کارت اعتباری٬ خدمتی کلیدی است که منجر به توزیع تسهیلات خرد میشود
میزگرد روز اول همایشِ پنجم؛ کارت اعتباری و اعتبارات خرد
در پایان برنامه های روز اول همایش بانکداری الکترونیک و نظام های پرداخت اولین میزگرد این همایش برگزار شد.در این میزگرد که یکی از دو میزگرد همایش پنجم محسوب می شود موضوع «کارت اعتباری و اعتبارات خرد» مورد بحث و بررسی قرار گرفت.دکتر علی دیواندری٬ مهندس ناصر حکیمی٬ مهندس مرتضی مقدسیان٬ حسن معتمدی٬ دکتر احمد عزیزی و دکتر ولی اله فاطمی مباحثه کنندگان این میزگرد بودند.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک در پایان برنامههای روز اول همایش بانکداری الکترونیک و نظام های پرداخت اولین میزگرد این همایشبرگزار شد.
در این میزگرد کهیکی از دو میزگرد همایش پنجم محسوب می شود موضوع «کارت اعتباری و اعتبارات خرد» موردبحث و بررسی قرار گرفت.
دکتر علی دیواندری٬ مهندس ناصر حکیمی٬ مهندس مرتضیمقدسیان٬ حسن معتمدی٬ دکتر احمدعزیزی و دکتر ولی اله فاطمی مباحثه کنندگان این میزگرد بودند.
یادآور می شود بعدازظهرروز دوم همایش نیز یک میزگرد تخصصی با محوریت «برنامه ها و چالش های توسعه زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور» برگزار می گردد.
در ادامه٬ گزارشی از اینمیزگرد را می خوانید:
در آغاز میزگرد «کارتاعتباری و اعتبارات خرد» دکتر علی دیواندری به این نکته اشاره کرد که کارت اعتبارییکی از خدمات کلیدی در دنیا است که منجر به توزیع تسهیلات خرد میشود. از دیدگاه اودر زمینه کارت اعتباری مسائلی همچون تفاوتهای مدل کارت اعتباری در ایران با سایر کشورها،مباحث شرعی مربوط به کارت اعتباری، میزان کارآمدی دستورالعمل جدید، ساختار کارمزدیو … قابل بررسی است. در ادامه دکتر دیواندری از اعضای پنل درخواست کرد در رابطه باموضوع کارت اعتباری و دلایل اجرایی نشدن این محصول در شبکه بانکی دیدگاههای خود رابیان کنند.
در بخش اول پنل،دکتر عزیزی کارت اعتباری را از جمله خدماتی دانست که از بانکداری متعارف در دنیا الگوبرداریشده است. مشاور رئیس کل بانک مرکزی افزود در دنیا کارت اعتباری، جزو آخرین محصولاتیبوده که توسط بانکها عرضه شده و از نیمه دوم قرن بیستم به صورت فراگیر مورد استفادهقرار گرفته است.
او همچنین اظهارداشت که از یک طرف نظام بانکی برای تامین مالی تولیدکننده به جای مصرفکننده تحت فشاراست و از سوی دیگر، فروشندگان نیز به دلیل عدم توان نقدی خریداران به سمت فروش نسیهرفتهاند و مجبورند برای این کار از بانکها تسهیلات دریافت نمایند. لذا لازم است باشکل گرفتن تقاضای اجتماعی، تامین مالی مصرفکننده به صورت متشکل، سازمانیافته و حرفهایصورت گیرد تا از رانت و فساد جلوگیری شده و اعتماد مصرفکننده جلب گردد.
در ادامه میزگرد،دکتر معتمدی با اشاره به اینکه کارت اعتباری باید در دو حوزه اعتبار و ابزار دیده شود،تاکید کرد که در نظام بانکی از نظر ابزار مشکل جدی وجود ندارد، ولی در مورد اعتباربه دلیل وجود تنگنای اعتباری، محدودیت مشاهده میگردد. او همچنین دو مشکل تعیین دستورینرخ سود و نبود زیرساختهای کافی در زمینه اعتبارسنجی را به عنوان موانع اصلی در توسعهکارت اعتباری برشمرد.
