Paypal بانک بیست و یکم جهان
پرداختن به یکی از قدیمی‌ترین فین‌تک‌های دنیا، و ارائه آمار مختصری در این خصوص، می‌تواند دیدگاهی درخصوص صنعت فین‌تک به فعالان این حوزه بدهد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، فین‌تک‌ها بحث داغ شبکه پرداخت و بانکی کشور هستند. اینکه چند فین‌تک در کشور فعال هستند یا در شرف آغاز قرار دارند یا اینکه تمام شده‌اند، آمار مشخصی در دست نیست. ولی پرداختن به یکی از قدیمی‌ترین فین‌تک‌های دنیا، و ارائه آمار مختصری در این خصوص، می‌تواند دیدگاهی درخصوص صنعت فین‌تک به فعالان این حوزه بدهد.
Paypal یکی از اولین‌های این حوزه بوده است. تقریبا از زمان فعالیت آن حدود 20 سال می‌گذرد. در صنعتی که تغییرات در آن به سرعت اتفاق می‌افتد، 20 سال فعالیت، امری مهم و قابل اندیشیدن است. اینکه چگونه یک کسب‌وکار می‌تواند جایگاه خود را حفظ کند یا گسترش دهد. براساس برآوردها، اگر Paypal یک بانک می‌بود، از لحاظ وسعت و توان مالی، بیست‌ویکمین بانک بزرگ جهان محسوب می‌شود. جایگاهی که هیچ یک از بانک‌های کشورمان در آن قرار نگرفته‌اند. همچنین این شرکت همچنان در صدر رتبه‌بندی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت برخط است. جایگاهی که بعد از آن Google Wallet و در رتبه قبلی آن Amazon جای گرفته است. ارزش برند این شرکت در حدود 5.4 میلیارد دلار تخمین زده شده است که رتبه 79 را بین 100 شرکت برتر دارد. جایگاهی که شرکت‌هایی مانند تسلا، لنووا، شل، فراری، KFC و… پایین‌تر از آن قرار گرفته‌اند. رتبه اول در اختیار اپل با عدد 184 میلیارد دلار، رتبه دوم گوگل با 142 میلیارد دلار و رتبه سوم مایکروسافت با 78 میلیارد دلار قرار دارند که به نظر جایگاه Paypal جایگاهی باارزش است. جایگاهی که مرسدس بنز در رتبه 9 با عدد 48 میلیارد دلار قرار دارد.
کاربران فعال Paypal در فصل اول 2018 در حدود 237 میلیون نفر در سراسر جهان است که این تعداد در فصل اول 2010 در حدود 84 میلیون نفر بوده است که در بازه 8 ساله تقریبا 3 برابر شده است. در فصل اول 2011 کاربران فعال در حدود 98 میلیون، فصل اول 2012 در حدود 110 میلیون، در فصل اول 2013 در حدود 128 میلیون، فصل اول 2014 در حدود 148 میلیون، فصل اول 2015 در حدود 165 میلیون، فصل اول 2016 در حدود 184 میلیون، فصل اول 2017 در حدود 205 میلیون شده‌اند. روند رشد این تعداد در طول این 8 سال تقریبا ثابت بوده است و در هر فصل تقریبا 3 الی 5 میلیون نفر به کاربران آن افزوده شده است که سالانه رشد 12 تا 20 میلیون نفری داشته است. قطعا پشتیبانی Ebay در این روند موثر بوده است، ولی اینکه یک کسب‌وکار در طول 8 سال روند رشد را به صورت مستمر حفظ کند امری قابل توجه است.
از لحاظ کل مبالغ در بازه زمانی 2014 الی 2018 تقریبا سالانه 20 الی 25 درصد رشد داشته است. در فصل اول 2014 کل مبالغ، عددی بالغ بر 53 میلیارد دلار بوده است که در فصل اول 2018 به عدد 132 میلیارد دلار رسیده است. در سال 2014 مجموعا 233 میلیارد دلار، در سال 2015 تقریبا 280 میلیارد دلار، در سال 2016 بالغ بر 353 میلیارد دلار و در سال 2017 در حدود 454 میلیارد دلار بوده است. همچنان که عنوان شد، در فصل اول 2018 این عدد 132 میلیارد بوده است که فرآیند و روند رشد را ادامه داده است.
ولی آیا تمام این اعداد منجر به درآمدزایی برای Paypal شده است؟ درآمد این شرکت در سال 2010 در حدود 3.5 میلیارد دلار بوده است که در سال 2017 به عدد 13.9 میلیارد دلار رسیده است و همچنان با رشد نسبتا ثابتی در هر سال روبه‌رو بوده است که حدودا برابر با 15 تا 30 درصد بوده است. در سال 2011 این شرکت درآمد 4.5 میلیارد دلاری داشته است که در سال 2012 در حدود 6 میلیارد دلار، 2013 تقریبا 6.8 میلیارد دلار، 2014 در حدود 8 میلیارد دلار، 2015 بالغ بر 9.2 میلیارد دلار و 2016 تقریبا 10.8 میلیارد دلار کسب کرده است.
