کودتای فناوری

پایگاه خبری بانکداری الکترونیک – از صنعت حمل‌ونقل گرفته تا پمپ‌های بنزین و سوپرمارکت‌ها و انواع کسب‌وکار در هر سطح و اندازه‌ای، انواع گوناگون و مختلف شیوه‌های پرداخت دیجیتال را پشتیبانی می کنند که باعث می‌شود پرداخت برای خرید کالاها و خدمات به‌مراتب سریع‌تر و آسان‌تر شود. بااین‌حال، به‌زعم بسیاری از تحلیل‌گران، مسائلی همچون فقدان زیرساخت‌های لازم، محبوبیت پول نقد برای انجام دادوستد و دغدغه‌های امنیتی، ازجمله موانع موجود بر سر راه فناوری‌های بانک و پرداخت محسوب می‌شوند. با وجود اینکه عواملی از قبیل سرعت، سادگی و مقرون به صرفه بودن، فناوری های بانکی را به موتور محرک فعالیت‌های نوآورانه و تکنولوژیک بانکداری و پرداخت بدل کرده است اما بسیاری از مردم هنوز تعامل چهره‌به‌چهره و انجام امور بانکی در شعب را ترجیح می دهند که نشان از اهمیت الگوی تجارتِ همه مجرایی دارد. حال نگاهی داریم به روندها و ابزارهای جدید بانکداری و پرداخت که بر اساس پیش بینی ها، در آینده های نزدیک، قدرت لازم برای شکست روندهای امروزی و سنتی را به دست خواهند آورد.

بانکداری موبایلی
امروزه بانک‌های خُرد سخت در تلاشند تا از طریق به‌کارگیری و ارائه فناوری‌های موبایلی چندگانه و گزینه‌های بانکداری آنلاین به خواست و تقاضای مشتریان برای دیجیتالی شدن پاسخ دهند. از دیگر سو، فناوری‌های جدید، انجام تراکنش‌ها و امور بانکی را برای مشتریان به‌مراتب آسان‌تر کرده است که از آن جمله می‌توان به مواردی چون برداشت پول نقد از طریق گوشی‌های موبایل و کارت‌های غیرتماسی از طریق فناوری ارتباط راه نزدیک(NFC) اشاره کرد که تا حد زیادی سیمای صنعت و بازار پرداخت در جهان را دگرگون کرده است.

بنابراین به نظر می‌رسد که شیوه‌های پرداخت دیجیتالی در آینده نزدیک نمی‌تواند به‌طور کامل پول نقد و شعبه محوری را کنار بزند اما در برخی زمینه ها، فناوری های بانکی به احتمال زیاد جایگزین بسیاری از امور سنتی بانکی خواهند شد. برای مثال، طبق آمارهای رسمی اخیرا بسیاری از اروپایی‌ها به شکل فزاینده ای از خدمات بانکداری آنلاین و موبایلی بهره می‌گیرند و ترجیح می‌دهند تا بانک‌هایی که فناوری‌های روزآمد را ارائه نمی‌کنند، کنار بگذارند. درواقع پیش‌بینی می‌شود امر مهمی نظیر «ارتباط با بانک» از طریق مراجعه به شعب، تماس تلفنی یا از طریق پست، در بازه پنج‌ساله آتی کاهش یافته و در مقابل، شیوه های آنلاین، موبایلی و ارتباط از طریق شبکه‌های اجتماعی با بانک، در آینده طرفداران بیشتری خواهد یافت.

با توجه به این تفاسیر می توان گفت که آینده این صنعت بیشتر به سمت «همه مجرایی»‌(omni-channel) حرکت خواهد کرد؛ یعنی بهره‌گیری از تمام گزینه‌های کارآمد سنتی و مدرن و دیجیتال و ترکیبی از مجاریِ مشتری مدارانه. درواقع در آینده، مشتریان قادر خواهند بود تا از هر وسیله، در هر مکان و در هرزمانی اقدام به پرداخت کنند. آینده به شکل روزافزونی دیجیتال می‌شود که به معنای اقبال بیشتر به روش‌های پرداخت دیجیتال است. بانکداری موبایلی با آنکه در سال‌های اخیر در نتیجه افزایش چشمگیر استفاده از گوشی‌های تلفن همراه هوشمند رونق یافته اما هنوز راه درازی را در پیش دارد. در میان کاربران اینترنت در ایالات‌متحده، 36‌ درصد کاربران بانکداری موبایلی‌اند که این مقدار از افزایشی 13درصدی نسبت به سال 2011 خبر می‌دهد.