در ادامه این میزگرد،دکتر فاطمی تاکید کرد که نظام بانکی اکنون در دورهای قرار دارد که باید روند حاکمشدن فناوری اطلاعات بر کسب و کار معکوس گردد و یکی از مصادیق این امر کارت اعتباریاست. در حال حاضر تا حدود ۹۰ درصد تراکنشهای بانکی بیرون از شعبه انجام میشود و فشارزیادی بر بانکها وجود دارد. یک راهحل برای کاهش این فشار، توسعه کارتهای اعتباریاست. زیرا در کارتهای اعتباری تراکنشها به صورت آفلاین پردازش میشود.
معاون فناوری اطلاعاتبانک ملی اظهار داشت که بهتر است همه بار فرهنگسازی در زمینه کارت اعتباری بر دوشبانک مرکزی نباشد و با فراهم شدن زمینه برای بانکها، بخشی از فرهنگسازی نیز توسطآنها صورت گیرد.
مرتضی مقدسیان درادامه نشست این سوال را مطرح کرد که آیا محصولی مانند کارت اعتباری به صلاح ما استو با جامعه ما سازگاری دارد؟ او افزود، در غرب،کارت اعتباری بر اساس بدهکار کردن مردمشکل گرفته و بانک تلاش میکند با بدهکارتر شدن مردم، سود بیشتری به دست آورد. اما تراکنشهایخرد بیشتر صرف مؤونه زندگی میشود و این درست نیست که بانکبابت مؤونه زندگی از مردم سود بگیرد.
در ادامه میزگرد،ناصر حکیمی تاکید کرد که ما چندین سال است که بحث کارت اعتباری را مطرح میکنیم و همچنانمشکلات این حوزه پابرجاست. مدیر کل فناوری اطلاعات بانک مرکزی افزود کارت اعتباری محصولیپیچیده و چندوجهی است. این محصول برای فروشنده مزایایی همچون پذیرش ریسک پرداخت قسطیتوسط بانک، رها شدن از قبول چک و ریسک اعتباری و هموار شدن جریان نقدی را به همراهدارد.
او با اشاره به اینکهدر آغاز، مدل کارت اعتباری در کشور بر مبنای جریمه طراحی شد، تاکید کرد که در دستورالعملیکه چهار ماه پیش در بانک مرکزی طراحی گردید، جزئیات بیشتری مورد توجه قرار گرفت. بااین حال، با مطرح شدن بحث بسته خروج از رکود در دولت، بانک مرکزی مجبور شد برخی جزئیاترا کاهش دهد. البته لازم است برخی مباحث همچون اعتبارسنجی و نیز ایجاد فرهنگ ریسک دربانکها به بهانه این اقدام پیگیری شود. حکیمی نهایتا این موضوع را مورد تاکید قرارداد که با وجود برخی مشکلات و بحثهایی که در مورد مفید بودن کارت اعتباری وجود دارد،به نظر میرسد شیوه مدرن زندگی چنین محصولی را مطالبه میکند.
در بخش دوم پنل،دکتر دیواندری از حاضرین درخواست کرد تا در رابطه با زیرساختهای کارت اعتباری و اینکهچرا تاکنون چنین زیرساختهایی شکل نگرفته است توضیح دهند.
دکتر عزیزی بیانکرد که جامعه بانکی ما متاسفانه از نوآوریهای بانکداری نوین دور مانده است. این مشکلنیز فقط خاص بانکهای دولتی نیست؛ بلکه در مورد بانکهای خصوصی نیز جریان دارد. علتاین مشکل هم آن است که بانکهای خصوصی کشور عمدتا با کمک مدیران دولتی رشد پیدا کردهاند.
او افزود که یکیاز مشکلات اصلی در توسعه کارت اعتباری، ناتوانی بانکها در تعامل و گفتگو با یکدیگراست. زیرا اگر تنها چهار بانک کشور میتوانستند با یکدیگر تعامل صحیحی داشته باشند،قطعا تاکنون موسسه رتبهبندی اعتباری تشکیل شده بود. هنوز این درک همگانی در تمامیمدیران شکل نگرفته است که تشکیل موسسههای رتبهبندی اصطلاحا از نان شب نیز واجبتراست.