با یک‌سری ضرب و تقسیم ساده، به نظر می‌رسد به طور متوسط هر مشتری در حدود 2200 دلار از این سیستم در سال 2017 پرداخت داشته است. این عدد در سال 2014 در حدود 1500 دلار، سال 2015 در حدود 1600 دلار و در سال 2016 تقریبا 1900 دلار بوده است. درواقع حتی درخصوص میزان خرید مشتری در هر سال هم با رشد تقریبی 15 تا 20 درصدی روبه‌رو بوده است. درصد درآمد به کل مبالغ پرداختی در تمام این دوران در حدود 3 درصد بوده است (به ازای هر تراکنش Paypal عدد 9/2 درصد از مبلغ تراکنش را از فروشگاه به عنوان کارمزد دریافت می‌کند و برای واریز و تسویه‌حساب 30 سنت آمریکا هم کارمزد ثابت دریافت می‌کند). در سال 2014 تقریبا 13 درصد از کل درآمد Paypal از طریق خدمات ارزش افزوده اتفاق افتاده است و 87 درصد آن از طریق کارمزد از تراکنش بوده است. در سال 2017 درآمدهای ارزش افزوده در حدود 14 درصد رسیده است. درواقع درآمد این شرکت در دو مسیر افزایش یافته است: «افزایش تعداد مشتریان» و «افزایش متوسط خرید (پرداخت) مشتری» و خدمات ارزش افزوده و سرویس‌های نوین هنوز نتوانسته است که بار معناداری را کسب کند.
Paypal در سال2014 در حدود 4 میلیارد تراکنش، در سال 2015 تقریبا 4.9 میلیارد تراکنش، 2016 تقریبا 6.1 میلیارد تراکنش و در 2017 در حدود 7.6 میلیارد تراکنش را پردازش کرده است که متوسط TPS (تراکنش در هر ثانیه) آن در حدود 193 تراکنش در 2016 و در 217 تقریبا 241 تراکنش بوده است. در سال 2017 مجموعا 17 میلیون فروشگاه از خدمات این شرکت بهره می‌برند.
43 درصد از کل کارکنان شرکت Paypal را بانوان تشکیل می‌دهند. 55 درصد از کل نیروهای فنی و 29 درصد مدیران این شرکت آسیایی هستند. Paypal و شرکت‌های مشابه آن تقریبا 16 درصد از کل پرداخت‌ها و خریدهای تلفن همراه را به خود اختصاص داده‌اند. کل درآمدهای مبتنی بر پرداخت تلفن همراه در حدود 780 میلیارد دلار در سال 2017 بوده است که 2 درصد آن را Paypal به خود اختصاص داده است. کل کاربران فعال در پلتفرم‌های پرداخت مبتنی بر تلفن همراه در حدود 1.4 میلیون نفر (ترکیب 8 شرکت برتر دنیا شامل WeChat Pay، Alipay، Paypal، Apple Pay، Samsung Pay، Amazon Pay، Chase Pay و Android Pay) هستند که شرکت Paypal تقریبا 15 درصد کل آن‌ها را به خود اختصاص داده است.
شرکت Paypal از 100 نوع ارز پشتیبانی می‌کند ولی این شرکت، کشورهای ایران، افغانستان، عراق، هائیتی، کره‌شمالی، بنگلادش، کامرون، گینه، گابون، غنا، لبنان، لیبریا، لیبی، میانمار، پاکستان، پاراگوئه، سودان و برخی مناطق استقلال‌طلب کوچک را پشتیبانی نمی‌کند. وقتی کشور ایران با این کشورها مقایسه می‌شود (نسبت جمعیت، کیفیت زندگی، سطح سواد، گسترش الکترونیکی، تعداد تراکنش‌های بانکی برخط و…) سوالات زیادی به ذهن متبادر می‌شود. فارغ از این بحث، تقریبا 5/1 درصد کل کاربران پلتفرم‌های پرداخت مبتنی بر تلفن همراه در خاورمیانه وجود دارند که کشور ما بالاترین سهم را دارا است.
براساس این آمار و ارقام، شرکت‌های فین‌تک خصوصی ایران (مانند شرکت زرین‌پال به عنوان کپی Paypal در ایران)، آیا توانسته‌اند چنین جایگاهی را در اکوسیستم پرداخت کشور داشته باشند؟ جمعیت ایران در حدود یک‌درصد جمعیت جهان و متوسط درآمد آحاد کشور در حدود 50 درصد متوسط درآمد کل جهان است؛ بنابراین می‌توان انتظار داشت که اینگونه فین‌تک‌ها جایگاه ویژه‌ای داشته باشند و هم اینکه بستر از طریق رگلاتور و شبکه پرداخت و بانکی کشور برای حضور آن‌ها ایجاد شود. اگر تحریم‌ها اجازه ظهور این شرکت‌ها را در سطح بین‌المللی نمی‌دهد، حداقل در داخل کشور بستر رشد آن‌ها ایجاد شود.
(آمارهای ارائه‌شده در این مطلب از سایت www.statista.com گردآوری شده است.)
**یاسر قلیش لی / مشاور برنامه‌ریزی و توسعه کسب‌وکار
منبع: ماهنامه بانکداری آِینده شماره 31 اردیبهشت 97