نتایج مطالعه‌ای توسط فدرال رزور نشان می‌دهد که 67درصد از افرادی که در سال 2000 جزو جمعیت جوان محسوب می‌شدند، از بانکداری موبایلی بهره می‌گیرند که این میزان در میان افراد 60 سال به بالا تنها 18درصد است. این فاصله و شکاف در میزان بهره‌گیری از بانکداری موبایلی از این هم بیشتر می‌شود وقتی بدانیم که طبق گفته مک کنزی، 85 میلیون نفر از افرادی که در سال 2000 دوران جوانی خود را می‌گذراندند و در معرض استفاده از دستگاه‌های موبایلی برای انجام امور بانکی خود بودند، هم اکنون به نوعی پا به سن گذاشته‌اند.

کیف پول موبایلی
در میان پیش بینی های مختلفی که در خصوص آینده روندهای پرداخت صورت می گیرد –بر این اساس که آیا فناوری های جدیدِ حوزه پرداخت چقدر می توانند جایگزین روندهای معمول امروزی شوند؟- روندهای دیجیتال از امتیازات بالقوه ای برخوردارند. یکی از این امتیازات ظهور تکنولوژی بسیار کارآمدی به نام «کیف پول موبایلی» است. بدون تردید سرعت، سادگی و در دسترس بودن، عواملی هستند که باعث گسترش استفاده از کیف پول‌های دیجیتال شده است. پوشش گسترده و امکان استفاده از کیف پول دیجیتال در هر مکانی، در کنار سهولت استفاده که در آن پرداخت با انجام چند کلیک صورت می‌گیرد، ازجمله مواردی هستند که باعث کاربری گسترده این روش پرداخت شده است و در نتیجه، با سرمایه‌گذاری در فناوری «ای ام وی»‌(EMV) شاهد گسترش و توسعه بیش از پیشِ پرداخت‌های موبایلی در نقطه خرید غیرتماسی(NFC) در صنعت پرداخت بوده‌ایم.

کیف پول‌های موبایلی کارآمدی ازجمله اپل پِی، آندروید پِی، سامسونگ پِی و چند کیف پول موبایلی دیگر که در مناطق مختلف جهان ایجاد شده‌اند، باوجود دغدغه‌های موجود در خصوص امنیت پرداخت‌ها، رشد چشمگیری داشته‌اند. پیش بینی می شود در بازه زمانی سال‌های 2016 تا 2021 میلادی، شمار تراکنش‌های کیف پول موبایلی در اتحادیه اروپا رشد مرکب سالانه 61.8درصدی را تجربه خواهد کرد. بر اساس همین پیش‌بینی ها کل درآمد کیف پول موبایلی برای صنعت پرداخت در بازه پنج‌ساله 2016 تا 2021، احتمالا رشدی 50درصدی خواهد داشت که با این حساب، این درآمد تا سال 2021 میلادی از مرز یک میلیارد دلار خواهد گذشت.

حال مشاهده می شود که کیف پول موبایلی نه فقط به عنوان یک امتیاز، که در قاموس یک سوپرمن در جبهه فناوری های جدید بانکی ظاهر می شود و می تواند یک تنه بسیاری از روندهای پرداخت امروزی را کنار بزند و خود بر مسند قدرت بنشیند. بی تردید در آینده روند رو به رشد استفاده از کیف پول های موبایلی بسیار گسترش خواهد یافت و این بانک جیبی، در کشورهای مختلف تبدیل به محبوب ترین روند پرداخت خواهد شد. به‌کارگیری کیف پول موبایلی در کشورهای درحال‌توسعه سرعت بیشتری می‌گیرد؛ این در حالی است که در حال حاضر در حدود 20 کشور آسیایی و آفریقایی، تعداد حساب پولی موبایلی بیشتر از حساب‌های بانکی است. در همین رابطه می‌توان به راه‌اندازی «سامسونگ پی» در چین اشاره کرد که شرکت سامسونگ با همکاری شرکت «یونیون پی» موفق به انجام این مهم شد. با این حال «علی پی» با 450 میلیون مشتری و حدود 175 میلیون تراکنش در روز بخش عظیمی از پرداخت موبایلی چین را در اختیار خود دارد که کار را برای رقبای تازه وارد سخت می‌کند.