نکته دیگری که موردتائید دکتر عزیزی قرار گرفت تفاوت سنجش اعتبار و رتبهبندی اعتباری بود. در سنجش اعتبارفقط اطلاعات و دادههای کمی و مشخص مورد استفاده قرار میگیرد؛ اما در رتبهبندی اعتباریاز دادههای کمی و کیفی تواما میتوان استفاده نمود. نکته مهم آن است که در طراحی کارتهایاعتباری مناسب است صرفا از سنجش اعتبار استفاده شود. اگر این مطلب پذیرفته شود، برایارزیابی وضعیت اعتباری مشتری لازم است صرفا بر اطلاعات کمی و مشخص تاکید کرد که بخشیاز آنها در خارج از شبکه بانکی تولید میشود؛ به عنوان مثال میتوان به وضعیت مشتریدر زمینه پرداخت قبوض آب، برق و تلفن اشاره کرد.
در ادامه میزگرددکتر معتمدی بیان کرد که شبکه بانکی از زیرساختهای لازم برای توسعه کارتهای اعتباریبرخوردار است؛ زیرا اساسا زیرساختهای مورد نیاز برای صدور کارتهای اعتباری در مواردمهمی، مشابه کارتهای بدهی است که در شبکه بانکی از سابقه کافی برخوردار است. با اینحال، مشکل اساسی بحث تعیین دستوری نرخ سود است. در واقع تا زمانی که نرخ سود کارتهایاعتباری مشابه عقود مبادلهای و ۲۱ درصد تعیین شود، بانکها انگیزه کافی برای استفادهاز این ابزار را نخواهند داشت؛ اما میتوان این اطمینان را داشت که اگر نرخ آزاد شود،تا سال آینده شاهد صدور حدود ۴ میلیون کارت خواهیم بود.
دکتر فاطمی در ادامهپنل به بیان نقطه نظرات خود پرداخت و تاکید کرد که مناسب است در همایشهای بعدی ازبخش مقررات بانک مرکزی هم دعوت شود؛ زیرا بخش مهمی از موانع توسعه کارتهای اعتباریبه مقوله مقرراتگذاری مرتبط میشود. همچنین، لازم است به تدریج قطار اعتباری کشوراز مسیر و ریل کارت بدهی، به ریل کارت اعتباری منتقل شود و این تغییر ریل بانکها امریاجتنابناپذیر است.
او تاکید کرد کهدر طراحی شرعی کارت اعتباری مرابحه، چیزی به نام تعیین دستوری نرخ سود وجود ندارد وبه لحاظ شرعی نرخ سود باید بر اساس بخش واقعی اقتصاد و عرضه و تقاضا تعیین شود. لذااگر در کارت اعتباری مرابحه بانک مرکزی به کلیه ضوابط شرعی (از جمله آزاد بودن تعییننرخ سود) پایبند باشد، مشکلی وجود نخواهد داشت. اما چالش آن است که بانک مرکزی و شورایپول و اعتبار، کارت اعتباری مرابحه را مورد تائید قرار میدهد، اما برای آن به صورتدستوری نرخ تعیین میکنند.
مقدسیان در ادامهاین میزگرد بر نقش نظارتی و غیر تصدیگری بانک مرکزی تاکید کرد. از دیدگاه او ضرورتیندارد که کلیه نظامهای پرداخت تحت تصدیگری مستقیم بانک مرکزی توسعه یابند. علاوهبر این، باید به مقوله ضرورت ارائه تخفیف توسط فروشندگان در کارت اعتباری توجه شود.اینکه مشتریان مجبور به ارائه تخفیف باشند، ممکن است در آینده منجر به آن شود که قیمتکالاها افزایش یابد.
در پایان این میزگرد،ناصر حکیمی بر این مطلب تاکید کرد که بدهکار شدن مشتریان فرصت مناسبی برای شبکه بانکیایجاد میکند تا بتواند از رفتار اعتباری مشتریان بانک اطلاعاتی تشکیل دهد. زیرا وجودچنین بانک اطلاعاتی کارایی زیادی برای شبکه بانکی در آینده خواهد داشت. علاوه بر این،تخفیف فروشنده رکن اساسی در کارت اعتباری بر اساس دستورالعمل جدید بانک مرکزی است ونباید به آن بیتوجه بود. در واقع فروشندهها لازم است حتما برای فروش کالاهای خودتخفیف در نظر بگیرند؛ در غیر این صورت انگیزه کافی برای مشتریان و شبکه بانکی برایورود و استفاده از این کارت وجود نخواهد داشت.