر شرکتی که می‌خواهد MPOS ارائه دهد باید به ما بگوید تا ما آن را از نظر امنیتی تایید کنیم.

افسری افزود: شنیده‌های شخصی‌ام حاکی از آن است که دو شرکت، تایید MPOS خود را از بانک مرکزی و رگولاتور گرفته‌اند. اگر این اتفاق گسترش پیدا کند، به عنوان برگ برنده‌ای برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود؛ زیرا دیگر لازم نیست فروشگاه‌ها دستگاه‌های POS گران قیمت خریداری کنند و هر موبایلی می‌تواند به یک POS تبدیل شود.

او با اشاره به کارکرد NFCها  و تفاوت‌های آن با MPOS گفت: در حال حاضر 80 درصد دستگاه‌های POS در کشور قابلیت NFC دارند؛ یعنی افراد می‌توانند کارت هوشمند یا مغناطیسی را روی نوار آن بکشند یا از طریق NFC با دستگاه ارتباط برقرار کنند. بنابراین همه دستگاه‌های POS امکان NFC را دارند، اما هنوز استفاده نکرده‌اند. کسی که از طریق NFC خرید می‌کند، باید ابتدا موبایل خریدار مجهز به NFC باشد، سپس گوشی موبایل خود را نزدیک دستگاه POS کند و عملیات خرید انجام شود. عمدتا ما به این نوع خرید، خرید به وسیله NFC یا پرداخت غیرتماسی نمی‌گوییم، اما موبایل POS پرداختی است که در دیگر دستگاه‌های POS وجود ندارد و همه اقدامات را موبایل انجام می‌دهد. به عبارت ساده‌تر موبایل تبدیل به دستگاه POS شده است. وقتی موبایل به POS تبدیل شود برای خرید به NFC نیاز دارد. یعنی NFC یک ابزار ارتباطی است که به روند پرداخت کمک می‌کند و مانند POS دستگاه نیست. یا بهتر بگویم NFC یک مدیاست که محیطی را فراهم می‌کند تا پرداخت غیرتماسی صورت گیرد و ممکن است این امکان بر روی MPOS ایجاد شود و یا ایجاد نشود.

انتهای پیام