برآوردها حاکی از آن است که تعداد کاربران کیف پول موبایلی از 409 میلیون نفر در سال 2015 به یک میلیارد و 722 میلیون نفر در سال 2023 افزایش خواهد یافت. همچنین پیش‌بینی می‌شود که ارزش تراکنش‌های پرداخت موبایلی از 289 میلیارد یورو در سال 2014 به یک میلیارد و 561 میلیون یورو در سال 2020 افزایش یابد که از نرخ رشد 31.8درصدی در هر سال نشان دارد.

شبکه‌های اجتماعی
اهمیت حضور روزافزون شبکه‌های اجتماعی، بر حوزه خرده‌فروشی الکترونیکی تاکید دارد. گزارش فدرال رزرو اشاره می‌کند که چندین شرکت پیشرو ازجمله فیس بوک، پینترست و اینستاگرام قابلیت خرید را ارائه کرده‌اند که به کاربران اجازه می‌دهد تا مستقیماً از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی و صرفاً با چند کلیک اقدام به خرید کنند. علاوه بر این، این بررسی حاکی از آن است که تجارت الکترونیکی دیجیتال در شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش به حوزه‌هایی چون پرداخت فردبه‌فرد(P2P) گسترش و تعمیم خواهد یافت. این گزارش به نمونه «وی چت»‌(WeCaht) در چین اشاره می‌کند که در یک بازه 6 روزه در ماه فوریه شاهد ارسال 32 میلیارد هدیه پولی بود.

فینتک
یکی از شناخته‌شده‌ترین چالش‌های اختلال‌زا که صنعت چندهزار میلیارد دلاری بانکداری را تهدید می‌کند، استارت‌آپ‌های فناوری مالی ملقب به «فینتک» است. طی پنج سال گذشته، سرازیر شدن بیش از 25 میلیارد دلار به حوزه فینتک، باعث شده تا این حوزه به هدف اول سرمایه‌گذاری بدل شود. حدود چهار هزار شرکت در حوزه‌های مختلف از نظام‌های پرداخت گرفته تا مبادلات ارزی، اقتدار بانک‌ها را به چالش کشیده‌اند. هرچند در حال حاضر فینتک تنها 2درصد از بازار بانکی را در اختیار دارد، با این حال این سهم در حال افزایش است.

سرمایه‌گذاری جهانی در کسب‌وکارهای فینتک در سه‌ماهه اول سال 2016 به 5.3 میلیارد دلار رسید که از افزایشی 67درصدی نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته حکایت دارد. علاوه بر این، درصد سرمایه‌گذاری‌ها در شرکت‌های فینتک در اروپا و منطقه آسیا-اقیانوسیه با افزایشی دو برابری به 62درصد رسیده است. سرمایه‌گذاری جهانی در حوزه فینتک با رشد 75درصدی، یا به‌عبارت‌دیگر با رشدی 9.6 میلیارد دلاری، به 22.3 میلیارد دلار در سال 2015 میلادی افزایش یافت. در منطقه آسیا و اقیانوسیه، سرمایه‌گذاری در بخش فینتک در سال 2015 با افزایشی چهار برابری(400درصدی) به 4.3 میلیارد دلار رسید. بخش عمده این سرمایه‌گذاری‌ها در چین(با 1.97 میلیارد دلار) و هند(با 1.65 میلیارد دلار) صورت گرفت.

خودپرداز
بازار جهانی ATM تا سال 2020، به رقم 21.9 میلیارد دلار خواهد رسید که در بازه زمانی سال‌های 2014 تا 2020، معادل نرخ رشد سالانه ترکیبی 7درصدی است. قابلیت اتصال ابزارهای ارتباطی بی‌سیم(گوشی‌های هوشمند تلفن همراه) با دستگاه‌های خودپرداز باعث کاهش کلاهبرداری از خودپرداز خواهد شد؛ عاملی که به‌شکل قابل‌توجهی می‌تواند افزایش استفاده از دستگاه‌های خودپرداز در جهان را به‌دنبال داشته باشد.

منطقه امریکای شمالی حدود 68 هزار میلیون از تراکنش‌های خودپرداز را در سال 2013 به خود اختصاص داد که مشخصا نشان‌دهنده به‌کارگیری گسترده خدمات خودپرداز در مناطق توسعه‌یافته است. برخلاف کشورهای توسعه‌یافته، بازار دستگاه‌های خودپرداز در منطقه آسیا-اقیانوسیه در حال گسترش و توسعه است. به‌عنوان‌مثال، نصب دستگاه‌های خودپرداز در چین سه برابر شده و از 130 هزار دستگاه در سال 2007 به 339 هزار دستگاه در سال 2011 افزایش یافت.

ازجمله آخرین دستاوردها در عرصه خودپردازها امکان دریافت پول نقد از دستگاه‌های خودپرداز به‌وسیله گوشی تلفن همراه است. سرویس سامسونگ پی با شروع فروش دوگوشی تلفن همراه S7 و S7 Edge، امکان واریز وجه نقد را نیز از طریق دستگاه‌های خودپرداز در کره جنوبی به مشتریان ارایه خواهد کرد. دارندگان گوشی‌های تلفن همراه سامسونگ که از امکان پرداخت موبایلی برخوردارند، قادر خواهند بود از دستگاه‌های خودپرداز بانک‌هایی چون ووری بانک، شینهان بانک، کی‌بی کوک‌مین بانک همچنین بانک صنعت کره وجه نقد واریز کرده یا برداشت کنند.

بیومتریک
پرداخت‌های بیومتریک در آینده‌ای نه‌چندان دور به معیار و استاندارد امنیت، راحتی و بهره‌وری در صنعت پرداخت بدل خواهند شد. در سال‌های پیش رو، سازمان‌ها به‌منظور تقویت امنیت، کاهش هزینه‌های تقلب در پرداخت همچنین برای از بین بردن مشکلات استفاده از کارت‌های پرداخت و نگرانی از سرقت اطلاعات کارت، بیش‌ازپیش روی پرداخت‌های بیومتریک و روش‌های رمزگذاری(توکنیزه شدن)‌(Tokenization) سرمایه‌گذاری خواهند کرد. در حال حاضر، شرکت‌های پیشگام و شناخته‌شده‌ای چون اپل، سامسونگ و پی‌پال با استفاده از بیومتریک اقدام به ایجاد و ساخت روش‌های پرداختی کرده‌اند که در آن کاربران می‌توانند از طریق شناسایی لمسی(اپل) یا اسکن اثرانگشت، تراکنش‌های مالی خود را انجام دهند. علاوه بر این، در صنعت پرداخت نیز کارهای زیادی درخصوص تایید و تشخیص هویت بیومتریک صورت گرفته است. برای مثال، کاربران می‌توانند با استفاده از بیومتریک، هویت خود را برای دستگاه‌های خودپرداز بانکی(ATM) یا پایانه‌های فروش مشخص کنند.

پرداخت غیرتماسی از نزدیک(NFC)
پرداخت‌های غیرتماسی به شکلی شتابان در حال رشد است و فناوری NFC یکی از محرک‌ها پرداخت‌های دیجیتال در پایانه‌های پرداخت(POS) خواهد بود. حدود 40درصد از کارت‌های تولیدشده در سال 2014 میلادی از قابلیت پرداخت غیرتماسی برخوردار بودند. از دیگر سو، در بخش پذیرش پرداخت‌های غیرتماسی نیز 9.5 میلیون پایانه خرید(کارت‌خوان) دارای قابلیت NFC در سراسر جهان در سال 2014 به فروشندگان تحویل داده‌شده است. این مساله از افزایشی 33درصدی در قیاس با سال 2013 خبر می‌دهد که مجموع کارت‌خوان‌های نصب‌شده در سراسر جهان را به 21.4 میلیون واحد می‌رساند.

هرچند مشتریان در حال حاضر می‌توانند از طریق پرداخت‌های غیرتماسی مبالغ بیشتری را پرداخت کنند، بااین‌حال پرداخت مبالغ بیشتر از 50 یورو نیازمند احراز هویت از طریق اثرانگشت یا واردکردن پین(PIN) در دستگاه موبایل است که البته این قابلیت در تمام کارت‌خوان‌ها و پایانه‌های فروش نیز موجود نیست. بااین‌حال زیرساخت پذیرش پرداخت موبایلی غیرتماسی از این هم بیشتر گسترش خواهد یافت. بر همین اساس، پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2017 میلادی تمام پایانه‌های غیرتماسی نصب‌شده در سرتاسر اروپا از امکان پرداخت مبالغ بیشتر برخوردار شوند. همچنین طبق برآوردها تا سال 2020، تمام دستگاه‌های کارت‌خوان(POS) نیز به این قابلیت مجهز خواهند شد. اکثر فعالان عرصه پرداخت بر این باورند که میزان پذیرش پرداخت غیرتماسی تا سال 2018 میلادی به طرز فوق‌العاده و چشمگیری افزایش خواهد یافت.